Երուանդ Մանուէլեան
Երուանդ Մանուէլեան (1872[1], Կոստանդնուպոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն[1] - 1949[1], Փարիզ, Ֆրանսա[1]), հայ մանրէաբան, հասարակական գործիչ։
 | |
|---|---|
| Ծնած է | 1872[1] |
| Ծննդավայր | Կոստանդնուպոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն[1] |
| Մահացած է | 1949[1] |
| Մահուան վայր | Փարիզ, Ֆրանսա[1] |
| Ազգութիւն | Հայ[1] |
| Կրթութիւն | Փարիզի Համալսարան[1] |
| Մասնագիտութիւն | մանրէաբան, հանրային գործիչ |
| Կոչում | թղթակից անդամ[1] |
| Աշխատավայր | Saint Petersburg Pasteur Institute?[1] |
| Անդամակցութիւն | Հայաստանի Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիա[1] |
Կենսագրական գիծեր
ԽմբագրելԾնած է Պոլիս: Երկրորդական ուսումը ստացած է Կոստանդնուպոլսոյ Կեդրոնական վարժարանին մէջ, 1886-91: Պատանեկան տարիներուն, հետաքրքրութիւն ցուցաբերած է գիտութեան հանդէպ եւ երազած է դառնալ գիւտարար եւ անուանի գիտնական:
1892-93 տարիներուն ուսանած է ֆրանսայի Մոնփելիէ քաղաքի բժշկական համալսարանին մէջ:
1893-96 ուսանած է Փարիզի Համալսարանի բժշկական հիմնարկին մէջ եւ ստացած է բժշկական վկայական:
Գործունէութիւն
Խմբագրել1896-1902 աշխատած է նոյն հաստատութեան հիւսուածաբանութեան բաժնին մէջ, ուր աշխատած է նեարդային համակարգի հիւսուածքներու ուսումնասիրութեամբ:
1902-ին եւ 1905-1909, վարած է Փարիզի համալսարանի բժշկական հիմնարկի հիւսուածաբանութեան եւ մանրէաբանութեան դասընթացները:
1909-ին վարած է Փարիզի հիւանդանոցի կազմախօսութեան ամպիոնի գործնական դասընթացը:
24 Ապրիլ 1922-ին, Փարիզի Գիտութեանց Ակադեմիային ներկայացուցած է «Հիւսուածաբանական-մանրէաբանական հետազօտութիւններ. Ընդհանուր անդամալուծութիւն, Թրիփոնիմ մանրէի գոյութիւնը ուղեղային կեղեւի ջղային բջիջներուն խորշանիւթին (cytoplasm) մէջ» ուսուՄնասիրութիւնը:
1923-ին յայտնաբերած է կատաղութեան հիւանդութեան ժահրը, օգտագործելով իր հնարած՝ բջիջները եւ մանրէները գունաւորելու նորագոյն թեքնիքը:
27 Դեկտեմբեր 1926-ին, Փարիզի Գիտութեանց Ակադեմիային ներկայացուցած է «Ախտաբանական անդամալծութիւն. ինչէ՞ն յառաջ կու գայ լորձունքին ժահրոտութիւնը՝ կատաղութենէ բռնուած անասուններուն մօտ» շատ հետաքրքրական ուսումնասիրութիւնը:
25 Ապրիլ 1927-ին, արտասանած է իր կատաղութեան հիւանդութեան ժահրի մասին «Կատաղութեան Միջազգային Համագումար»-ին որ տեղի ունեցած է Փարիզի Փասթէօրեան հիմնարկին մէջ, մեծ գիտնականներու ներկայութեան:
Ամբողջ 46 տարի՝ 1902-1948, յարատեւութեամբ աշխատած է Փարիզի Լ. Փասթէօրի անուան հիմնարկին մէջ, իբրեւ ախտաբանական հիւսուածաբանութեան եւ մանրէաբանութեան հիմնարկի վարիչ: Նոյն տարիներուն նոյն հաստատութեան մէջ եղած է գործնական դասընթացի ղեկավարը:
Կատաղութեան ժահրի եւ նեարդային համակարգի վրայ աշխատած է 25 տարի Մասնագիտացած է կատաղութեան հիւանդութեան մէջ:
Բժիշկ Երուանդ Մանուէլեան Փասթէօրեան հաստատութեան մէջ աշխատած է մայր երակի (aorta) խոցերուն, պրկախտի (tetanus), կատաղութեան (rabies) եւ ջղային բջիջներուն ախտաբանական մասնայատուկ երեւոյթներու վրայ: Ան կատարած է նաեւ մայր երակի տորորումին (aneurism) ախտաբանական անդամազննութիւնը:
Ան եղած է անզուգական բժշկական թեքնիկագէտ մը: Յաջողած է բժշկագիտութեան մէջ առաջին անգամ ըլլալով երեւան հանել մարմնի հիւսուածքներուն տրփախտի (syphilis) spirochid մանրէն, օգտագործելով գունաւորելու նորագոյն եւ լաւագոյն թեքնիքը:
Հեղինակն է շուրջ 100 գիտական աշխատասիրութիւններու, որոնք կը վերաբերին կեդրոնական նեարդային համակարգի եւ ախտաբանական հիւսուածաբանութեան հետ առնչուող հիւանդութիւններու:
Եղած է հմուտ, բազմաբեղուն գիտնական, նաեւ հմուտ կազմակերպիչ եւ մանկավարժ: Ան նշանաւոր է իր բծախնդրութեամբ, ինքնագործութեամբ եւ կատարելագործութեամբ: Ան իր պատանեկան երազը իրականացուցած է, շնորհիւ իր բնածին տաղանդին, անվհատ աշխատանքին եւ ինքնավստահութեան: Ան իր օրերուն դարձած է մեծ հեղինակութիւն վայելող բժիշկ եւ գիտական՝ աշխարհին մէջ:
Փարիզի «Անահիտ» պարբերաթերթը օրին անդրադարձա[2]ծ է բժիշկ Երուանդ Մանուէլեանի արժէքներուն եւ անոր կատարած գիւտերուն: «Անահիտ»-ին մէջ տեղ գտած են բժիշկ Երուանդ Մանուելեանի մասին ֆրանսացի երեք մեծ բժշկական հեղինակներու` Dr. Pierre Seguin-ի, Dr. Arnold Netter-ի, Dr. A. Brindeau-ի գնահատական յօդուածները:
Հոն յիշատակուած է նաեւ բժիշկ Երուանդ Մանուէլեանի ուսումնասիրութիւններուն ցուցակը:
Բժիշկ Երուանդ Մանուէլեան եղած է նաեւ հասարակական գործիչ: Օգնութեան հասած է Թուրքիոյ եւ Փարիզի հայութեան եւ իր միջոցներով անոնց հասցուցած է անհրաժեշտ հումք եւ պիտոյք:
Անձամբ պատրաստած է «Ծաղիկ»-ի պատուաստ եւ բուժիչ շիճուկ, որոնք դրած է հայութեան տրամադրութեան տակ:
Եղած է Ֆրանսայի մանրէաբաններու միջազգային ընկերակցութեան, ինչպէս նաեւ Փարիզի հայ բժիշկներու ընկերակցութեան անդամ:
Զբաղած է նաեւ գրական աշխատանքով եւ ստեղծագործութիւններով:
1948-ին, Փարիզի մէջ լոյս տեսած է բժիշկ Երուանդ Մանուէլեանի «Ստուերներ եւ լոյսեր» բանաստեղծութիւններու ժողովածուն:
Ան մահացած է 1948-ին, Փարիզի մէջ:
Մրցանակներ
ԽմբագրելԲժիշկ Երուանդ Մանուէլեան 1900-1901 արժանացած է Փարիզի Համալսարանի բժշկական հիմնարկի դափնեկիրի կոչման մրցանակին։
Ծանօթագրութիւններ
ԽմբագրելԱղբիւրներ
Խմբագրել- «Անահիտ», հանդէս մտածման եւ արուեստի, բժիշկ Երուանդ Մանուէլեան, Մարտ-Ապրիլ, 1930, Փարիզ:
- Մինասեան, բժիշկ Յարութիւն, Հայազգի բժիշկ-գործիչներ, Երեւան, 2020: