Երեքշաբթի
Երեքշաբթի՝ շաբթուան երկրորդ օրը արեւմտեան երկիրներու մեծամասնութեան մօտ եւ երրորդ օրը ըստ Յուդա-քրիստոնէական օրացոյցի։
Ծագումնաբանութիւն
Խմբագրել
Հայերէնով (Երեքշաբթի), վրացերէնով (სამშაბათი — սամշաբաթի), բաշկիրերէնով (шишәмбе - շիշամբէ), տաճկերէնով (сешанбе-սեշամբէ) եւ թաթարերէն (сишәмбе-սիշամբէ) բառացի կը նշանակէ երեք օր շաբաթէն: Հին Հռոմի մէջ անուանումը նուիրուած էր Մարսին (ֆր.՝ Mardi, իտալ.՝ Martedì), հիւսիս-գերմանական ցեղերու մօտ ի պատիւ Տիւրի (նով.՝ Tysdag), որ անդրադարձած է հռոմէական եւ գերմանական լեզուներու վրայ:
Լատիներէնով Երեքշաբթին կը կոչեն dies Martis («Մարսի օր») եւ կը համարուի յունարէն ἡμέρα Ἄρεως (Արեսի օր) թարգմանութիւնը: Շաբթուան եօթ օրերու զուգորդումը եօթ դասական մոլորակներու հետ հաւանաբար կու գայ հելլէնական ժամանակաշրջանէն: Ա. եւ Գ. դարերուն Հռոմէական կայսրութեան մէջ ութօրեայ աշխատանքային շաբաթը կը փոխարինուի եօթնօրեային: Անգլերէնով Երեքշաբթի բառը կու գայ հին անգլերէն Tiwesdæg բառէն: Անիկա կու գայ հին գերմաներէնէն, որ թարգմանուած է լատիներէնէն եւ Մարսի փոխարէն գրուած է գերմանական աստուծոյ` Teiwaz (հին անգլերէնով Tiw) անունը: Այսպիսով Երեքշաբթին բառացի կը նշանակէ «Տիւրի օր»[1]:
Հնդկաստանի դասական լեզուներուն մէջ Երեքշաբթի օրուան կ'ըսեն Անգարակա («անիկա ունի կարմիր գոյն»)[2] եւ նուիրուած է պատերազմի աստուած՝ Մանգալին եւ կարմիր մոլորակ՝ Մարսին:
«Երեքշաբթի», ճափոներէնին մէջ բառացի կը թարգմանուի «կրակի օր» (火曜日):
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ «Tuesday»։ Online Etymology Dictionary։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2017-10-08-ին։ արտագրուած է՝ 2018-11-23
- ↑ Turner Sir Ralph Lilley (1962)։ «aṅgāraka 126»։ A comparative dictionary of the Indo-Aryan languages. London: Oxford University Press։ Digital Dictionaries of South Asia, University of Chicago։ էջ 7։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-01-27-ին։ «126 aṅgāraka 1. Pali 'red like charcoal'; Sanskrit aṅārī. 2. Pali aṅgāraka masculine 'Mars'; Sanskrit aṅāro masculine 'Tuesday'.»