Կոնստանդին Օրբէլեան

Կոնստանդին Օրբէլեան (29 Յուլիս 1928(1928-07-29), Արմաւիր քաղաք (Ռուսիա), Հիւսիս-Կովկասեան Տարածաշրջան, ՌԽՖՍՀ, Խորհրդային Միութիւն - 24 Ապրիլ 2014(2014-04-24), Լոս Անճելըս, Քալիֆորնիա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ), խորհրդային ժամանակներու դաշնակահար, երգահան։ ՀԽՍՀ (1974) եւ ԽՍՀՄ ժողովրդական Արդիստ (1979):

Կոնստանդին Օրբէլեան
Ծնած է	29 Յուլիս 1928(1928-07-29)
Ծննդավայր	Արմաւիր քաղաք (Ռուսիա), Հիւսիս-Կովկասեան Տարածաշրջան, ՌԽՖՍՀ, Խորհրդային Միութիւն
Մահացած է	24 Ապրիլ 2014(2014-04-24) (85 տարեկանին)
Մահուան վայր	Լոս Անճելըս, Քալիֆորնիա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Քաղաքացիութիւն	Խորհրդային Միութիւն  Հայաստան  Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Ուսումնավայր	Երեւանի Կոմիտասի անուան պետական երաժշտանոց
Մասնագիտութիւն	խմբավար, երգահան, Ժազի երաժիշտ, դաշնակահար, ժապաւէններու երաժշտութիւններու հեղինակ
Անդամութիւն	Խորհրդային Միութեան երաժշտահաններու Միութիւն
Կուսակցութիւն	Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն
Կայքէջ	korbelian.com

Կենսագրութիւն

Ծնած է 29 Յուլիս1928-ին, Արմաւիր: Երաժշտական ունակութիւններն ի յայտ եկած են դեռ մանուկ հասակին։ Շնորհալի փոքրիկին ծնողներն ուղարկել են Բաքուի երաժշտանոցը կից տաղանդաւոր երեխաներու համար նախատեսուած երաժշտական յատուկ դպրոցը։ Դժբախտաբար, ան շատ քիչ ուսանած է այնտեղ։ Օրբէլեանի ծնողները ստալինեան արիւնալի բռնութիւններու զոհ դարձած են։ Հօրը ձերբակալած են 1936 թուականին, ապա գնդակահարած, իսկ մօրը 2 տարի անց ձերբակալած են, ապա ուղարկած՝ ստալինեան ճամբար։ Կոնստանդինին հեռացուցած են դպրոցէն եւ եղբայրները մեծ քաղաքէն տեղափոխուած են Լեռնային Ղարաբաղի փոքրիկ գիւղերէն մէկը։

1942 թուականին օդային ուժերու զօրաբանակի ճազային խումբին մէջ աշխատանքի ընդունած են Կոնստանդինին, որպէս դաշնակահար։ Որոշ ժամանակ անց, պատանին ռազմական նուագախումբի հետ միասին համերգներով սկսած է հանդէս գալ Երեւանի մէջ։ Հայաստանի ճազ երաժիշտներն իրենց համար նոր տաղանդ կը բացայայտեն այդ համերգներու ժամանակ եւ տղուն կը հրաւիրեն նուագելու Հայաստանի էսդրատային նուագախումբին մէջ։ Այդ ժամանակ ալ կը դրուի Օրբէլեան արուեստագէտի ստեղծագործական փայլուն ասպարէզի ամուր հիմքը։

1945 թուականէն Օրբէլեանն ուժերը կը փորձէ նաեւ երգահանութեան ասպարէզին մէջ եւ բաւական լուրջ յաջողութիւններ ձեծք կը բերէ։ Նուագախումբի համար կը վերամշակէր ժողովրդական երգերը, ինչպես նաեւ կը ստեղծէր նոր մեղեդիներ։ Առաջին գործերէն է «Օրորոցայինը»։

Հայազգի մեծանուն երաժիշտ Արամ Խաչատուրեանի արուեստը Օրբէլեանի համար ուղեցոյց դարձած է դէպի երաժշտական մեծ աշխարհ։

1952-ին հեռացած է էսդրատային նուագախումբէն եւ ընդունուած է Երեւանի Ռոմանոս Մելիքեանի անուան երաժշտական ուսումնարան, որմէ ետք՝ Երեւանի Կոմիտասի անուան պետական երաժշտանոց:

1955 թուականին հայ երաժիշտը փորձած է իր ուժերը այլ ասպարէզի մը մէջ՝ գրելով «Սիրտը երգում է» ֆիլմի երաժշտութիւնը, որ մեծ յաջողութիւն ունեցած է։ 1956 թուականին Օրբէլեանը կը հրաւիրուի ղեկավարելու Հայաստանի էստրադային նուագախումբը։ Երկար մտածելէ յետոյ, կը համաձայնի՝ դառնալով խումբի խմբավարը եւ գեղարուեստական ղեկավարը։

1956-էն սկսեալ, 36 տարի եղած է Հայաստանի պետական էսդրատային նուագախումբի գեղարուեստական ղեկավարը: Անոր յայտնի երգերը բազմաթիւ կատարողներու ներկայացումով արժանացած են շարք մը մրցանակներու:

1957 թուականին Օրբէլեանը դարձած է ԽՍՀՄ կոմպոզիտորներու միութեան անդամ։ 1962 թուականին Մոսկուայի մէջ կայացող «ԽՍՀՄ երիտասարդ կոմպոզիտորներ» մրցոյթի յաղթող ճանչցուած է Օրբէլեանը։

1961 թուականին աւարտած է Երեւանի կոնսերվատորիան (Էդվարդ Միրզոյանի ստեղծագործական դասարան)։ 1956 թուականէն՝ Հայաստանի էսդրատային նուագախումբի գեղարուեստական ղեկավարը եղած է։ Արտայայտման անմիջականութեամբ եւ քնարական յագեցուածութեամբ աչքի կ'իյնայ Օրբէլեանի լարային քուարթեթը (1956 թ., առաջին մրցանակ Երիտասարդութեան եւ ուսանողներու համաշխարհային 6-րդ փառատօնին, 1957 թ., Մոսկվա)։

1979-ին արժանացած է ժողովրդական արուեստագէտի կոչման:

1992-ին ապրած է Միացեալ Նահանգներ եւ բնակութիւն հաստատած Սան Ֆրանսիսքոյի մէջ:

Մահացել է 2014 թուականի ապրիլ 24-ին եւ թաղուած է Կոմիտասի անուան պանթէոնին մէջ։

Սիմֆոնիկ գործեր

Կոնստանդին Օրբէլեանի յուշարձանը Կոմիտասի անուան պանթէոնին մէջ

Կոնստանդին Օրբէլեանին նուիրված յուշատախտակ, Երեւանի Դեմիրճյան 27 շէնքի պատին

Ճանաչում գտած են անոր սիմֆոնիան (1961 թուական) եւ «Անմահութիւն» պալէթը, որ բեմադրուած է 1969 թուականին, Սպենդիարեանի անուան օփերայի եւ պալէթի թատրոնին մէջ։

Սիմֆոնիկ գործերու շարքին են նաեւ «Յուշարձան» (1955 թ.) եւ «Դէպի թռիչք» (1956 թ.) պարային պատկերները, «Տօնական նախերգանքը» (1967 թ.) եւ «Զանգեզուր» բոէմը (1973 թ.)։ Գրած է «Սիրում եմ քեզ, դու իմ Մոսկուա» (երգի միջազգային փառատօնի մրցանակ, Բուդապեշտ, 1967 թ.), «Երեւանեան մեղեդի», «Ռեքվիէմ», «Կեչիների աղմուկը», «Արեւիկ», «Սէրը չի ծերանում» եւ բազմաթիւ այլ երգեր, էսդրատային բիէսներ (1966 թ. Պրահայի ճազային երաժշտութեան միջազգային փառատօնին մրցանակի արժանացած անոր «Բոլիֆոնիկ բրելիւդը» 4 դրոմպոններու եւ էսդրատային նուագախումբի համար), ճազային կոմպոզիցիաներ։

Տրամադիկ ներկայացումներու (Ա․ Արաքսմանեանի «Քո հոգու կրակը», բեմադրուած 1959 թ., Մոսկուա]ի Լենինեան կոմերիտմիութեան անվուան թատրոն եւ այլն) եւ կինոնկարներիու («Ճանապարհ դէպի կրկէս», «Փառքի օղակներ», «Թռիչք անդունդի վրայով» եւ այլն) երաժշտութեան հեղինակ է։

Ընտանիք

• Հայր՝ Օրբէլեան Աղապարոն Սուլթանի (1892-1938)
• Մայր՝ Աթարբեկով Սոֆիա Միքայէլի (1900-1991)
• Եղբայր՝ Օրբէլեան Գարեգին Աղապարոնի (1920-2007), Սան Ֆրանսիսքոյի առեւտրա-արդիւնաբերական պալատի արտաքին յարաբերութիւններու փոխնախագահ։

Պարգեւներ

• 2012-ին պարգեւատրուած է Հայաստանի Պատուոյ շքանշանով: