Լուսինէ Աւետիսեան

Լուսինէ Աւետիսեան - Լուսնէ Աւետիսեանց, բանաստեղծ, գրականագէտ, գրաբարագէտ, թարգման, բանասիրական գիտութիւնների թեկնածու։

Լուսինէ Արարատի Աւետիսեան
Ծննդավայր	ԼՂՀ Սարուշէն, ԼՂԻՄ (այժմ՝ ԼՂՀ)
Մասնագիտութիւն	բանաստեղծ, գրականագէտ, թարգման
Ազգութիւն	հայ
Քաղաքացիութիւն	Հայաստանի Հանրապետութիւն
Կրթութիւն	ԵՊՀ բանասիրական ֆակուլտետ (1991-1996)ՀՀ ԳԱԱ Գրականութեան ինստիտուտի ասպիրանտուրա (1996-1999)
Գիտական աստիճան	բանասիրական գիտութիւններու թեկնածու
Կայք	lusineavetisyan.do.am

Կենսագրութիւն

Ծնուել է 1975 թուականի մայիսի 16-ին, ԼՂԻՄ (այժմ՝ ԼՂՀ) Ասկերանի շրջանի Սարուշէն գեւղում՝ ուսուցիչներ Արարատ Աւետիսեանի եւ Այիդա Մանուկեանի ընտանիքում։

1978-ին ընտանիքը տեղափոխուել է ՀԽՍՀ եւ բնակութիւն հաստատել Հոկտեմբերեան (այժմ՝ Արմաւիր) քաղաքում։

Միջնակարգ կրթութիւնն ստացել է նախ՝ քաղաքի թիւ 7, ապա՝ շարունակել Երեւանի թիւ 10 դպրոցի (Մկրտիչ Խրիմեանի անուան) հայագիտական թեքումով դասարանում։

Դպրոցն աւարտել է 1991-ին եւ նոյն թուականին ընդունուել Երեւանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետ, որն աւարտել է 1996-ին։

1996-ին ընդունուել է ՀՀ ԳԱԱ Մանուկ Աբեղեանի անուան գրականութեան ինստիտուտի ասպիրանտուրա։

Պաշտպանել է թեկնածուական ատենախաւսութիւն՝ «Տիրան Չրաքեանի պոէտիկան» թեմայով՝ ստանալով բանասիրական գիտութիւնների թեկնածուի գիտական աստիճան։

1996-ից աշխատում է նոյն ինստիտուտում՝ որպէս աւագ գիտաշխատող։ Նրա աշխատասիրութեամբ հրատարակուել են Լեւոն Շանթի երկերի ութհատորեայ ժողովածուի ակադեմիական հրատարակութեան երկու հատորները։ Այժմ տպագրութեան է պատրաստում Նիկոլ Աղբալեանի երկերի ակադեմիական հրատարակութեան Լեզուաբանական հատորը։ Գրաբար է դասաւանդում համալսարաններում։

Բանաստեղծութիւններ (2000)

Լուսինէ Աւետիսեան, Տիրան Չրաքեանի պոէտիկան (2005)

Լուսինէ Աւետիսեան, Յաւերժամանուկը (2008)

Ուրբաթագիրք, 2012

Լուսինէ Աւետիսեան, Երբ յայտածուում է մաշտոցեան տրամաբանութիւնը, 2018

Լուսնէ Աւետիսեանց, Արժանի լինել, 2020

Նոր հերոսապատում, 2021

Սերգէ Աւետիսեան, Լոկ մի ճանապարհ ինձ տուն է բերում, 2022

Գրքեր

• «Բանաստեղծութիւններ» բանաստեղծական ժողովածու (2000),
• «Տիրան Չրաքեանի (Ինտրա) պոէտիկան»։ ISBN 99930-4-322-2  մենագրութիւն (2005), ՀՀ ԳԱԱ Մ. Աբեղեանի անուան գրականութեան ինստիտուտի գիտխորհրդի որոշմամբ,
• «Յաւերժամանուկը»։ ISBN 978-9939-53-184-7  , Անտուան դը Սենտ-Եքզիւպերիի «Փոքրիկ իշխանը» հէքիաթի բազմաշերտ վերլուծութիւն (2008),
• Լեւոն Շանթ, Երկերի ժողովածոյ, հ. 1, Երեւան, 2011, (Արմէն Մանուկեանի հետ) էջեր 38-155, 401-488, ISBN 978-5-8080-8080-9։
• Ուրբաթագիրք (2012)։ ISBN 978-99941-1-974-5  հայերէն առաջին տպագիր գրքի առաջին աշխարհաբար թարգմանութիւն եւ հարակից աշխատասիրութիւն (Առաջաբան)։ Իրականացած է պետական պատուէրով՝ Հայ գրատպութեան 500-ամեակին նուիրուած միջոցառումների շրջանակում։ «Գրքարուեստ-2012» հանրապետական հինգերորդ մրցանակաբաշխութեան ժամանակ ՀՀ Մշակոյթի նախարարութեան կողմից արժանացած է «Լաւագոյն գիրք գրքի մասին» մրցանակին։
• Լեւոն Շանթ, Երկերի լիակատար ժողովածոյ, հ. 8, Երեւան 2016, (Մանէ Սարինեանի հետ), էջեր՝ 5-407, 678-704, ISBN 978-5-8080-1008-6
• «Երբ յայտածուում է մաշտոցեան տրամաբանութիւնը», ի նպաստ դասական ուղղագրութեան կանոնարկման (2018)։ ISBN 978-9939-0-2588-9
• Առաջին անգամ աշխարհաբար է թարգմանել եւ գիտական հրատարակութեան է պատրաստում Անանիա Նարեկացու «Սակս բացայայտութեան թուոց» երկը։
• Սենեկա, Ներոն կայսերը. Գթասրտութեան մասին, (թարգմանութիւն գրաբարից), Իմաստասիրական խոհեր, Երկերի ժողովածու, Երեւան, 2019, էջ 691-740։ ISBN 978-9939-0-3131-6
• Սենեկա, Իր մայր Հելուիային. Մխիթարութեան մասին, (թարգմանութիւն գրաբարից), Իմաստասիրական խոհեր, Երկերի ժողովածու, Երեւան, 2019, էջ 740-777։ ISBN 978-9939-0-3131-6
• «Արժանի լինել» (գրաբար քերթուածների ժողովածու), Երեւան 2019, ISBN 978-9939-0-3185-9
• «Նոր հերոսապատում։ Արեւմտահայերէն պատմուածքներ», Երեւան, 2021, ISBN 978-9939-0-3502-4
• Սերգէ Աւետիսեան, Լոկ մի ճանապարհ ինձ տուն է բերում, Երեւան 2022, ISBN 978-9939-0-4228-2
• Lucinée Avétissian, L’éternel enfant, Erevan 2022, 100 p., Traduit de l’arménien par Armen Michaelian, ISBN 978-9939-0-4323-4

Գիտական յաւդուածներից

• Գեղագիտական հայեացքների դրսեւորումները Չրաքեանի նամակներում, Բանբեր Երեւանի համալսարանի, Երեւան, 2000, թիւ 2, էջ 209-219։
• Տիրան Չրաքեանը Մ. Կիւրճեանին հասցէագրուած նամակներում, Երիտասարդ գիտաշխատողների յաւդուածների ժողովածու, Երեւան, 2001, թիւ 1 (2), էջ 143-147։
• Ծովերգութիւն, Գարուն, 2002, թիւ 4, էջ 84-90։
• Յակոբ Մեղապարտի տպագրած Ուրբաթագիրքը եւ նրա մերաւրեայ հրատարակութիւնը, Հայ գիրքը եւ հայ գրականութիւնը, Երեւան, 2013, էջ 31-39,
• «Урбатагирк: первая армянская печатная книга», Портал «Наша среда», 30.09.2013
• Տիրան Չրաքեանի աշխարհայեացքը, Գրականագիտական հանդէս, Երեւան, 2014, էջ 76-118,
  • Ա. «Չրաքեանի գեղագիտական հայեացքները», Գրականագիտական հանդէս, Երեւան, 2014, էջ 76-93,
  • Բ. «Չրաքեանի փիլիսոփայական աշխարհայեացքը», Գրականագիտական հանդէս, Երեւան, 2014, էջ 93-118,
• Տիրան Չրաքեանի բառաստեղծական արուեստը։ Հակադրութիւն եւ պարադոքս, Էջմիածին ամսագիր, 2015, թիւ ԺԲ, էջ 90-101։
• «Անրի Վեռնոյի վէպ-յուշարձանը», Ցեղասպանութեան արտացոլումը հայ եւ համաշխարհային գրականութեան մէջ, Երեւան, 2015,
• Ինտրայի «Ներաշխար»-ի ստեղծման պատմութեան ուրուագծերը նամակներում, «Կամար», Բէրութ, 2016, էջ 65-76։
• Երբ յայտածուում է մաշտոցեան տրամաբանութիւնը, Գիտական յօդուածների ժողովածու, Երեւան, 2017, էջ 24-49։
• Մխիթարեանք եւ տարերք լեզուիմաստասիրութեան Հայոց, «Վենետիկի Մխիթարեան միաբանութիւն 300. միջազգային գիտաժողով», Երեւան, 2018, էջ 339-354։
• Գրաբարի թեքումով հայագիտական դպրոցի անհրաժեշտութիւն, Կրթութիւն, 17.10. 2018, էջ 14-15։
• «Աղջիկ» բառի ստուգաբանութեան փորձ՝ լեզուաբանական, գրականագիտական եւ առասպելաբանական դիտանկիւնների համադրմամբ։
• Վարդավառ. Երբ յայտածուում է մոռացուած ծաղկանունը (միջգիտակարգային ուսումնասիրութիւն)։
• Արուեստ գրաբար քերթութեան Ալիշանի, (հակիրճ), Գրական թերթ, 17.07.2020։
• ԱՐՀԱՒԻՐՔ բառը, կամ Հարամանին այնքան էլ սարսափելի չէ, որքան թուում է, Արդի հայերէնագիտութեան խնդիրները, Գիտաժողով,
• Արուեստ գրաբար քերթութեան Ալիշանի, Բազմավէպ, 2021, թիւ 1-2, էջ 87-109։
• Աղջիկ բառի ծագումը, Վէմ, Երեւան, 2021, էջ 132-146։
• Հացի պաշտամունք եւ ինքնութիւն, լեզուիմաստասիրութիւն։ Հաց բառի ծագումը, Հանդէս ամսաւրեայ, Վիեննա, 2021, էջ 147-174։
• «Արկանք» (երկանք) երգի գաղափարական եւ ձեւաիմաստային յենակէտերը, Դպրատուն, Ստեփանակերտ 2022, թիւ Ա, էջ 76-89։
• Լեզուաբանն ու լեզուիմաստասէրը, Նիկոլ Աղբալեանի 150-ամեակին ընդառաջ, Վէմ համահայկական հանդէս, Երեւան 2022, թիւ Գ., էջ 208-225։
• Արուեստ գրաբար քերթութեան Ալիշանի, Հ. Ղեւոնդ Ալիշան, յոբելեանական գիտաժողովի նիւթերի ժողովածոյ, Երեւան 2021, էջ 239-259։

Այլ յաւդուածներ

• Արեւմտահայերէնը ապրող, բազմասնուող եւ կենսատու լեզու
• Ներգաղթ դէպի լեզուն
• Հայոց գրերի բուժիչ յատկութիւնը Archived 2019-11-25 at the Wayback Machine.
• Армянский алфавит и наше зрение
• Գրաբարի թեքումով հայագիտական դպրոցի անհրաժեշտութիւն

Նրա մասին յաւդուածներ եւ հաղորդումներ

• Յ. Պալեան, Կրկին կը խաւսուի փտախտ դարձած ներազգային էական հարց ուղղագրութեան մասին, Հայրենիք, 28.12.2015
• Զրոյց, Հարց եւ հարցում (զրոյց լեզուի մասին), կը զրուցեն Իխան Չիֆթչեան եւ Լուսինէ Աւետիսեան, Հայերէն blog, 25.09.2016
• Զրոյց, Հարց եւ հարցում (զրոյց լեզուի մասին), Բ. մասն, կը զրուցեն Իխան Չիֆթչեան եւ Լուսինէ Աւետիսեան, Հայերէն blog, 27.09.2016
• Զրոյց, Հարց եւ հարցում (զրոյց լեզուի մասին), Գ. մասն, կը զրուցեն Իխան Չիֆթչեան եւ Լուսինէ Աւետիսեան, Հայերէն blog, 14.10.2016
• Զ. Արիստակէսեան, Գրաբարի պատգամաբերը, Հետք, 27.10.2017
• Արմէն Միքայեղեան, Լուսինէ Աւետիսեանի «Երբ յայտածուում է մաշտոցեան տրամաբանութիւնը», Ագգ, 24.05.2019
• Լուսինէ Աւետիսեան. «Այսօր համացանցը հնարաւորութիւն կու տայ հասարակութեան ճաշակները տարորոշելու, բայց եւ ինքը՝ համացանցը վերցուցած է ճաշակ ձեւաւորելու հնարաւորութիւնն ու գործառոյթը», հարցազրոյց, Ժամանակ, Կ. Պողիս, 09.11.2020
• Արմէն Միքայեղեան (պատմալեզուաբան), Լուսինէ Աւետիսեանի խմբագրութեամբ ՆՈՐ ՀԵՐՈՍԱՊԱՏՈՒՄ. Արեւմտահայերէն պատմուածքներ ժողովածուէն տպաւորութիւններ
• Բագրատ Եսդուգեան, Պատերազմի անդրադարձը գրականութեան մէջ, Ակաւս, Կ. Պողիս 21.02.2021, թիւ 1284
• Բագրատ Եսդուգեան, Ուղղագրութեան մերաւրեայ հոգերու մասին, Ակաւս, Կ. Պողիս, 26.02.2021, թիւ 1286
• Երան Գույումճեան, Իմ խոնարհ արձագանգը «Նոր հերոսապատում» գիրքին, Գրական թերթ, 02.04.2021
• Դիմանկար. Լուսինէ Աւետիսեան (ՎԷՄ ռադիոկայեան, «Աշխարհայեացք» հաղորդաշար, հաղորդումը վարում է Արաքս Պաւղոսեանը)

• Չակերտներ. Լուսինէ Աւետիսեան (Հ 1 հեռուստատեսութիւն, Հաղորդումը վարում է Արթուր Բախտամեանը)
• Մեր մեծերը. Ինտրա
• ԱՐ. Վարպետների քաղաքը
• Բարեւ երկիր
• Վերնագիրը վերջում (Արցախի ՀՏ)
• Անկախութեան սերունդ
• Художники. Первый канал России
• Мир. Вместе+
• «Արեւմտահայերէն» հաղորդաշար. Հանրային ռադիո

Քանդակներից

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Lucinée Avétissian, L’éternel enfant, Erevan 2022

Մի քանի գծանկար

• 
• 
• 
• 

Աղբեւրներ

• Լուսինէ Աւետիսեան (2000)։ Բանաստեղծութիւններ։ Հայաստան, ք. Երեւան, Իսահակեան փող. 28: Նոյեան տապան։ ISBN 4702080202 
• Լուսինէ Աւետիսեան (2005)։ խմբագիր՝ Ս. Սարինեան, խմբգր․։ Տիրան Չրաքեանի (Ինտրա) պոէտիկան։ Հայաստան, ք. Երեւան, Տէրեան փող. 91: Հեղինակային հրատարակութիւն։ ISBN 99930-4-322-2 
• Լուսինէ Աւետիսեան (2008)։ Յաւերժամանուկը։ Հայաստան, ք. Երեւան, Տէրեան փող. 91: Հեղինակային հրատարակութիւն։ ISBN 978-9939-53-184-7 
• Լուսինէ Աւետիսեան (բնաւրինակի վերծանութիւն, թարգմանութիւն, առաջաբան, ծանաւթագրութիւններ, անունացանկեր եւ ձեւաւորում) (2012)։ խմբագիր՝ Լ. Զէքիեան, խմբգր․։ Ուրբաթագիրք։ Հայաստան, ք. Երեւան, Կոմիտասի պող. 49/2, Զանգակ գրատուն: Հեղինակային հրատարակութիւն։ ISBN 978-99941-1-974-5 
• http://language.sci.am/hy/books/gitakan-hodvatsneri-zhoghovatsow-zhoghovatsown-nvirvowm-e-grigor-ghapantsyani-tsnndyan-130
• http://language.sci.am/hy/conferences/conference-chapantsyan/erb-yaytatsowowm-e-mashtotsean-tramabanowtiwne-awetisean-lowsine
• Լուսինէ Աւետիսեան «Երբ յայտածուում է մաշտոցեան տրամաբանութիւնը», ISBN 978-9939-0-2588-9
• Լուսնէ Աւետիսեանց «Արժանի լինել», ISBN 978-9939-0-3185-9
• Դասական հայերէն քերթուածներ՝ https://www.youtube.com/playlist?list=PLEJNGblcgg-M1_XS9SH5e9GzhSfmpUKga
• Քերթուածներ՝ https://www.youtube.com/playlist?list=PLEJNGblcgg-MRRsVEEoC92mkK5WcaOcRg
• Կայք՝ https://lusineavetisyan.do.am/
• Քանդակներ՝ https://www.youtube.com/playlist?list=PLEJNGblcgg-NxojG6y1ochcUb37gZAsXD