Ֆետերիքօ Ֆելլինի
Ֆետերիքօ Ֆելլինի (իտալ.՝ Federico Fellini, 20 Յունուար 1920[1][2][3][…], Ռիմինի, Էմիլիա Ռոմանիա, Իտալիոյ Թագաւորութիւն[1][4] - 31 Հոկտեմբեր 1993[2][3][5][…], Հռոմ, Իտալիա[4]), իտալացի բեմադրիչ եւ բեմագիր։ Ան 25 շարժանկարներու բեմադրիչ է եւ 51 շարժանկարի համար գրած է բեմագրութիւն։
| Ֆետերիքօ Ֆելլինի իտալ.՝ Federico Fellini | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | 20 Յունուար 1920[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Ռիմինի, Էմիլիա Ռոմանիա, Իտալիոյ Թագաւորութիւն[1][4] |
| Մահացած է | 31 Հոկտեմբեր 1993[2][3][5][…] (73 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Հռոմ, Իտալիա[4] |
| Քաղաքացիութիւն |
.svg){kind=small} Իտալիա |
| Ուսումնավայր | Հռոմի Սապիենզա համալսարան? |
| Ազդուած է | Չարլի Չապլին? եւ Փապլօ Փիքասօ |
| Երկեր/Գլխաւոր գործ | Ճանապարհ?, 8½?, Ամարկորդ?, I Vitelloni? եւ Քաղցր կյանք? |
| Մասնագիտութիւն | ժապաւէնի բեմադրիչ, հեղինակ, երգիծաբան, կոմիքսների արտիստ, գրագէտ, բեմադրիչ |
| Անդամութիւն | Արուեստներու եւ գիտութիւններու ամերիկեան կաճառ |
| Ամուսին | Ջուլիետա Մազինա? |
| Կայքէջ | federicofellini.it |
Կենսագրութիւն Խմբագրել
Ծնած է Ռիմինի, միջին դաս նկատուող ընտանիքի մը մէջ: Ռիմինին այդ ժամանակ փոքր քաղաք մըն էր, ուր Իտալիոյ այլ վայրերէն անոր ծնողքը փոխադրուած էր:
1924 թուականին Ֆելլինին սկսած է յաճախել Ռեմինիի Սան Վինչենցոյի միանձնուհիներուն կողմէ ղեկավարուող տարրական դպրոցը, երկու տարի անց՝ հանրային դպրոցը: Ուշիմ աշակերտ մը ըլլալով ան իր ազատ ժամերը լեցուցած է գծելով, տիկնիկային բեմադրութիւններ ընելով եւ մանկական ամսագիր կարդալով: Այդ ամսագրին մէջ ալ ան կարդացած է ամերիկեան մանկական շարժանկարներու մասին պատմութիւններ, որոնք մեծ ազդեցութիւն ձգած են շարժանկարներ նկարելու իր յետագայ գործին վրայ:
Փոքր տարիքին ան նաեւ պաշտած է կրկէսը: Նոյնիսկ որոշ ժամանակ ծաղրածու աշխատած է: Մանկութեան այդ սէրը յետագային արտացոլուած է իր նկարահանած ժապաւէններու որոշ դրուագներուն մէջ:
Ֆելլինին առաջին անգամ ծնողքին հետ Հռոմ այցելած է 1933 թուականին եւ Հռոմի մէջ տեսած պատկերները, գեղարուեստական զգացողութիւնները անդրադարձ ունեցած են իր յետագայ ժապաւէններուն մէջ:
1937 թուականին Ֆետերիքօ Ֆելլինին նկարիչ Թեմօ Պոնինիին հետ Ռիմինիի մէջ բացած է դիմանկարներ գծելու խանութ մը:
Հիմնականօրէն գրած է երգիծական յօդուածներ եւ զանոնք տպագրած՝ երգիծական թերթերու մէջ: Որոշելով ըլլալ ծաղրանկարիչ եւ երգիծական գրող՝ Ֆելլինին 1938 թուականին ճամբորդած է Ֆլորանսա, ուր «420» շաբաթաթերթին մէջ հրապարակած է իր առաջին ծաղրանկարը:
Այնուհետեւ կեանքը շարունակուած է Հռոմի մէջ, ուր 1939 թուականին, իր ծնողքը ուրախացնելու համար, ընդունուած է Հռոմի համալսարանի իրաւաբանութեան բաժինը, քանի որ մինչ այդ դժուարութիւններ ունեցած էր աւագ դպրոցին մէջ եւ բացակայութիւններուն պատճառով հազիւ կարողացած էր աւարտել զայն:
Ուսանողական տարիներ Խմբագրել
Ուսանողական տարիներուն սկսած է ճաշարաններու եւ սրճարաններու մշտական յաճախորդներու ուրուանկարները կատարել եւ վաճառել: Կարճ ժամանակ լրագրողի աշխատանք մը գտած է, բայց դատական լուրեր գրելը ձանձրալի նկատելով թողած է գործը: Ուրիշ աշխատանք մը գտած է ազդեցիկ երգիծական «Marc’Aurelio»-ի մէջ եւ հոն մշտական գործ ունենալով, սկսած է աշխատիլ գրողներու, երիգիծաբաններու եւ բեմագիրներու հետ: Այս մարդիկ կապեր ստեղծած են շարժանկարային արուեստի բնագաւառին մէջ եւ ընդլայնած՝ Ֆելլինիի մասնագիտական ծանօթութեան շրջանակը․ ան գրած է բեմագրութիւններ, որոնք բեմադրուած են։
Ապա գործուղուած է պատերազմական դաշտ, ուրկէ նոյնպէս գրութիւններ ղրկած է, իսկ վերադառնալով, մէկը միւսին ետեւէն, նկարահանած է իր աշխարհահռչակ շարժանկարները:
Շարժանկարներ Խմբագրել
Ֆելլինիի առաջին ինքնուրոյն շարժանկարը «Ճերմակ շէյխ»ն է (1952), սակայն համաշխարհային ճանաչման արժանացած է «Ճանապարհ» ժապաւէնով, որով արտայայտած է մարդասիրութեան, փոխըմբռնման ու բարութեան գաղափարները: Բեմադրիչը նոյն գաղափարները արծարծած է նաեւ «Քապիրիոյ գիշերները» (1956) շարժանկարին մէջ, հոս փնտռած է չարի եւ բարիի յաւերժական պայքարի խորհրդաւոր իմաստը:
Արուեստի քննադատները Ֆելլինիի ստեղծագործութեան բարձրակէտը կը նկատեն «Քաղցր կեանք» (1959, Քաննի փառատօնի «Ոսկէ արմաւենիի ճիւղ» մրցանակ ստացած) շարժանկարը, ուր հեղինակը ցոյց կու տայ, թէ որքան դատարկ ու անիմաստ է կեանքը, երբ մարդիկ առանձին են եւ օտարացած իրարմէ:
«Ութուկէս» (1963-ին նկարահանուած եւ «Օսքար» ստացած ժապաւէնին մէջ[6]) Ֆելլինին քննադատած է բարձր խաւի հասարակութեան արատները, որոնք յագեցած են ճշմարտութեան դաժան որոնումներով:
Ֆետերիքօ Ֆելլինին շարժանկարային մրցանակները ընդհանրապէս ստացած է բեմադրիչներէն եւ այդ մրցանակներուն մէջ տասնեակ Օսքարներ կան[7]:
Ռիմինիի օդակայանը Խմբագրել
Ռիմինի քաղաքի օդակայանը կոչուած է Ֆետերիքօ Ֆելլինիի անունով:
Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Феллини Федерико // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Federico Fellini
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Internet Broadway Database — 2000.
- ↑ «Federico Fellini»
- ↑ «ՖԵԼԼԻՆԻԻ 100-ԱՄԵԱԿՆ ՈՒ ԱՄԱՅԻ ՌԻՄԻՆԻՆ»։ www.jamanak.com։ արտագրուած է՝ 2022-03-10