Իրլանտայի Հանրապետութիւն

Իրլանտա, Եւրոպայի պետութիւն հիւսիս-արեւմուտքին մէջ։ գրաւած է Իրլանտա կղզիի 5/6 մասը։ Մայրաքաղաքը Տապլին է։

Իրլանտայի Հանրապետութիւն
Իռլանդիայի դրոշ? Զինանշանը
Կը ներառնէ	Կորկ?, Քերի կոմսություն?, County Waterford?, Ուեքսֆորդ?, Գոլուեյ?, County Laois?, Քիլդեր կոմսություն?, County Donegal?, Դուբլին?, County Westmeath?, County Leitrim?, Մեյո?, Ռոսքոմոն?, Քլեր?, County Tipperary?, County Carlow?, County Longford?, County Louth?, County Offaly?, Ուիքլոու?, County Cavan?, County Monaghan?, Միտ?, Կիլկենի?, Լիմերիկ?, Սլայգո?, Օլսթեր?, Կոննախտ?, Մանսթեր? եւ Լենստեր?
Պետական լեզու	իռլանդերեն? եւ անգլերէն
Մայրաքաղաք	Տապլին
Օրէնսդիր մարմին	Oireachtas?
Երկրի ղեկավար	Մայքլ Հիգգինս?
Կառավարութեան ղեկավար	Սայմոն Հարիս?
Ազգաբնակչութիւն	5 149 139 մարդ (Ապրիլ 2022)
Օրհներգ	Իռլանդիայի օրհներգ?
Կարգախօս	Jump into Ireland
Հիմնադրուած է	29 Դեկտեմբեր 1937 թ.
Արժոյթ	Եւրօ
Ժամային համակարգ	UTC+0
Հեռաձայնային համակարգ	+353
Համացանցի յղում	.ie?
Մարդկային ներուժի զարգացման թիւ	0,945

Անուանում

Անուանումը (Ireland, բառացի՝ «Իրերու երկիր») առաջացած է իռլանտերէն Elre (հին իրլանտերէն Eirinn «արեւմտեան») բառէն, որմէ ալ՝ Իրեր ցեղանունը։

Պատմութիւն

Մարդը Իրլանտայի մէջ բնակութիւն հաստատած է Ք․Ա․ 6-րդ հազարամեակի մէջ։ Ք․Ա․ 6-րդ դարին Իրլանտայի տարածք ներխուժեցին կելտական ցեղերը։ 5-րդ դարին քրիստոնեութեան տարածման հետեւանքով ուժեղացավ կալուածապետութեան զարգացումը։ 795-էն սկսած Է նորմերու ներխուժումը։ Երկարատեւ պայքարն աւարտեցաւ 1014-ին, Քլոնփարֆի ճակատամարտի մէջ իռլատականկան մենամարտի յաղթանակով։ 1169-1171-ին անգլո-նորմանական աւատականներու ներխուժումով Իրլանտայի հարաւ-արեւելեան ափերուն առաջացած են անգլիական գաղութներ, որոնք հետագային մէջ ստացած են Պեյլ անունը։ 1297-էն գումարուած է խորհրդարանը, որ կազմուած էր անգլիացի մեծ վաճառականներէն եւ առաջնորդներէն։ 1495-ին այն ենթարկուած է անգլիական խորհրդարանին եւ թագաւորին։ Իրլանտայի գաղութացման ընթացքին ձեւաւորուած է անգլո-Իրլանտական վերնախաւը։ 1541-ին անգլիայի թագաւոր Հենրի Ը.-ին շնորհած է Իրլանտայի թագաւորի տիտղոսը։ Իրլանտայի մէջ անգլիական բարեկարգութիւն տարածելու պատրուակով բռնագրաւուած են Իրլանտական հողերը, գաղութացուած է Պէյլի մէջ չմտնող տարածքները։ Գաղութային քաղաքականութեան հետեւանքով 16-րդ դարուն ապստամբութիւններ բռնկեցաւ։ 1641-1652-ի ապստամբութիւնէն ետք, որ զուգադիպեցաւ Անգլիական պուրժուական յեղափոխութեան եւ դաժանօրէն ճնշուեցաւ, Իրլանտան վերածուեցաւ անգլիական գաղութի։ 17-րդ դարու վերջէն մինչեւ 18-րդ դարու կէսը անգլիական իշխանութիւնները հրապարակուած են քանի մը պատժիչ օրէնքներ, որուն համաձայն Իրլանտական կաթոլիկները զրկուած էին քաղաքական եւ քաղաքացիական իրաւ ունքներէն։ 1801-ին վերացուած է Իրլատայի խորհրդարանական ինքնավարութիւնը։

19-րդ դարուն Իրլանտան ամբողջովին վերածուեցաւ Անգլիայի ագրարային կապի։ Գաղութային եւ սոցեալական դաժան հարստահարման հետեւանքով ուժեղացած է Իրլանտական ժողովրդի ազգային-ազատագրական պայքարը։ Ազգային շարժման մէջ 19-րդ դարուն մեծ ազդեցութիւն բերած էին մանրբուրժուական յեղափոխականները՝ ֆենիները։ 1869-ին Իրլանտայի մէջ ստեղծուեցան Առաջին միջազգային բաժանումը։ 19-րդ դարու 70-80-ական թուականներուն ուժեղ պայքար մղած էր համազգի համար։ Բանուոր դասակարգը սկսած Էր աշխոյժօրէն մասնակցիլ ազգային շարժման։ 1896-ին Ջ. Կոննոփը հիմնադրեց մարքսիստական Իրլանտական սոցեալիստական հանրապետական կուսակցութիւնը։ 1905-ին ստեղծուեցաւ, շինողական քուէատուփի կուսակցութիւնը, որ հանդես եկած էր Իրլանտայի քաղաքական եւ տնտեսական ինքնուրոնութեան օգտին։ 1912-ին ձեւաւորուեցաւ աշխատանոցի կուսակցութիւնը։

20-րդ դարու սկզբին Իրլանտայի մէջ մեծ թափ ստացաւ ուշագրաւ պայքարը։ Ամենաուժեղը Տապլինի գործադուլն էր (1913-1914), որու ընթացքին ստեղծուեցաւ «Իրլանտական քաղաքացիական բանակ» ընչազուրկ զինուած կազմակերպութիւնը։ Հեղափոխական իրադրութիւնը Իրլանտայի մէջ անգլիական կառավարութան ստիպեց 1914-ին մտցնել օրէնքը, որուն կենսագործումը յետաձգուեցաւ առաջին համաշխարհային պատերազմը սկսելուն պատճառով։ 1916-ի ապստամբութիւնը, որու նպատակն էր իրլանտական ազգային պահեստներ իրագործել հեղափոխական ճանապարհով, աւարտեցաւ պարտութեամբ։ Իրլանտայի մէջ հեղափոխական պայքարը նոր ուժով ծավալեցաւ 1919-1921-ին։ Երկրին մէջ սկսաւ ագգային-ազատագրական հակակայսերական պատերազմ, որ կը կրէր քաղքենիք-ռամկավարական յեղափոխութեան բնոյթ։ Դեկտեմբեր 1921-ին Մեծ Բրիտանիայի եւ Իրլանտայի միջեւ կնքուեցաւ հաշտութեան պայմանագիր։ Այնուհետեւ պայքարը լրիւ ծաւալեցաւ քաղաքական անկախութեան համար։ Երկրին մէջ սկսաւ քաղաքացիական պատերազմ (1922-1923), որ ազգային-ազատագրական պատերազմի շարունակութիւնն Էր։ Օգտուելով Մեծ Բրիտանիայի ռազմաֆաշիստական օգնութենէն՝ իշխանութեան կառավարութիւնը, որ կազմուած էր հիմնադիրներէն, հաղթանակ տարաւ։ Քաղքենիք-ռամկավարական յեղափոխութիւնը Իրլանտայի մէջ չաւարտեցաւ։ Երկրին մէջ հաստատուեցաւ ոստիկանական վարչակարգ։ 1932-ին՝ իշխանութեան գլուխը անցաւ ֆիաննա ֆայլ կուսակցութիւնը Տէ Վաչերայի գլխաւորութեամբ, որ արտահայտած էր ազգային քաղքենիք շահերը։ 1940-ին ԻԿԿ ստիպուած Էր դադրեցնել իր գործունէութիւնը։ 1939-1945-ի երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Իրլանտական չեզոքութիւն պահպանեց։ 1949-ին, իրլանտական ժողովրդի երկարամեայ պայքարի հետեւանքով, Իրլանտան հռչակուեցաւ անկախ հանրապետութիւն։ Սակայն կախումը անգլիական սիւնագլուխէն չթուլացաւ։ 1960-ական թուականներուն ուժեղացաւ Ամերիկեան եւ արեւմտա- գերմանական սիւնագլուխի թափանցումը Իրլանտայի մէջ։ Իրլանտայի կառավարութիւնը պաշտոնապէս վարոած է չեզոքութեան եւ ռազմական խմբաւորումներուն չմիանալու քաղաքականութիւնը։ Միաժամանակ, ներքին եւ արտաքին ճնշման տակ ան ստիպուած է միջազգային կարեւոր հարցերու հանդես գալ այդ տէրութիւններու կողքին։ 1969-էն ի վեր, Հիւսիսային Իրլանտայոի մէջ դրութիւնը վատթարացնելու կապակցութեամբ, իրլանտական կառավարութիւնը դատապարտած է անգլիական կառավարութեան գործողութիւնները եւ հանդես եկած է Հիւսիսային-Իրլանտական խնդիրի քաղաքական կարգաւորման օգտին։ Իրլանտան ՄԱԿ-ի անդամ է 1955-էն, «ընդհանուր շուկայի» անդամ՝ 1973-էն։

Աշխարհագրութիւն

Կլիման

Իրլանտայի Հովիտներէն

Կլիման բարեխառն ովկիանոսային է։ Կղզիին արեւմտեան ափերը ողողած է Հիւսիս-ատլանտեան տաք հոսանքը, որու շնորհիւ Իրլանտայի կլիման մեղմ է։ Բոլոր տարին ովկիանոսէն կը փչեն տաք եւ խոնաւ քամիներ, արեւոտ օրերը քիչ են։

Բուսականութիւն

Իրլանտայի բուսական աշխարհը համեմատուած է Մեծ Բրիտանիայի աղքատութեան։ Այստեղ աճած է 1300 տեսակի բոյս, որոնք հանդիպած են նաեւ Եւրոպայի մէջ։ Իրլանտայի կենդանական աշխարհը աւելի աղքատ է քան Եւրոպայի եւ Մեծ Բրիտանիայէն։ Այնտեղ կարելի է հանդիպիլ սողուններու եւ երկակենցաղներու 4, ստնաւորներու՝ 22 եւ ձկներու՝ 10 տեսակ, թռչուններու 380 տեսակ։

Բնակչութիւն

Ազգային կազմը միատարր է. 98%-ը Իրլանտացիներ են, կ'ապրին նաեւ Անգլիացիներ, Սկովտիացիներ, Հրեաներ եւ այլն։ Իրլանտայի բնակչութեան մօտ կեսը կ'ապրի քաղաքներու մէջ։ Իրլանտայի մայրաքաղաքը Տապլինը կարեւոր փոխադրական հանգոյց է եւ երկրի գլխաւոր ծովային նաւահանգիստը, միաժամանակ մշակութային խոշոր կենդրոն է։ Պետական լեզուներն են իրլանտերէնը եւ անգլերէնը։

Բնակչութեան 1960-2022 թուականների վիճակագրություն
Տարի Բնակչութիւն 1960 2 828 600 մարդ 1961 2 824 400 մարդ 1962 2 836 050 մարդ 1963 2 852 650 մարդ 1964 2 866 550 մարդ 1965 2 877 300 մարդ 1966 2 888 800 մարդ 1967 2 902 450 մարդ 1968 2 915 550 մարդ 1969 2 932 650 մարդ 1970 2 957 250 մարդ 1971 2 992 050 մարդ 1972 3 036 850 մարդ 1973 3 085 950 մարդ 1974 3 137 500 մարդ	Տարի Բնակչութիւն 1975 3 189 550 մարդ 1976 3 238 050 մարդ 1977 3 282 200 մարդ 1978 3 329 100 մարդ 1979 3 373 750 մարդ 1980 3 412 800 մարդ 1981 3 453 000 մարդ 1982 3 485 800 մարդ 1983 3 510 600 մարդ 1984 3 532 423 մարդ 1985 3 538 082 մարդ 1986 3 539 690 մարդ 1987 3 540 057 մարդ 1988 3 524 949 մարդ 1989 3 511 009 մարդ	Տարի Բնակչութիւն 1990 3 513 974 մարդ 1991 3 534 235 մարդ 1992 3 558 430 մարդ 1993 3 576 261 մարդ 1994 3 590 386 մարդ 1995 3 608 841 մարդ 1996 3 637 510 մարդ 1997 3 674 171 մարդ 1998 3 712 696 մարդ 1999 3 754 786 մարդ 2000 3 805 174 մարդ 2001 3 866 243 մարդ 2002 3 931 947 մարդ 2003 3 996 521 մարդ 2004 4 070 262 մարդ	Տարի Բնակչութիւն 2005 4 159 914 մարդ 2006 4 273 591 մարդ 2007 4 398 942 մարդ 2008 4 489 544 մարդ 2009 4 535 375 մարդ 2010 4 560 155 մարդ 2011 4 576 794 մարդ 2011 4 588 252 մարդ 2012 4 586 897 մարդ 2013 4 597 558 մարդ 2017 4 813 608 մարդ 2022 5 149 139 մարդ

Տնտեսութիւն

Քաղաքական ինքնավարութիւնը նուաճելէն ետք, չնայած տնտեսութեան կախուածութեանը պրիթանական տնտեսութենէն, Իրլանտայի տնտեսութեան կառուցուածքին մէջ նկատուած է նշանակալից վերելք։ Իրլանտան ագրարային երկրէն վերածուեցաւ ագրարային- ճարտարարուեստական երկրի։ Տնտեսութեան մէջ գլխաւոր ներդրումներու գրեթէ 1/2-ը բաժին ինկած է անգլիական ընկերութիւններուն։ Մեծ ներդրում ունին ամերիկեան եւ արեւմտաեւրոպական մենավաճառները։ 2014-ին Համախառն Ներքին Արդիւնքի կառուցուածքին մէջ արդիւնաբերութեանը բաժին ինկած էր 27%, գիւղատնտեսութեանը՝ 1,6%:

Արդիւնաբերութիւն

Հիմնական զօրութիւն արտադրողը հողածուխն է։ 1972-ին ներածւող նաֆթի հիմին վրայ կառուցուած է ՋԷԿ։ ելեկտրականութեան 80%-ը ԶԷԿ-երը կու տան։ Արդիւնահանուած է ոչ մեծ քանակութեամբ քարածուխ, երկաթ, անագ, զինկի հանգ, հրաքար, լուսածնաքար։ Արդիւնաբերութիւնը հիմնականին մէջ կապուած է գիւղատնտեսական արտադրանքի մշակման հետ։ Աննդարդիւնաբերութեան բաժինը ինկած է համախառն արտադրանքի ինքնարժեքի աւելի քան 1/2-ը։ Զարգացած են հիւսուած եւ կարի ճիւղերը։ Ունի հանքային պարարտանիւթերու արտադրութիւն, նաւաշինութիւն, գիւղատնտեսական մեքենաշինութիւն, ինքնաշարժներու եւ բեռնակառքու հաւաքման, ելեկտրական չափագիտութիւնի, քիմիական, նաfթավերամշակման, շինանիւթերու եւ բազմագիր արդիւնաբերութիւն։

Գիւղատնտեսութիւն

Գիւղատնտեսութեան հողատարածութեան աւելի քան 40%-ը եւ խոշոր եղջերաւոր անասուններու 30%-էն աւելին կենդրոնացած է խոշոր անասնապահական հողագործներու ձեռքին, որոնք տնտեսութիւնը վարած եւ գլխաւորական հիմնականով։ Գիւղատնտեսական մեքենաները գլխաւորապէս հողագործներու սեփականութիւնն են։ Գիւղատնտեսական արտադրանքի ինքնարժեքի աւելի քան 3/4-ը տուած է անասնապահութիւնը։ Մէկ անձամբ ինկնող անասուններու գլխաքանակով եւ կենդանի անասուններու արտահանութեամբ Իրլանտան Եւրոպայի մէջ գրաուած է առաջին տեղը, կովու եւ հորթի միսի արտահանութեամբ՝ առաջին տեղերէն մէկ գլխաւորական աշխարհին մէջ։ Բոյսի արտադրութիւնը հիմնականին մէջ բաւարարած է անասնապահութեան կարիքները։ Կը մշակեն ցորեն, գարի, գետնախնձոր, շաքարի եւ կերի ճակնդեղ, վարսակ։

Արտաքին առեւտուր

Կ'արտահանէ միս, խոշոր եղջերաւոր անասուն, կաթնամթերք, գունաւոր մետաղներու հանքաքար, քիմիական, հիւսուած արտադրանք եւ հագուստ, արդիւնաբերական սարքաւորումներ։ Կը Ներմուծէ մեքենաներ եւ սարքաւորումներ, նաֆթ եւ նաֆթամթերքներ, քիմիկատներ, հիւսուած գործուածքեղէն։ Առեւտրական հիմնական գործընկերը Մեծ Պրիթանիան, Ամերիկեան Միացեալ Նահանքները (ԱՄՆ), Գերմանիան, Հոլանտան, Զուիցերիան, Չինաստանը:

Փոխադրութիւն

Երկաթուղային ճանապարհներու երկարութիւնը 3,237 քմ է, հանրուղիները 96,036 քմ: Գլխաւոր ծովային նավահանգիստներն են Տապլինը եւ Քորկը։ Տապլինը ունի միջազգային օդակայան։

Կրթութիւն

1922-ին Իրլանտայի կառավարութիւնը հսկողութեան տակ վերցրած է անձնական դպրոցները, որոնք ստեղծուած էին ըստ դաւանանքի։ Տարրական դպրոցները պետականացուսծ են, բոլոր միջնակարգ դպրոցները մնացած են անձնական։ Ուսուցումը պարտադիր է 6-14 տարեկաններու համար։ Նախադպրոցական անձնատէր հիմնարկներ չկան, երեխաները (4-6 տարեկան) կը յաճախեն տարրական դպրոցներու կցուած նախադպրոցական բաժիններու մէջ։ Չնայած տարրական դպրոցները 90%-ով կը ֆինանսաւորէ պետութիւնը, անոնք գտնուած են եկեղեցական կազմակերպութիւններու խիստ հսկողութեան տակ։ Գիւղական վայրերու մէջ կը գործեն միախումբ եւ երկախումբ տարրական դպրոցներ։ Միջնակարգ դպրոցները (5-6 տարի) ունին 2 շրջան, հիմնական (3-4 տարի), իրաւունք կու տայ բարձր տեսակի մասնագիտացուած ուսումնական հաստատութիւն ընդունուելու, բարձր ընթացքի եւ Իրլանտայի Ազգային համալսարանները։ Խոշորագոյն գրադարաններն են. Ազգային գրադարանը (Տապլին, հիմնադրուած է 1877-ին), Տապլինի հանրային գրադարանը։ Մայրաքաղաքին մէջ գտնուած են Իրլանտայի Ազգային թանգարանը. (հիմնադրուած է 1731-ին), Իրլանտայի ազգային պատկերասրահը (հիմնադրուած է 1864-ին), ժամանակակից արուեստի պատկերասրահը, Քաղաքացիական թանգարանը (հիմնադրուած է 1953-ին)։

Գիտական հիմնարկներ

Տապլինի համալսարանը

Իրլանտաայի հնագոյն գիտական կազմակերպութիւններն են

• Տապլինի արքայական ընկերութիւնը (1731)
• Իրլանտական արքայական ակադեմեան (1786)
• Արքայական կենսաբանական ընկերութիւնը (1830)
• Տապլինի համալսարանի կենսաբանական ընկերութիւնը (1874)
• Բժշկագիտութեան արքայական ակադեմեան (1882)
• Իրլանտական աստղագիտական ընկերութիւնը (1937)
• Իրլանտայի քիմիական հաստատութիւնը (1950)

Մշակոյթ

Գրականութիւն

Զարգացած է իրլանտերէնը եւ անգլերէնը: Հնագոյն գրական յուշարձանը հերոսական դիւցազներգութիւնն է՝ գրառուած 8րդ-9-րդդարերուն: Միջին դարերուն ընթացքին բարձր մակարդակի հասած է բարդերու բանաստեղծութիւնը։ Իրլանտայի պատմութիւնը եւ գրականութիւնը արմատական փոփոխութիւն կրած են 16-րդ-18-րդ դարերուն: Աշխարհիկ ու կրօնական գրականութեան մէջ գերիշխած է հայրենասիրութեան նիւթը։17—րդ դարուն հաւաքուած եւ արտագրուած են ոչնչացման վտանգի տակ եղած հին ձեռագրերը, որու հիման վրայ ստեղծուած է բազմահատոր «Չորս մագիստրոսներու տարեգրութիւնները» (1632-1636)։ 18-րդ դարուն վերջերը աւելի մեծ տեսակարար կշիռք ստացած է անգլերէնով իրլանտական գրականութիւնը։ 19—րդ դարուն 40-ական թուականներուն ծաղկած է յեղափոխական բնոյթի վիպականութիւնը՝ որ կապուած է ազգային-ազատագրական շարժման հետ։ 50-60-ական թուականներուն 2-րդ կէսի գրականութեանը բնորոշ էր ազգայնական գաղափարներու մերժումը եւ ուշադրութիւնը սոցեալական խնդիրներու նկատմամբ է:

Ճարտարապետութիւն եւ Կերպարուեստ

Իրլանտայի տարածքին մէջ հայտնաբերուած են մղտագոյն դարի տոլարներ, դիակիզիներ, դամբարանաբլուրներ։ Քրիստոնեութեան տարածումէն ետք 5-րդ-12-րդ դարերուն կառուցուած են վանքային համալիրներ, բարձր (մինչեւ 40 մ) պահակային աշտարակ-զանգակատուներ, 11-րդ-12-րդ դարերուն՝ ռոմանական կապանքներ, եկեղեցիներ, 12-րդ-14-րդ դարերուն՝ գոթական ոճի տաճարներ։ Քարէ խաչերուն, պղինձէ գաւազաններուն եւ, հատկապէս, մանրանկարչութեանը բնորոշ է զարդաքանդակի ճոխութիւնը։ Անգլիական գաղութատիրութեան պատճառով Իրլանտայի արուեստի զարգացումը արգելակուած է։17-րդ-19-րդ դարերուն սկզբին Տապլինին մէջ անգլիական դասականութեան ոճով կառուցուած են վարչական շենքեր, պալատներ, մենատներ, իսկ 1829-էն՝ նեոգոթիկայի ոգով եկեղեցիներ։ 19-րդ-20-րդ դարերուն նաւահանգստային քաղաքներու մէջ ստեղծուած են ելեկդրակդան բնոյթի շենքերով կանոնաւոր կառուցապատուած շրջաններ։ ժամանակակից ոճով կառուցուած են շարք մը ճարտարապետական համալիրներ, արդիւնբերական կառույցներ, աւաններ։ 18-րդ դարերուն Իրլանտական նկարիչներ: Բարկերը ստեղծագործուած են հիմնականին մէջ Անգլիայի մէջ։ 1840-ական թուականներէն ազգային ինքնորոշման պայքարը նպաստուած է իրապաշտութեան զարգացմանը։ 20-րդ դարերուն սկզբին ձեւաւորուած է ազգային իրապաշտական դպրոցը:

Երաժշտութիւն

Իրլանտական ժողովրդական երաժշտութեան պահպանուած նմուշները ին մէջ միաձայն են՝ հիմնուած 7-աստիճանոց յարաձայն լադերու վրայ։ ժողովրդական պարերէն են՝ ժիգան, ռիլը։ Հիմնական երաժշտական գործիքը բազմալար տաւիղն է։ Երաժշտական արուեստի նշանաւոր ներկայացուցիչներէն են՝ կատարող-երգահանները Դ. Մորֆին, Մ. Կելլըն, դաշնամուրային նոկտիւրնի ժանր ստեղծող Զ. Ֆիլտը, երգահաններ Մ. Պալֆը, Չ. Ստանֆըրտը, Ա. Բաքսը։ Իրլանտայի մէջ գործուֆած են՝ իրլանտական երաժշտական ակադեմեան, համերգական նուագախումբեր, երգչախումբեր եւ այլն։ 1963-ին Տապլինի մէջ կազմակերպուած է Իրլանտայի ազգային օփերային թատերախումբը։

Թատրոն

19-րդ դարուն Տապլինի մէջ անգլիական զուգադիպական կիլտիաները կազմակերպած են գաղտնական ներկայացումներ։ 17-րդ դարուն անգլիացի վերնախաւի համար ստեղծուած են թատրոններ։ 1899-ին բանաստեղծ Ու. Բ. Ցիտսը եւ Ա. Կրեկորին տապլինի մէջ ստեղծած են Իրլանտական գրական թատրոն։ 1922-ին հիմնուած է թատերական միութիւն։