Պիթլիսի բերդը
Պիթլիսի բերդ (կամ Բաղէշի բերդ), Բաղէշ, Թուրքիա։ Պիթլիսի բերդը կառուցուած է հիւսիսէն հարաւ երկայնքին, քարանձաւի մը վրայ եւ շրջապատուած է չորս ձորերէ։
| Հնաբանական վայր | |
|---|---|
| Պիթլիսի բերդը | |
 Պիթլիսի բերդը | |
| Երկիր | Թուրքիա |
| Շրջան | Բաղէշ |
Տեղեկութիւններ Խմբագրել
Պիթլիսի բերդը կը գտնուի Պատմական Հայաստանի Բզնունեաց գաւառը, Բաղէշ քաղաք։ Շինուած է չորս ձորերու կեդրոնը, քարանձաւի մը վրայ, հիւսիսէն հարաւ երկնցած։ Բերդը կառուցած է Ք․Ա․312-ին Մեծն Աղեքսանտրի հարամանով Պատլիս կամ Պելեդիս Լայիս անունով յոյն զօրավարը (բերդը անոր անունը առած է)։
1496-ին Պայազիտ Բ․ սուլթանը բերդը կը վերանորոգէ։ Բերդին շրջագիծը 2800 մեթր է եւ բարձրութիւնն է 56 մեթր։ Պարիսպներուն հաստութիւնը կը հասնի 7 մեթր։
Հակիրճ պատմական ակնարկ Խմբագրել
Ք․Ա․312-ին բերդը կը կառուցուի Մեծն Աղեքսանտրի հարամանով։ 641-ին արաբները բերդը կը գրաւեն, իսկ Ժ․րդ դարուն բիւզանդացի զօրավար Յովհաննէս Կուրկուաս բերդը արաբներէն կը վերագրաւէ։
Մանազկերտի ճակատամարտէն ետք (1071), բերդը թուրքերուն ձեռքը կ՛անցնի։ ԺԳ․ դարէն մինչեւ ԺԹ․ դար բերդը կ՛ իշխեն քիւրտեր, որոնք այդ ժամանակաշրջանին կը գտնուին փոխն ի փոխ օսմանեան կամ սեֆեւեան ազդեցութեան տակ։
Ա․ Համաշխարհային պատերազմի ընթացքին, 1916-ին հինգ ամսուան համար բերդը ռուսերը կը գրաւեն, սակայն Մուսթաֆա Քեմալին զօրքերը 8 Օգոստոսին զայն կը վերագրաւեն։
Աղբիւրներ Խմբագրել
«Ազատ Օր», 1965, Հայրենագիտութիւն մաս Ե․, Սօս Վանի
Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել
- ↑ Պիթլիսի բերդը, պատմական հակիրճ տեղեկութիւններ(անգլերէն)
- ↑ Յակոբեան Թաթէոս․ Պատմական Հայաստանի քաղաքները՝ Պիթլիս, էջ 98-99
- ↑ Սինքլեր Թոմաս․ արեւելեան Թուրքիա - հնաբանական եւ ճարտարապետական ուսումնասիրութիւն․ 1987, հատոր ա․(անգլերէն)
- ↑ Բաղէշ/Պիթլիսի եւ Տարօն/Մուշի պատմական աշխարհագրութիւն, Ռիչըրտ Յովհաննէսեան, UCLA, Mazda հրատ․,2001
- ↑ Ուիքիաղբիւր․ Պտթլիս, Բրիտանական հանրագիտարան, հատոր 4, 1911