Զարեհ Խրախունի

Զարեհ Խրախունի (Արթօ Ճիւմպիւշեան ) (16 Հոկտեմբեր 1926 - 27 Նոյեմբեր 2015), հայ բանաստեղծ։

Զարեհ Խրախունի
Ծննդեան անուն	Արթօ Ճիւմպիւշեան
Ծնած է	16 Հոկտեմբեր 1926(1926-10-16)
Ծննդավայր	Պոլիս, Թուրքիա
Մահացած է	27 Նոյեմբեր 2015(2015-11-27) (89 տարեկանին)
Քաղաքացիութիւն	Թուրքիա
Ուսումնավայր	Պոլսոյ Համալսարան
Մասնագիտութիւն	բանաստեղծ, ուսուցիչ, թերթի խմբագրիչ
Աշխատավայր	Էսայեան Վարժարան Ազգային Կեդրոնական Վարժարան

Կենսագրութիւն

Ծնած՝ Պոլիս։ Կը յաճախէ Գափամաճեան վարժարանը, ապա Բ. դասարանէն սկսեալ Վիեննական Մխիթարեան վարժարանը, զոր կ՝աւարտէ 1945-ին, պատուոյ յիշատակութեամբ։ Բարձրագոյն ուսումը ստացած է Պոլսոյ համալսարանէն, նախ հետեւելով իրաւագիտութեան, եւ ապա՝ գրականութեան ֆաքիւլթէի Փիլիսոփայական գիտութիւններու բաժինին, զոր կ՝աւարտէ 1951-ին։ Ապա հետեւած է գրականութեան եւ արուեստի պատմութեան դասընթացքներու, Փարիզ։

Գրական վաստակ

Սկսած է հրատարակել պատերազմէն անմիջապէս ետք։ Նոյն օրերերուն, մասնակցած է Պոլսոյ գրական շարժման՝ նոր ոճ բերելով անոր։ Հանդիսացած է իր սերունդի բանաստեղծներու ձգտումներուն գլխաւոր արտայայտիչը՝ բանաստեղծութեան նոր ըմբռնումի մը կիրարկումով։ Ունեցած է նաեւ գործնական դեր, խմբագրական պատասխանատու մասնակցութիւն, «Սան»ի հրատաթակութեան եւ «Մարմարա»յի գրական բաժինին ստորագրած է յօդուածներ, գրական թէ՛ մտածողական բնոյթի։ Կատարած է թարգմանութիւններ։ Ունեցած է ուսուցչական երկարամեայ գործունէութիւն։ Բանաստեղծութեան իր պատկերացման փայլուն դրսեւորումներն ու իր բանաստեղծական ժողովածուները, հրատարակուած են 1960–ականներու սկիզբներէն ու մինչեւ այսօր։

Զարեհ Խրախունի հասած է որոշ բարձունքի մը, իր ինքնատիպ թէքնիքով, բիւրեղացած լեզուով եւ իմացական արժանիքներով:

Իր կատարած լուրջ եւ բեղուն գրական գործունէութեամբ եւ բանաստեղծելու արտակարգ կարողութեամբ արժանի է ինքնուրոյն տեղ մը գրաւելու արդի գրականութեան պատմութեան մէջ:

Երկերի մատենագիտութիւն

• Տօնակարգ, Իսթանպուլ, 1973, 104 էջ:
• Զբօսապտոյտ, Իսթանպուլ, 1978:
• Ես եւ ուրիշներ, Երեւան, 1982, 209 էջ:
• Դիւցազնահանդէս, Իսթանպուլ, 1984, 208 էջ:
• Ուղիներ, Իսթանպուլ, 1987, 136 էջ:
• Ստուեր եւ արձագանգ, Մոնրէալ, 1988, 104 էջ:
• Նշմարներ միւս երեսէն (յօդուած, խմբ. ուսումնասիրութիւններ, ծանօթութիւններ, գրախօսութիւններ, թարգմանութիւններ, ակնարկ), Իսթանպուլ, 1991, 392 էջ:
• Ազատերգութիւն, Երեւան, 1993, 212 էջ:
• Ազատերգութիւն, Լոս Անճելըս, 1993, 174 էջ:
• Քար Հայաստանի, Էջմիածին, 1997, 116 էջ:
• Շերտի վրայ ճարտարախաղ, Իսթանպուլ, 1998, 112 էջ:
• Դարապատում (դիւցազներգութիւն), Երեւան, 2001, 90 էջ:
• Մեսրոպատօն, Իսթանպուլ, 2005, 148 էջ:
• Հարցարան, Իսթանպուլ, 2007, 160 էջ:
• Տօնազանգ, Երեւան, 2007, 300 էջ:
• Տօնականչ, Երեւան, 2010, 312 էջ:
• Կաթիլներ, կաթիլներ, Իսթանպուլ, 2013, 156 էջ:

Ստացած մրցանակներ

• Համազգայինի «Անահիտ» գրական մրցանակ։
• ՀԲԸՄ-ի Ալեք Մանուկեան Մշակութային Հիմնադրամի մրցանակ։
• Ֆրանսահայ գրողներու «էլիզ Գաւուքճեան-Այվազեան» գրական մրցանակ։
• «Հայկաշէն Ուզունեան» գրական մրցանակ։
• ՀՀ-ի Մովսէս Խորենացի պետական պատուոյ նշան։
• Թուրքիոյ Հայոց Պատրիարքութեան Ա. կարգի շքանշան։

Աղբիւր

• Հայ Կեանք եւ Գրականութիւն, Յարութիւն Քիւրքճեան, երկրորդական բաժին Ա. տարի, էջ 246:
• Ժամանակակից Իսթանպուլահայ Գրողներ, Կարօ Աբրահամեան, Ա. հատոր, Անթիլիաս 2004, էջ 166-167:
• Սփիւռքահայ Արդի Գրականութիւն, էջ 500:

Արտաքին յղումներ

• Զարեհ Խրախունի-85 Archived 2017-05-31 at the Wayback Machine.
• Պոլսահայ Բանաստեղծ Զ. Խրախունիի «Տօնազանգ» Ժողովածուն