Էդուարդ Ջրբաշեան

Էդուարդ Ջրբաշեան (24 Սեպտեմբեր 1923(1923-09-24), Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Անդրկովկասի ԽՖՍՀ, Խորհրդային Միութիւն - 10 Օգոստոս 1999(1999-08-10), Երեւան, Հայաստան), հայ գրող, բանասիրական գիտութիւններու դոկտոր (1965), փրոֆեսէօր (1967), ակադեմիկոս (1982), ՀԽՍՀ գիտութեան վաստակաւոր գործիչ (1970), ԽՍՀՄ գրողներու միութեան անդամ (1956)։ Խմբագրած է «Սովետական գրականութիւն», «Բանբեր Երեւանի համալսարանի» հանդէսները:

Էդուարդ Ջրբաշեան
Ծնած է	24 Սեպտեմբեր 1923(1923-09-24)
Ծննդավայր	Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Անդրկովկասի ԽՖՍՀ, Խորհրդային Միութիւն
Մահացած է	10 Օգոստոս 1999(1999-08-10) (75 տարեկանին)
Մահուան վայր	Երեւան, Հայաստան
Քաղաքացիութիւն	Խորհրդային Միութիւն  Հայաստան
Ուսումնավայր	Շոթա Ռուսթավելու անուան թիւ 23 դպրոց Բաքվի Ս. Օրջոնիկիձեի անվ. ռազմա–հետևակային դպրոց? Երեւանի պետական համալսարանի հայ բանասիրութեան բաժանմունք
Կոչում	ակադեմիկոս
Մասնագիտութիւն	գրականագէտ
Աշխատավայր	Երեւանի Պետական Համալսարան Գրական թերթ Խորհրդային գրականութիւն Բանբեր Երեւանի համալսարանի Հ.Հ. ԳԱԱ Գրականութեան համալսարան
Անդամութիւն	Խորհրդային Հայաստանի Գրողներու Միութիւն
Կուսակցութիւն	Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն

Կեանք եւ գործունէութիւն

1941-ին միջնակարգ դպրոցը աւարտելէ ետք, զօրակոչուած է եւ իբրեւ սպայ մասնակցած Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմին: 1944-ին ծանրօրէն կը վիրաւորուի ու կը զօրացրուի, արժանանալով «Կարմիր աստղ» շքանշանին:

1945-1950-ին կ'ուսանի Երեւանի Պետական Համալսարանի Բանասիրական Ֆակուլտէտի հայկական բաժինը: Աւարտելէ անմիջապէս ետք, կը սկսի դասաւանդել նոյն համալսարանին մէջ:

1954-ին պաշտպանած է թեկնածուական՝ «Պոէմի ժանրը սովետահայ գրականութեան մէջ» նիւթով, իսկ 1965-ին՝ դոկտորական ատենախօսութիւն՝ «Թումանեանի պոէմները» նիւթով, իսկ 1967-ին կը ստանայ պրոֆեսորի կոչում: Համալսարանի դասախօսական աշխատանքին զուգընթաց, Ջրբաշեան խմբագրած է «Գրական թերթ» (1953-1954, խմբագրի տեղակալ), «Սովետական գրականութիւն» (1961-1962, գլխաւոր խմբագիր) եւ «Բանբեր Երեւանի Համալսարանի» (1967-1977, գլխաւոր խմբագիր) գրական եւ գիտական պարբերականները:

Իր վաստակը մեծ է խորհրդահայ գրականագիտութեան եւ գրականութեան տեսութեան մտքի զարգացման կալուածներուն մէջ. 1966-ին հիմնած է ԳԱ Մանուկ Աբեղեանի անուան Գրականութեան ինսդիդուտի գրականութեան տեսութեան բաժինը եւ զայն գլխաւորած մինչեւ 1970: 1972-ին հիմնած է համալսարաբի գրականութեան տեսութեան եւ գեղագիտութեան ամպիոնը եւ զայն գլխաւորած մինչեւ 1978:

Ջրբաշեան 1977-ին կը նշանակուի ՀԽՍՀ ԳԱ Մանուկ Աբեղեանի անուան Գրականութեան ինսդիդուտի տնօրէն եւ պաշտօնը ձեռնհասօրէն կը վարէ մինչեւ իր կեանքի վերջը:

1970-ին, կ'արժանանայ Հայաստանի վաստակաւոր գործիչի կոչումին, իսկ 1974-ին կ'ընտրուի ՀԽՍՀ Գիտութիւնների Ակադեմիայի թղթակից անդամ: 1974-ին Ջրբաշեան կը դառնայ ՀԽՍՀ պետական մրցանակի դափնեկիր իր «Գրականութիւն տեսութիւն» համալսարանական դասագիրքին չորրորդ վերամշակուած եւ լրացուած հրատարակութեան, իսկ 1980-ին՝ Գրականութեան ինսդիդուտի հրատարակած «Հայ նոր գրականութեան պատմութիւն» հինգհատորեակի առթիւ:

Իր գրական ուսումնասիրութիւնները կը ծաւալին գրականութեան տեսութեան, մասնաւորաբար տաղաչափութեան շուրջ. իր հեղինակած Գրականութեան տեսութիւն հատորը տասնամեակներ մնաց Երեւանի Համալսարանի գրականութեան լաւագոյն դասագիրքերու շարքին: Էդուարդ Ջրբաշեանի գրիչին կը պատկանին «Պոէմի ժանրը սովետահայ գրականութեան մէջ» (Երեւան, 1955), «Միսաք Մեծարենց» (Երեւան, 1958, Բ.՝ վերամշակուած հրատարակութիւնը՝ 1977), «Գրականութեան տեսութիւն» (Երեւան, 1961, 1962, 1967, 1972, 1980), «Թումանեանի պոէմները» (Երեւան, 1964), «Ռուբէն Սեւակ» (Երեւան, 1965), Աշխարհայեացք եւ վարպետութիւն (Երեւան, 1967), «Թումանեանի բալլադները» (Երեւան, 1969), «Թումանեանի պոեզիան» (Մոսկուա, 1969, ռուսերէն), «Գրականագիտական բառարան» (հեղինակակից՝ Հենրիկ Մախչանեան, Երեւան, 1972, Բ. հրատարակութիւն՝ 1980), «Գրական ժանրեր» (երեւան, 1973), «Պոետիկայի հարցեր» (Երեւան, 1976), «Գեղագիտութիւն եւ գրականութիւն» (Երեւան, 1983), Միքայէլ Նալբանդեանը եւ արդիականութիւնը (երեւան, 1984):

Էդուարդ Ջրբաշեան մահացաւ Երեւան, 10 Օգոստոս 1999-ին:

Աղբիւրներ

• Հայկազեան Հայագիտական Հանդէս, Հատոր Ժթ., Պէյրութ, 1999, էջ 451։