Յովհաննէս Հախվերդեան

Յովհաննէս Հախվերդեան (Իւան Ախվերդով, 29 Յունիս (11 Յուլիս) 1873, Սեն Փեթերսպուրկ, Ռուսական Կայսրութիւն - 28 Մարտ 1931(1931-03-28), Մոսկուա, Խորհրդային Միութիւն), ռազմական գործիչ, ռուսական բանակի զօրավար-հազարապետ, հայկական բանակի զօրավար-տեղակալ: Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան առաջին ռազմական նախարար:

Յովհաննէս Հախվերդեան
Ծնած է	29 Յունիս (11 Յուլիս) 1873
Ծննդավայր	Սեն Փեթերսպուրկ, Ռուսական Կայսրութիւն
Մահացած է	28 Մարտ 1931(1931-03-28) (57 տարեկանին)
Մահուան վայր	Մոսկուա, Խորհրդային Միութիւն
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն  Խորհրդային Միութիւն
Ուսումնավայր	Պետերբուրգի առաջին կադետական կորպուս?
Մասնագիտութիւն	զինուորական
Վարած պաշտօններ	Հայաստանի Հանրապետութեան պաշտպանութեան նախարար

Կեանք եւ գործունէութիւն

Ծնած է Փեթերսպուրկ: Ունեցած է երկու եղբայր, որոնք նոյնպէս զինուորականներ եղած են: Կրթութիւնը ստացած է Ս. Փեթերսպուրկի առաջին զինուորական աշակերտական զօրաբանակի վարժարանին մէջ, զոր աւարտած է 1890-ին, իսկ 1 Սեպտեմբերէն անցած է ծառայութեան:

Ուսում

Ուսումը շարունակած է Պաւլովեան ռազմական ուսումնարանին մէջ, զոր աւարտած է 1892-ին` ճանչցուելով իբրեւ լաւագոյն ուսանողներէն մէկը, ստացած է պոդպորուչիկի կոչում` ծառայութեան տեղափոխուելով Սամարայի 147-րդ հետեւակային գունդ:

5 Օգոստոս 1895-ին ստացած է պորուչիկի կոչում: 1899-ին ընդունուած է Գլխաւոր սպայակոյտի Նիկոլայեւեան ակադեմիա, որ աւարտած է 1902-ին,  մինչ այդ 6 Մայիս 1900-ին ստացած է զօրագլուխի կոչում:

Ծառայութիւններ

Վերադառնալով ծառայութեան վայր` 1902-ին մասնակցած է փեթերսպուրկեան ռազմական շրջանի մէջ ռազմական հաւաքի: Նոյն թուականին կցուած է ծառայութեան Գլխաւոր սպայակոյտին 28 Մայիսին ստանալով զօրագլուխի կոչում:

17 Հոկտեմբեր 1902-17 Փետրուար 1904 եղած է Սամարայի հետեւակային 147-րդ գունդի մէջ վաշտի հրամանատար: 17 Փետրուարին տեղափոխուած է Գլխաւոր սպայակոյտ:

Ռուս-ճափոնական պատերազմի ժամանակ եղած է Յատուկ ծառայութիւններու աւագ սպայ` Ա. Սիպերիական ռազմական զօրաբանակի մէջ, մինչեւ 27 Փետրուար 1906, այնուհետեւ յատուկ ծառայութիւններու սպայ` Սեմիրեչենսկի շրջանի սպայակոյտին մէջ, մինչեւ 27 Յունիս 1909. մինչ այդ 2 Ապրիլ 1906-ին ստացած է փոխգնդապետի կոչում: 1 յունիս 1909 թուականէն 27 Սեպտեմբեր եղած է Վիպորկեան գունդի գումարտակի հրամանատար:

9 Հոկտեմբեր 1909-23 Յուլիս 1913 եղած է Թուրքիստանի ռազմական շրջանի աւագ օգնական, իսկ 18 Ապրիլ 1910-ին կը ստանայ գնդապետի կոչում՝ «գերազանց ծառայութեան համար» հիմնաւորումով:

18 Յուլիս 1914 նշանակուած է Սվեապորկի ամրոցի սպայակոյտի պետ:

1 Մայիս 1915-11 Մայիս 1916 հանդիսացած է Լվովի մէջ տեղակայուած 3-րդ ֆինլանտական հրաձգային գունդի հրամանատար, 22 Հոկտեմբեր 1915-ին` 42 տարեկան հասակին ստացած է զօրավար-հազարապետի կոչում: Նոյն թուականի 11 մայիսէն 26 յուլիս` Տրապիզոնի 127-րդ հետեւակային բաժանումի սպայակոյտի պետ:

26 Յուլիս 1916-էն մինչեւ 1917 Փետրուար եղած է Կովկասեան Բ. հեծելազօրային զօրաբանակի սպայակոյտի պետ, որ տեղակայուած էր Պարսկաստանի մէջ:

1917-ի Յունիսին` 5-րդ ֆինլանտական, ապա` 3-րդ հրաձգային բաժանումներու հրամանատար (հարաւ-արեւմտեան ռազմաճակատ): 1917-ի աւարտին լքած է ծառայութիւնը եւ տեղափոխուած` Կովկաս:

Առաջին համաշխարհային պատերազմ

Հայաստանի անկախացումէն ետք, 15 Յունիս 1918-ին նշանակուած է Հայաստանի Հանրապետութեան առաջին զինուորական նախարար: Չըլլալով որեւէ կուսակցութեան անդամ` Հախվերդեանը կը ստանայ տարբեր քաղաքական ուժերու աջակցութիւնը:

1919-ին, Յովհաննէս Քաջազնունիի հրաժարականէն ետք, կը լքէ պաշտօնը` վարելով Գլխաւոր սպայակոյտի պետի պաշտօնը:

1919 Նոյեմբերին բանակի ազգայնացման փորձերու ու հայերէնը իբրեւ բանակի միակ գործածուող լեզու սահմանելու փորձերուն պատճառով հրաժարական կու տայ` լքելով բանակը այլ ռուսալեզու սպաներու հետ միասին:

1920-ի մայիսեան ապստամբութենէ ետք, Համօ Օհանջանեանի կառավարութեան օրով եղած է ռազմական նախարարի տեղակալ:

Խորհրդային շրջան

Հայաստանի խորհրդայնացումէն ետք Հախվերդեան 1500 հայ զինուորականներու հետ միասին կը ձերբակալուի պոլշեւիկներու կողմէ եւ հետիոտն կ՛աքսորուի մինչեւ Մոսկուայի մերձակայքը, ապա` Ռեազանի համակեդրոնացման ճամբար:

Հետագային արտագաղթած է, այնուհետեւ վերադարձած հայրենիք: Ծառայած է խորհրդային բանակին մէջ: Այնուհետեւ աշխատած է Լենինկրատի (այժմ` Ս. Փեթերսպուրկ) մէջ` իբրեւ «Արմենթորկ»-ի հաշուապահ:

Յովհաննէս Հախվերդեանը 23 Դեկտեմբեր 1930-ին ձերբակալուած է` «Վեսնա»-ի գործով: Դատապարտուած է Խորհրդային Միութեան Քրէական օրէնսգիրքի 58-րդ յօդուածի 11-րդ ենթակէտով` իբրեւ հակայեղափոխական գործունէութիւն ծաւալած անձ:

Գնդակահարուած է 28 Ապրիլ 1931-ին: 20 Հոկտեմբեր 1989-ին յետմահու արդարացուած է: