Յովհաննէս Ա. Չմշկիկ

Յովհաննէս Ա. Չմշկիկ; յուն․՝ Ιωάννης «Τσιμισκής» Κουρκούας
Ծնած է	925[…]
Ծննդավայր	Կոստանդնուպոլիս
Մահացած է	10 Յունուար 976
Մահուան վայր	Կոստանդնուպոլիս
Քաղաքացիութիւն	Բիւզանդական Կայսրութիւն
Մասնագիտութիւն	կառավարիչ
Վարած պաշտօններ	Բիւզանդիոնի կայսր
Ամուսին	Թէոտորա
Երեխաներ	Թէոֆանօ Քուրքուաս

Յովհաննէս Ա. Չմշկիկ (յուն․՝ Ιωάννης Α΄ Τζιμισκής; 925^[1]^[2]^[3]^[…], Կոստանդնուպոլիս - 10 Յունուար 976(0976-01-10)^[4], Կոստանդնուպոլիս), հայազգի զօրավար, պետական գործիչ, Բիւզանդիոնի կայսր՝ 969-976 թուականներուն։ Ծագումով հայ։ Ըստ Մատթէոս Ուռհայեցիի տուեալներուն՝ ծնած է ներկայիս Տերսիմ նահանգի Չմշկածագ աւանին մէջ^[5]։ 949-ին մասնակցած է Կարինի գրաւման։ Իր քեռիին Նիքիֆորոս Բ. Ֆոքաս կայսրին կողմէ նշանակուած է արեւելեան զօրքերու սպարապետ, մեծ ճակատամարտին ջախջախած արաբները։ 969-ին կայսրուհի Թէոփանոյի օգնութեամբ սպաննած է կայսրը եւ գրաւած գահը։ 971-ին պարտութեան մատնած է Թրակիա ներխուժած ռուս իշխան Սվիատոսլավը եւ Պուլկարիոյ հիւսիսարեւելեան մասը կցած կայսրութեան։ 972-ին, դաշինք կնքելով Հռոմէական սրբազան կայսրութեան հետ, արշաւած է արաբներուն դեմ, գրաւած Մարտիրուպոլիսը, Մծբինը, Հիւսիսային Միջագետքը, 974-975 թուականներուն՝ Էմեսսան (Հոմս), Պաալպէքը, մտած Պաղեստին եւ Լիբանան։

Արաբական խալիֆայութեան դէմ պատերազմներու ատեն փորձած է գրաւել Բագրատունեաց Հայաստանի կարգ մը շրջաններ, բայց Հայոց թագաւոր Աշոտ Գ. Ողորմած 80 հազարնոց բանակով շարժած է ընդառաջ եւ երկու միապետներուն միջեւ հաշտութիւն կնքած։

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 Faceted Application of Subject Terminology
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3294867"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q846596"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 (unspecified title)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18785969"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q34753751"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 AlKindi (Դոմինիկյան Արևելագիտության ինստիտուտի առցանց կատալոգ)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q101207543"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q104244355"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ Մատթէոս Ուռհայեցի, Ժամանակագրութիւն, Երեւան, 1991, էջ 25:

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1469824"_data-entity-id="Q3294867">Faceted_Application_of_Subject_Terminology<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3294867"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q846596"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 Faceted Application of Subject Terminology
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3294867"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q846596"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q17152639"_data-entity-id="Q18785969">''(unspecified_title)''<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18785969"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q34753751"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 (unspecified title)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18785969"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q34753751"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1982918_citetype_Q856638"_data-entity-id="Q101207543">AlKindi_(Դոմինիկյան_Արևելագիտության_ինստիտուտի_առցանց_կատալոգ)<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q101207543"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q104244355"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 AlKindi (Դոմինիկյան Արևելագիտության ինստիտուտի առցանց կատալոգ)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q101207543"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q104244355"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|Բրոքհաուզի_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[5] Մատթէոս Ուռհայեցի, Ժամանակագրութիւն, Երեւան, 1991, էջ 25:

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Յովհաննէս Ա. Չմշկիկ յուն․՝ Ιωάννης «Τσιμισκής» Κουρκούας

Ծնած է	925^[1]^[2]^[3]^[…]
Ծննդավայր	Կոստանդնուպոլիս
Մահացած է	10 Յունուար 976(0976-01-10)^[4]
Մահուան վայր	Կոստանդնուպոլիս
Քաղաքացիութիւն	Բիւզանդական Կայսրութիւն
Մասնագիտութիւն	կառավարիչ
Վարած պաշտօններ	Բիւզանդիոնի կայսր
Ամուսին	Թէոտորա
Երեխաներ	Թէոֆանօ Քուրքուաս