Հովանոց
Հովանոցը տարածուած իր մըն է որ կը ծառայէ պաշտպանուելու անձրեւին դէմ: Անոր գործածութիւնը կրնայ տարբերիլ եւ ան կրնայ օգտագործուիլ արեւու ճառագայթներուն դէմ: Տեղի ունի նաեւ հովանոցի ուրիշ տարբերակներ, ինչպէս արեւանոցը կամ հովանոցակը, սակայն անոնց կտորը կը սահմանէ իրենց գործածութիւնը միայն արեւուն դէմ:
ԿառոյցԽմբագրել
Հովանոցը կրնայ տարբերիլ չափով եւ ձեւով բայց անոր շինութիւնը միեւնոյնը կը մնայ՝ ան բաղկացած է փայտէ գաւազանէ մը եւ կմախքէ մը, որ հաստատ կը պահէ անջրանցիկ կտորը: Կեդրոնի փայտը ունի ընդհանրապէս իր ծայրին կոթ մը դիւրացնելու համար անոր բռնելու ձեւը: Իա. դարուն, հովանոցները կը նկատուին իբրեւ առօրեայ գործածուող իրեր, սակայն իրենց որակի պատճառով անոնք կրնան շատ արագ կտրուիլ, եւ քանի մը օրէ աւելի չդիմանալ: Այսպիսով, ուսումնասիրութիւն մը նշմարած է, թէ տասը միլիոնէն աւելի հովանոց աղբ թափուած են Ֆրանսայի մէջ մէկ տարուան ընթացքին:
ՊատմութիւնԽմբագրել
Հովանոցը հնարուած է աւելի քան 4000 տարիներ առաջ։ Հին Եգիպտոսի, Յունաստանի, Չինաստանի եւ Ասորեստանի մէջ մարդիկ հովանոց կը գործածէին: Առաջին հովանոցները յատկապէս հարուստներու եւ հզօր անձերու առանձնաշնորհումը եղած է: Պարսկաստանի մէջ միայն թագաւորը զայն գործած է. ան շինուած եղած է վուշ կերպասով եւ անոր ծայրերէն երկար կերպասի կտորներ կախուած են ամբողջական շուք եւ մեկուսացում ապահովելու համար[1]:
Գրական աղբիւր մը կը հաստատէ, թէ Ուանկ Մանկ կայսրը՝ Կզին գերդաստանի հիմնադիրը, յօրինած է առաջին դարու ծալլուող հովանոց-արեւանոց մը, կառքի մը վրայ հաստատուած, որ կ'օգտագործուի կրօնական արարողութեան ատեն.[2]
Չիները եղած են առաջին անձերը, որոնք անդրադարձած են, թէ հովանոցները կրնան նաեւ գործածուիլ անձրեւի պարագային: Անոնք իրենց թուղթէ շինուած հովանոցները ծածկած են մոմով եւ ջնարակով` զայն ջրակայուն դարձնելու համար[1]:
Միջնադարուն, Եւրոպայի մէջ հովանոցի փոխարէն կը գործածուէր «անձրեւու շուրջառ»-ը, մուշտակապատ լայն վերարկու մը, որ բաղկացած է անջրանցիկ կտաւէ մը:[3]
Առաջին ծալլուող հովանոցը ստեղծուած է Փարիզի մէջ 1705-ին կամ 1710 -ին ժան Մարիւս վաճառականին կողմէ, «Կտրուող հովանոց» անունով, զոր կարելի էր ծալլել եւ տուփիկի մը մէջ դնել: 1759-ին ֆրանսացի գիտնական մը «Նավար» անունով կ՛երեւակայէ հովանոց-գաւզանը, ուր գաւազանը կը գործածուի իբրեւ պայուսակիկ: Այդ ձեւի հովանոցը կը դառնայ Իա, դարու նորոյթի մեղսակից մը Ֆրանսական մեծ յեղափոխութեան ատեն:
Հովանոց-ը մինչեւ այսօր կը շարունակուի բարելաւուիլ: 1852-ին, Սամուէլ Ֆոքս կը յօրինէ զանգակաձեւ հովանոցը, որ աւելի տոկուն կը դարձնէ զայն: Գերմանացի Հանս Հոբդ-ը 1930-ին, կը ստեղծէ պզտիկ հովանոց-ը զոր կարելի է զետեղել պայուսակին մէջ:
ԾանօթագրութիւններԽմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 «Մեզի Պահապան Հովանոցը»։ Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon) (en-US)։ 2019-12-14։ արտագրուած է՝ 2021-03-18
- ↑ «Science and Civilisation in China | History of science and technology»։ Cambridge University Press (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 2020-06-25
- ↑ Lacroix Paul (1806-1884) Auteur du texte (1872)։ Moeurs, usages et costumes, au moyen-âge et à l'époque de la Renaissance (2e édition) / par Paul Lacroix (bibliophile Jacob),... ; ouvrage illustré... par F. Kellerhoven... (ֆրանսերեն)