Աշոտ Գ. Յովհաննիսեան
Աշոտ Գ. Յովհաննիսեան (17 Յունիս 1887 կամ 1887[1], Շուշի, Ռուսական Կայսրութիւն[2] - 30 Յունիս 1972 կամ 1974[1], Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն), հայ պատմաբան, հասարակական-քաղաքական գործիչ, դասախօս:
| Աշոտ Գ. Յովհաննիսեան | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | 17 Յունիս 1887 կամ 1887[1] |
| Ծննդավայր | Շուշի, Ռուսական Կայսրութիւն[2] |
| Մահացած է | 30 Յունիս 1972 կամ 1974[1] |
| Մահուան վայր | Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն |
| Քաղաքացիութիւն |
 Ռուսական Կայսրութիւն Խորհրդային Միութիւն |
| Ուսումնավայր |
Շուշիի Realni ուսումնարան Ենայի Համալսարան |
| Մասնագիտութիւն | քաղաքական գործիչ, ուսուցիչ, պատմաբան |
| Աշխատավայր |
Գէորգեան Հոգեւոր Ճեմարան Հայաստանի Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիայի Պատմութեան Հիմնարկ |
| Կուսակցութիւն | Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն |
Կենսագրութիւն
ԽմբագրելՅովհաննիսեան Նախնական եւ երկրորդական ուսումը ստանալէ ետք, 1896-ին մեկնածէ Գերմանիա, յաճախելու համար Ենայի, Հալլէի եւ Միւնխենի համալսարանները: 1913-ին կը ստանայ Միւնխենի համալսարանէն փիլիսոփայական գիտութիւններու դոկտորի աստիճանը: 1913-1914-ուն կը պաշտօնաւորէ Շուշիի Հայկ. Հոգեւոր Կրթական Հաստատութեան մէջ, իսկ 1914-1917-ուն՝ Էջմիածնի Գէորգեան Հոգեւոր Ճեմարանի մէջ, ուր դասախօսական աշխատանքներու կողքին կը ձեռնարկէ պատմագիտական հէտազօտութեանց, որոնց արդիւնքները կը հրատարակէ Էջմիածնի Արարատ ամսագրին մէջ, եւ առանցին գրքոյկներով: Որպէս դասախօս, 1921-1927-ուն, Ա. Գ. Յովհաննիսեան կը պաշտօնավարէ Երեւանի համալսարանին մէջ:
1927-1937-ուն, կ'աշխատի Լենինկրատի եւ Մոսկուայի շարք մը գիտական հիմնարկներու մէջ:
1954-ին, ան աւագ գիտաշխատող է Հ.Ս.Ս.Հ. Գիտութիւններու Ակադեմիայի պատմութեան ինստիտուտի մէջ:
1955-ին կը ստանայ պատմական գիտութիւններու դոկտոր աստիճանը:
1960-ին, կ'ընտրուի Հ.Ս.Ս.Հ. Գիտութիւններու Ակադեմիայի ակադեմիկոս:
1967-ին, իր ծննդեան 80-ամեակին առիթով, կը պարգեւատրուի Լենին շքանշանով:
Վերջին յիսնամեակի հայ պատմագրութեան ամէնէն բեղուն գրիչներէն մէկը կը հանդիսանայ: Իր գրիչին կը պատկանին Իսրայէլ Օրին Եւ Հայ Ազատագրական Գաղափարը (Մունխէն, 1913)՝ մենագրութիւնը, որ գրուածէ գերմաներէն լեզուով, Հայ-Ռուսական Յարաբերութիւնները ԺԹ. Դարերու Առաջին Երեսնամեակին՝ ռուսերէն լեզուով հրատարակուած փաստաթուղթերու ընդարձակ ներածութիւնը, Հայ-Ռուս Օրիենտացիայի Ծագման Խնդիրը (Էջմիածին, 1921), Հայաստանի Յեղափոխութեան Յուլիսն ու Հոկտեմբերը, Համազգային Կրիզիսը, Աբովեան (Երեւան, 1933), Ֆրիկը Պատմաքննական Լոյսի Տակ (Երեւան, 1955), աշխատութիւնները եւ դեռ բազմաթիւ գիտական մեծ ու փոքր ուսումնասիրութիւններ: 1969-ին (Երեւան) լոյս կը տեսնէ անոր Յուշեր Եւ Բնութագրումներ շահական գործը, ուր հեղինակը ընթերցողին կը ներկայացնէ վերջին յիսնամեակին հայ պատմագրութեան ծանօթ դէմքերէն ոմանք, անոնց գործերովն ու աշխարհահայեացքովը: Նոյնպէս իր գրչին կը պատկանին Հայ Ժողովուրդի Պատմութիւն ութհատորեակի վերջերս հրատարակուած (Երեւան, 1972) Դ. հատորի Գ. գլուխը՝ Հայաստանի Քաղաքական Վիճակը Սեֆեան Իրանի եւ Օսմանեան Թուրքիայի Տիրապետութեան Տակ (էջ 81-133) եւ Դ. գլուխի (Հայ Ազատագրական Շարժումը Իրանական Տիրապետութեան Եւ Թուրք Զաւթիչների դէմ ԺԸ. դարի Առաջին կէսում) առաջին հինգ հատուածները (էջ 134-175): Աշոտ Գ. Յիվհաննիսեանի պատմագրական վաստակին փառքն ու պսակը կը կազմեն անոր երկու կոթողային աշխատասիրութիւնները՝ Նալբանդեանը Եւ Նրա Ժամանակը, Ա. հատոր (Երեւան, 1955), Բ. հատոր (Երեւան,1956), եւ Դրուագներ Հայ Ազատագրական Մտքի Պատմութեան, Ա. հատոր (Երեւան,1957), Բ. հատոր (Երեւան, 1959), որոնք վստահօրէն հայ պատմագրութեան ամէնէն մնայուն գործերու շարքին կարելի է դասել: Աշոտ Յովհաննիսեան կը մեռնի 1972-ի Յունիսի 30-ին:
Աղբիւրներ
Խմբագրել- Հայկազեան Հայագիտական Հանդէս, Հատոր Գ., Պէյրութ, 1972, էջ 313։
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов - жертв политического террора в советский период (1917-1991) — СПб.: Петербургское Востоковедение, 2013. — 496 с. — (Социальная история отечественной науки о Востоке) — ISBN 978-5-85803-225-0
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Иоаннисян Ашот Гарегинович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.