Ուիքիփետիա

Ա­րա ­Պե­քա­րեան

Ա­րա ­Պե­քա­րեան (­30 Մայիս (12 Յունիս) 1913[1][2], Աֆիոնքարահիսար, Թուրքիա[1][2] - 18 Յունիս 1986(1986-06-18)[2], Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն[2]): Հայ­կա­կան կեր­պա­րո­ւես­տի մե­ծա­վաս­տակ ու­սու­ցիչ­նե­րէն, հայ­կա­կան գե­ղան­կար­չու­թեան եւ գծագ­րա­կան ա­րո­ւես­տի տա­ղան­դա­ւոր դէմ­քե­րէն Ա­րա ­Պե­քա­րեան, ո­րուն ա­նու­նը ար­ժա­նա­ցած է մեծն ­Մար­տի­րոս ­Սա­րեա­նի եւ մե­ծա­տա­ղանդ ­Յա­կոբ ­Կո­ջո­յեա­նի կող­քին՝ իբ­րեւ կրտսեր սե­րուն­դի ներ­կա­յա­ցու­ցի­չի յի­շա­տա­կո­ւե­լու պա­տի­ւին։

Ա­րա ­Պե­քա­րեան
Ծնած է 30 Մայիս (12 Յունիս) 1913[1][2]
Ծննդավայր Աֆիոնքարահիսար, Թուրքիա[1][2]
Մահացած է 18 Յունիս 1986(1986-06-18)[2] (73 տարեկանին)
Մահուան վայր Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն[2]
Ազգութիւն Հայ[1][2]
Քաղաքացիութիւն  Խորհրդային Միութիւն
Կրթութիւն Կայսերական Արուեստի Ակադեմիա[1]
Մասնագիտութնիւն գեղանկարիչ, դասախօս
Ժանր Բնանկար, դիմապատկեր եւ լուռ բնութիւն
Պարգեւներ Հայկական ԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ[1][2] Հայրենական Պատերազմի 2-րդ Աստիճանի Շքանշան[3] և «Պատուոյ նշան» շքանշան
Աշխատավայր Երեւանի Թատրոնի եւ Շարժապատկերի Պետական Հիմնարկ[1]
Հայաստանի Գեղարուեստի Պետական Ակադեմիա
Հայր Վաղինակ Պե­քա­րեան
Զաւակներ Ծովինար Պե­քա­րեան
Ա­րա ­Պե­քա­րեան Ուիքիդարանում
Ara Bekaryan Ուիքիպահեստում

Կենսագրութիւն

Խմբագրել

Ա­րա ­Պե­քա­րեան ծնած է Աֆիոնքարահիսար (ներ­կա­յիս ­Թուր­քիա), ­Մեծ Ե­ղեռ­նէն եր­կու տա­րի ա­ռաջ, քա­ղա­քի հայ­կա­կան վար­ժա­րան­նե­րուն մէջ դա­սա­տու՝ վաս­տա­կա­ւոր ու­սու­ցիչ­ներ ­Պե­քա­րեան­նե­րու ըն­տա­նե­կան յար­կին տակ։

Ա­րա ­Պե­քա­րեան սկսած է նկա­րել շատ կա­նուխ տա­րի­քէն։ Ա­ռա­ջին ան­գամ իր գոր­ծե­րը ցու­ցադ­րո­ւած են 1930 թո­ւա­կա­նին, երբ հա­զիւ 17 տա­րե­կան էր։ 1932ին Ա­րա ­Պե­քա­րեան ա­ւար­տած է Ե­րե­ւա­նի «­Գե­ղարդ ­Տեխ­նի­կում»ը՝ Վ. ­Գայ­ֆէ­ջեա­նի եւ Ս. Ա­ռա­քե­լեա­նի մօտ։ ­Բարձ­րա­գոյն ու­սու­մը շա­րու­նա­կած է ­Լե­նինկ­րա­տի ­Գե­ղա­րո­ւես­տի Ա­կա­դե­միա­յին մէջ, որ­մէ վկա­յո­ւած է 1939 թո­ւին։ Ան­մի­ջա­պէս զի­նո­ւո­րագ­րո­ւած է խորհրդա­յին բա­նակ, ո­րուն շար­քե­րէն ներս ծա­ռա­յած է Երկ­րորդ Աշ­խար­հա­մար­տի ամ­բողջ տե­ւո­ղու­թեան՝ յատ­կա­պէս ­Ֆին­նա­կան ռազ­մա­ճա­կա­տին վրայ։

Բ. Աշ­խար­հա­մար­տի ա­ւար­տէն եւ զօ­րաց­րու­մէն ետք, վե­րա­դար­ձած է ­Հա­յաս­տան եւ 1945էն մին­չեւ իր մա­հը՝ 1986ին, դա­սա­խօ­սա­կան պաշ­տօն ստանձ­նած է Ե­րե­ւա­նի ­Պե­տա­կան ­Գե­ղա­րո­ւես­տա­կան-­Թա­տե­րա­կան հիմնարկի մէջ։ ­

Հաս­ցու­ցած է գե­ղան­կա­րիչ­նե­րու եւ գծագ­րիչ­նե­րու ամ­բողջ սե­րունդ մը։

Ցու­ցա­հան­դէ­սներ

Խմբագրել

Ան­հա­տա­կան ցու­ցա­հան­դէ­սով իր գոր­ծե­րը ա­ռա­ջին ան­գամ հան­րու­թեան ներ­կա­յա­ցու­ցած է Ե­րե­ւա­նի մէջ, 1947ին։ ­Նոյն­պէս ան­հա­տա­կան ցու­ցա­հան­դէ­սով հան­դէս ե­կած է ­Մոս­կո­ւա­յի մէջ՝ 1964ին։

­Կա­նո­նա­ւո­րա­բար մաս­նակ­ցած է հա­ւա­քա­կան ցու­ցա­հան­դէս­նե­րու՝ ինչ­պէս Ե­րե­ւա­նի ու ­Մոս­կո­ւա­յի, նոյն­պէս եւ ար­տա­սահ­մա­նի տա­րած­քին, ար­ժա­նա­նա­լով ա­րո­ւես­տի քննա­դատ­նե­րու եւ հան­րու­թեան գնա­հա­տան­քին ու ջերմ ըն­դու­նե­լու­թեան։

Իր ստեղ­ծած գոր­ծե­րուն լա­ւա­գոյն նմոյշ­նե­րը մնա­յուն ցու­ցադ­րու­թեան ար­ժա­նա­ցած են ­Հա­յաս­տա­նի Ազ­գա­յին ­Պատ­կե­րաս­րա­հին, ինչ­պէս նաեւ ­Հա­յաս­տա­նի ­Գե­ղա­րո­ւես­տա­կան ­Ֆոն­դին ու ­Հա­յաս­տա­նի մշա­կոյ­թի նա­խա­րա­րու­թեան ­Ֆոն­դին մէջ։ ­Մեծ է թի­ւը մաս­նա­ւոր հա­ւա­քա­ծո­նե­րու մէջ պա­հո­ւող Ա­րա ­Պե­քա­րեա­նի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րուն, ի ­Հա­յաս­տան թէ սփիւռս աշ­խար­հի։

Գե­ղա­րո­ւես­տա­կան ձե­ւա­ւո­րու­մներ

Խմբագրել

Գե­ղան­կար­չու­թեան կող­քին Ա­րա ­Պե­քա­րեան յա­տուկ կա­րե­ւո­րու­թեամբ իր ա­րո­ւեստն ու ժա­մա­նա­կը նո­ւի­րած է գիր­քե­րու ձե­ւա­ւոր­ման ու նկա­րա­զար­դու­մին։ ­Հայ դա­սա­կան գրա­կա­նու­թեան շարք մը գլուխ-գոր­ծոց­նե­րու գե­ղա­րո­ւես­տա­կան ձե­ւա­ւո­րու­մը կա­պո­ւած է Ա­րա ­Պե­քա­րեա­նի ա­նու­նին, ինչ­պէս Եղիշէ Չարենցի «Եր­կիր ­Նա­յի­րի»ն, ­Յակոբ Պարոնեանի «­Մե­ծա­պա­տիւ ­Մու­րաց­կան­ներ»ը եւ ­Յովհաննէս Թումանեանի «­Քաջ ­Նա­զար»ը։

Հռ­չա­կա­ւոր են Ա­րա ­Պե­քա­րեա­նի «­Վահան Տէրեան»ի դի­ման­կարն ու «Աշ­տա­րակ» եւ «Օ­շա­կան» կտաւ­նե­րը։

Ստեղծագործութիւններ

Խմբագրել
  • Օրորոցի մօտ
  • Ծաղկավաճառուհիներ
  • Աշտարակ
  • Օշական
  • Հանգիստ

Յիշատակ

Խմբագրել

Հայաստանի Հանրապետութեան կեդրոնական դրամատունը թողարկեր է Արա Պեքարեանի ծննդեան 100-ամեակին նուիրուած արծաթէ յուշադրամ։ Յուշադրամի դիմերեսին պատկերուած է դրուագ «Աշտարակ» կտաւէն, դարձերեսին պատկերուած են Արա Պեքարեանի դիմանկարը եւ «Քաջ Նազար» հեքիաթի անոր նկարազարդումը[4]։

  •  
    « Արա Պեքարեանի ծննդեան 100-ամեակ» ՀՀ արծաթէ յուշադրամը, դիմերես
  •  
    « Արա Պեքարեանի ծննդեան 100-ամեակ» ՀՀ արծաթէ յուշադրամը, դարձերես

Կոչումներ եւ տիտղոսներ

Խմբագրել

1945ին ար­ժա­նա­ցած է ­Հա­յաս­տա­նի «Ա­րո­ւես­տի ­Վաս­տա­կա­ւոր ­Գոր­ծիչ»ի կոչ­ման: 1964ին ստա­ցած է Փ­րո­ֆե­սո­րի տիտ­ղոս, իսկ 1965ին պար­գե­ւատ­րո­ւած է ­Հա­յաս­տա­նի «­Ժո­ղովր­դա­կան Ն­կա­րիչ»ի կո­չու­մով։

  «­Նա մշա­կոյ­թի գի­տակ էր, հան­րա­գի­տա­րա­նա­յին գի­տե­լիք­նե­րով լցո­ւած մարդ: Ն­կա­րիչ­նե­րի միու­թեան կէ­սից ա­ւե­լին ­Բե­քա­րեա­նի ձեռ­քի տա­կով է ան­ցել: Ս­տեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րը բա­նաս­տեղ­ծու­թիւն­ներ են, նա գե­ղան­կար­չու­թեան ­Վա­հան ­Տէ­րեանն է: Ն­կար­նե­րը լա­ւա­տե­սա­կան են, գե­ղե­ցիկ, բա­րի, ազ­նիւ: ­Նա սի­րա­հա­րո­ւած էր իր աշ­խա­տանք­նե­րին, իր փոք­րիկ ­Հա­յաս­տանն ան­հա­մե­մա­տե­լի էր»:
- ­Գե­ղան­կա­րիչ Էդ­վարդ ­Վար­դա­նեա­ն
  

[5]

Գրականութիւն

Խմբագրել
  • Маня Казарян "Ара Бекарян" Советский художник 1976 г. Москва (ռուս.)
  • Դանիէլ Դզնունի «Հայ կերպարուեստագէտներ» 1977 թ. Երեւան
  • Մանիա Ղազարեան «Արա Պեքարեան» 1984 թ. Երեւան

Ծանօթագրութիւններ

Խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
  3. ↑ http://podvignaroda.ru/?#id=1517831801&tab=navDetailManUbil
  4. ↑ Յուշադրամի մասին 168.am կայք
  5. ↑ ­Պե­քա­րեան(1913-1986)

Արտաքին յղումներ

Խմբագրել

Ա­րա ­Պե­քա­րեան (1913-1986). ­Հայ­կա­կան գե­ղան­կար­չու­թեան եւ գծագ­րա­կան ա­րո­ւես­տի մե­ծար­ժէք տա­ղան­դա­ւո­րը

Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=Ա­րա_­Պե­քա­րեան&oldid=228845» էջէն