Խոսրով Հեքիմեան

Խոսրով Հեքիմեան (մօտ 1875, Սեբաստիա (կամ Խարբերդ) - 1937 (այլ վարկածով՝ 1930), Երեւան), հայ բժիշկ, վիրաբոյժ։

Խոսրով Հեքիմեան
Ծնած է	1875
Ծննդավայր	Սեբաստիա (կամ Խարբերդ
Մահացած է	1937
Մահուան վայր	Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն
Կրթութիւն	Պէյրութի Ամերիկեան համալսարայ
Մասնագիտութիւն	բժիշկ, վիրաբուժ
Աշխատավայր	Սեբաստիոյ Հայոց ազգային հիւանդանոց

Կենսագրութիւն

Ծնած է մօտ 1875 թուականին Սեբաստիեյ մէջ (Խարբերդ)։ Հայրը եղած է Խարբերդի անուանի բժիշկ Յարութիւն Հեքիմեանը։

Սորված է ամերիկացի միսիոներներու՝ Խարբերդի, Եփ­րատ գոլէճէն ներս, սակայն ուսումը չէ անաւարտած։ 1899 թուականին աւարտած է Պէյրութի Ամերիկեան համալսարանի բժշկական ֆակուլտետը եւ արժանացած է վիրաբուժութեան եւ ներքին հիւանդութիւններու գիծով առաջին մրցանակին։

1900-06 թուականներուն որպթս բժիշկ աշխատած է Սեբաստիա քաղաքի Հայոց ազգային հիւանդանոցէն ներս, իսկ 1906-14/15 թուականներուն՝ Տրապիզոն քաղաքի մէջ։ Անատոլիոյ առաջինն է, որ կիրառած է «Ք ճառագայթ»ներու գործիքը։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ` 1915 թուականին, զորակոչուած է օսմանեան բանակ եւ ծառայած՝ որպէս զինուորական բժիշկ։ Պատերազմի ընթացքին Պա­ղես­տի­նի Նազարէթ քաղաքի մէջ, անգլիական բանակի ձեռքը գերի ընկած է։ Իննը ամիս, որպէս ռազմագերի, պարտադրուած է անգլիական զինուորական հիւանդանոցի մէջ բժիշկ աշխատած է։

1919-22 թուականներուն եղած է Ամերիկեան Նպաստամատոյցի (Նիր Իսթ Ռիլիֆ) Սեբաստիոյ հիւանդանոցի եւ որբանոցի բժշկապետ։ Այնուհետեւ տեղափոխուած է ԱՄՆ։

1924 թուականի դրութեամբ բնակած է ԱՄՆ-ի Մասաչուսեցի նահանգի Պոսթըն քաղաքին մէջ (Brookline ave., 484)։ 1924 թուականի Ապրիլին, հայրենասիրական մղումներով, ԱՄՆ-էն հայրենադարձած է Խորհրդային Հա­յաս­տան։ Երեւանի մէջ դարձած է անուանի բժիշկ, վիրաբոյժ։ Եղած է Հայաստանի օգնութեան կոմիտէի (ՀՕԿ) ներկայացուցիչը՝ Խորհրդային Հայաստանի մէջ։

1936 թուականի Յու­լի­ս 9-ին Թիֆլիսի մէջ Լաւրենտի Բերիայի ձեռքով Աղասի Խանջյանի սպանութիւնէն յետոյ դիակը բերուած է Երեւան եւ Յուլիս 12-ին հանձնվել հողին։ Մինչեւ թաղելը դիակը զննած են բժիշկներ Խոսրով Հեքիմեանը, Հարություն Միրզա-Ավագյանը եւ Գրիգոր Սաղեանը, որոնք համոզուած են, որ ան չէր կարող ինքնասպանութիւն ընել, ուստի մահուան եզրակացութիւնն ստորագրելէ հրաժարած են եւ պատճառաբանած, թէ «Խանճեա­ն պետք է առն­ուազն եր­կու մեթ­րա­նոց ձեռք ու­նե­նար եւ ձախ­լիկ ըլլար, որ­պէս­զի ձախ ձեռ­քով ինքն իր գլխուն կրա­կեր»։

1937 թուականին (այլ վարկածով 1930 թ.) ձերբակալուած է եւ բանտարկուած Երեւանի ներքին բանտին մէջ։ Բանտարկեալներուն հերթական զբօսանքի ընթացքին բժիշկը դուրս գալէ հրաժարած է եւ մնացած բանտախցիկին մէջ։ Որոշ ժամանակ անց վերադառնալով բանտախուց՝ ընկերները բժշկին գտել են մահացած. ան ապակիով կոտրած էր իր երակը եւ արիւնաքամ եղած։ Ետքը չեկիստները սկսած են բանտախցերէն հաւաքել երկաթեայ իրերն ու ապակեայ շիշերը, որոնք կարնային բանտարկեալներու համար ինքնասպանութեան գործիք դառնալ։

Խոսրով Հեքիմեանի որդին, 1960-ական թուականներուն աշխատած է ՀՍՍՀ Գիտութիւնններու ակադեմիային մէջ։

Գրականութիւն

• «Ման­զու­մէի Էֆ­քե­ար», Կ. Պոլիս, թ. 788, 21-02-1904։
• «Հա­յաս­տա­նի կոչ­նակ», Նիւ Եորք, 27-12-1924։
• Պատրիկ Առաքել, Պատմագիրք-յուշամատեան Սեբաստիոյ եւ գաւառի հայութեան, հ. Ա., Պէյրութ, 1974։
• Պատրիկ Առաքել, Պատմագիրք-յուշամատեան Սեբաստիոյ եւ գաւառի հայութեան, հ. Բ., Նիւ Ճըրզի, 1983։
• Ալպոյաճեան Յ., Խաչելութեան ճամբաներով, Երեւան, 2005։
• Քէօսէեան Ա., Այցելութիւն Բրգնիկ, «Ձայն համ­շե­նա­կան», Երեւան, 2006, թ. 5-6։

Աղբիւրներ

• Յարութիւն Մինասեան, Օսմանեան կայսրութիւնում Թուրքիայի Հանրապետութիւնում բռնաճնշումների եւ ցեղասպանութեան ենթարկուած հայ բժիշկներ, Երեւան, «Լուսաբաց», 2014 — 520 էջ։