Կարմիր Գլխարկիկը

«Կարմիր գլխարկիկը» (ֆրանսերէն՝ Le Petit Chaperon rouge, գերմաներէն՝ Rotkäppchen), ֆրանսական^[1] եւ նոյնպէս Եւրոպական հեքիաթ է փոքրիկ աղջկայ եւ Մեծ չար Գայլի մը մասին։ Պատմութիւնը ժամանակի ընթացքին էական փոփոխութիւններ կրած է եւ բազմաթիւ ժամանակակից տարբերակներ երեւան եկած են։ Առաջին անգամ զայն հրատարակած է Շարլ Փերօն։^[2] Կ'ըսուի, թէ չինացի գրող Հուան Ժուն, հեքիաթին չինական տարբերակը գրի առած է մօտաւորապէս նոյն ժամանակաշրջանին:

Նիւթին ծագումը

Գայլին կողմէ խաբուած աղջկաn մասին նիւթը տարածուած է Ֆրանսայի եւ Իտալիոյ մէջ միջին դարերուն: Ալպերի շրջակայքը եւ Տիրոլուն հեքիաթը ԺԴ. դարէն մեծ տարածում ունէր: Միայն զամբիւղին պարունակութիւնը կը փոխուէր՝ Հիւսիսային Իտալիոյ մէջ թոռնիկը մեծ մօր թարմ ձուկ կը տանէր, Շուէտի մէջ գլուխ մը պանիր, իսկ Ֆրանսայի հարաւը`կարկանդակ եւ կարագ: Ժողովրդական պատմութիւններուն մէջ նիւթը կը նկարագրուի հետեւեալ ձեւով.

Հեքիաթին գերմանական տարբերակին նկարազարդումը

Մայրը աղջկան կ'ուղարկէր մեծ մօր քով կաթով եւ հացով: Ան կը տեսնէ գայլը, կը պատմէ անոր, թէ ուր կ'երթայ: Գայլը առաջ կ'անցնի աղջիկէն, կը սպաննէ մեծ մայրը, անոր մարմինէն ուտելիք կը պատրաստէ, իսկ արիւնէն`ըմպելիք, կը հագնի անոր հագուստները եւ կը պառկի անոր անկողինին վրայ: Երբ աղջիկը կու գայ, գայլը անոր կ'առաջարկէ ուտել: Մեծ մօր կատուն կը փորձէ զգուշացնել աղջիկը, որ կ'ուտէ իր մեծ մօր մնացորդները, բայց գայլը կատուին վրայ կը նետէ փայտէ կօշիկները եւ կը սպաննէ զինք: Յետոյ գայլը կ'առաջարկէ աղջկան հանել հագուստները ու պառկիլ իր կողքին, իսկ հագուստները նետել կրակին մէջ: Ան այդպէս ալ կ'ընէ, եւ պառկելով գայլին քով, կը հարցնէ, թէ ինչո՞ւ ան այդքան շատ մազ ունի, ինչո՞ւ ուսերը լայն են, եղունգները երկար եւ ատամները մեծ: Վերջին հարցին գայլը կը պատասխանէ. «Այս անոր համար է, որ քեզ աւելի շուտ ուտեմ, ի՛մ բալիկ» եւ կ'ուտէ աղջիկը:

Այսպէս կ'աւարտին գրուած տարբերակներուն մեծ մասը, իսկ այլ պատումներու մէջ, աղջիկը կրնայ փախչիլ գայլէն՝ իր խորամանկութեան շնորհիւ:

Հետագային, շնորհիւ Կրիմ եղբայրներուն պատմութիւնը մանկավարժական պատշաճեցումով կը պատմուի եւ հոն ուրախ աւարտ մը կը տեսնենք:

Պաստառի վրայ ցուցադրութիւն եւ բեմադրութիւններ

Պատկերաւոր արուեստ

Հենրի Պիչ Ռովինսոնի լուսանկարը, «Կարմիր գլխարկիկը իր մեծ մօր տան դրան քով» (1958),
«Կարմիր գլխարկիկը», Լուիս Քերրոլլի լուսանկարը:

Երաժշտական ստեղծագործութիւններ

Ռախմանինոֆի «Կարմիր գլխարկիկը եւ մոխրագոյն գայլը» պատկերը:
Կարմիր գլխարկիկը (1911), երգահանը՝ Սեզար Կիւի մանկական օփերային:
Կարմիր գլխարկիկը (2001), ժամանակակից ֆրանսացի երգահան՝ Ժորժ Ապերկիսի մանկական օփերային:

Դասական պաստառի վրայ ցուցադրութիւն

Կարմիր գլխարկիկը (1937), Պրումպըրկ քոյրերու սեւ ու սպիտակ մանկական տեսաժապաւէնը, ԽՍՀՄ:
Կարմիր գլխարկիկը (1989), Ատամ Պրուքսի երաժշտականը, ԱՄՆ-Իսրայէլի համատեղ արտադրութիւնը:

Ծանօթագրութիւններ

↑ Jacques Berlioz, Il faut sauver Le petit chaperon rouge. Les Collections de L'Histoire (2007) n°36, p63
↑ Bottigheimer, Ruth. (2008). "Before Contes du temps passe (1697): Charles Perrault's Griselidis, Souhaits and Peau". The Romantic Review, Volume 99, Number 3. pp. 175-189

[1] Jacques Berlioz, Il faut sauver Le petit chaperon rouge. Les Collections de L'Histoire (2007) n°36, p63

[2] Bottigheimer, Ruth. (2008). "Before Contes du temps passe (1697): Charles Perrault's Griselidis, Souhaits and Peau". The Romantic Review, Volume 99, Number 3. pp. 175-189

[1]

[2]