Մանազկերտի Ճակատամարտ (1915)
Մանազկերտի ճակատամարտ, Կովկասեան ճակատի մարտերէն մէկն է՝ համաշխարհային առաջին պատերազմի ընթացքին: Ռազմական գործողութիւններու թատերաբեմը Արեւմտեան Հայաստանի մէջ (ներկայիս Թուրքիոյ արեւելեան մասին մէջ) եղած է: Չնայած ծանր կորուստներուն, որոնք եղած են, ինչպէս ռուսական, այնպէս ալ թրքական կողմէն, ճակատամարտէն ետք ռազմական իրավիճակի առումով գրեթէ ոչինչ փոխուած է. Ռուսաստանը ձեռք բերած է վարուելագիտական փոքր առաւելութիւն մը:
| Մանազկերտի Ճակատամարտ | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Համաշխարհային առաջին պատերազմ | |||||||
| |||||||
| |||||||
| Հակառակորդներ | |||||||
| Օսմանեան կայսրութիւն | Ռուսական կայսրութիւն | ||||||
| Հրամանատարներ | |||||||
| Ապտուլքերիմ փաշա | Նիքոլայ Յուդենիչ, Պյոտր Օգանովսկի | ||||||
| Կողմերու ուժեր | |||||||
| 40.000 | 22.000 | ||||||
| Կորուստներ | |||||||
| 6.000 գերի | 7.000-10.000 սպաննուած | ||||||
10 Յուլիս 1915-ին կովկասեան բանակային 4-րդ մարմինի զօրավար Պ. Օգանովսկիի գլխաւորութեամբ կը սկսի յարձակումը՝ Մանազկերտէն արեւմուտք ինկած բարձունքները գրաւելու համար: Սակայն անոնց կը դիմագրաւէ թրքական քանի մը բաժին` մօտ 40.000 մարդ, որոնց մասին սկիզբէն տեղեկութիւն չկար: 16 Յուլիս-ին օսմանեան բանակը Ապտուլքերիմ փաշայի գլխաւորութեամբ հակայարձակման կ՛անցնի: Հակամարտող կողմերէն, թրքական կողմի զինուորներու քանակը մօտ երեք անգամ հակառակորդի ուժերուն կը գերազանցէր: Օգանովսկիի ջոկատները ստիպուած էին նահանջել Մանազկերտէն` կորսնցնելով զինամթերքով գնացքը: 20 Յուլիս-ին, թուրքերը կը վերագրաւեն Մանազկերտը, իսկ 27 Յուլիս-ին ռուսական զօրքերը Մուշէն դուրս կը մղեն[1]: Ռուսական հաղորդակցութեան վատ պայմաններու պատճառով, Նիքոլայ Յուդենիչ, որ Կովկասեան ռազմաճակատի գլխաւոր հրամանատարն էր, չէր գիտնար, որ ռուսական բանակը յարաբերական կայունութիւն ձեռք բերած է ճակատին վրայ, մինչեւ 22 Յուլիս. Յուդենիչը թուրքերու յարձակման մասին իմացած էր 22 Յուլիս-ին:
Հասկանալով, որ եթէ օսմանցիները շարունակեն յարձակումը, իր բանակը կը ոչնչանայ, Յուդենիչը կը հրամայէ նահանջիլ: Ռուսական զօրքերը Մանազկերտէն կը նահանջեն` լքելով Վանի վիլայէթը:
Նահանջէն ետք ռուսական զօրքերը շուտով կը վրախմբաւորուին եւ հակայարձակման կ՛անցնին, որուն կը մասնակցէին 22.000 հետեւակ եւ հեծելազօր: Նահանջի ժամանակ կազակական հեծելագունդը գերի կը վերցնէ 6.000 թուրք: Ռուսական կողմի կորուստը 7.000-10.000 մարդ կը կազմէր, թրքական կողմի կորուստը անյայտ է: Մանազկերտը կը գրաւուի, սակայն Յուդենիչը ժամանակ չունէր յաջողութիւնը զարգացնելու:
Հետեւանքներ Խմբագրել
1915-ին Կովկասեան ճակատը համեմատաբար հանգիստ էր: Ռուսաստանը այս հանգստութիւնը որպէս երկրորդական ճակատ կը դիտէր` լեհական ճակատին նախընտրութիւն տալով: Մանազկերտի գրաւումը գրեթէ ոչինչ չի փոխեր ռազմական իրավիճակին մէջ, սակայն գերմանական ճակատին վրայ շարունակուող կորուստներու վրայ, բարոյական դրական նշանակութիւն ունէր:
Տես նաեւ Խմբագրել
Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել
- ↑ Battle of Manzikert (1915)(անգլերէն) // Wikipedia, the free encyclopedia. — 2016-06-11.