Միրէյ Մաթիէօ

Միրէյ Մաթիէօ (ֆր.՝ Mireille Mathieu, 22 Յուլիս 1946, Ավինիօն, Ֆրանսա), ֆրանսացի երգչուհի։ Ձայնագրած է 1200 երգ 11 լեզուներով։ Աշխարհի մէջ վաճառուած է Միրէյ Մաթիէոյի երգերու 122 միլիոն ալպոմ։

Կենսագրութիւն

Միրէյ Մաթիէօ ծնած է 1946-ին- ֆրանսական Ավինիօն քաղաքին մէջ։ Ընտանիքի 14 զաւակներէն առաջինն էր, ամենափոքր եղբայրը ծնաւ, երբ ան արդէն տեղափոխուած էր Փարիզ։ Հայրը՝ Ռոժէն, բնիկ Ավինիօնէն էր, իսկ մայրը՝ Մարսէլ-Սոֆին (ծնած Պուարէի մէջ), Դունկիրկէն էր եւ Ավինիօն եկած էր իբրեւ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի փախստական, 1944-ին իր մեծ մօր մահէն ու իր մօր անյետացումէն ետք։ Ռոժէն իր հօր հետ կ՛աշխատէր Սան Վերան գերեզմանատան մուտքին գտնուող քարի արհեստանոցին մէջ։ Մաթիէօ ընտանիքին 5 սերունդները եղած են որմնադիրներ։ Այսօր այդ խանութը կը կոչուի « La Marbrerie Mathieu-Mardoyan» եւ կը շարունակէ պատկանիլ նոյն ընտանիքին։ Մաթիէօ ընտանիքը կ՛ապրէր աղքատութեան մէջ։ 1954-ին ընտանիքը կը տեղափոխուի գերեզմանատան շրջակայքի Մալպէյնէ բնակավայրը։ 1961-ին կը տեղափոխուի քաղաքի հարաւարեւելեան հատուածին Croix des Oiseaux շրջանին մէջ աւելի մեծ բնակարան։

Ռոժէն կ՛երազէր դառնալ երգիչ, սակայն հայրը՝ Արկատը, դէմ էր եւ զաւակին խորհուրդ կու տար իր զաւակներէն մէկուն հետ եկեղեցւոյ մէջ երգել։

Միրէյը իր օփերային կատարումը ներառած է 1968-ի Սուրբ Ծննդեան ալպոմին մէջ։ Միրէյը առաջին անգամ հանդիսատեսին համար վճարովի հանդէս եկած է Սուրբ Ծննդեան գիշերը 1950-ին՝ որպէս մրցանակ ստանալով սառնաշաքար։ Երգչուհիին կեանքին մէջ ճակատագրական էրայն պահը, երբ ան տեսաւ Էտիթ Պիաֆին հեռուստացոյցով ելոյթը^[1]:

Երգի դասերուն պատճառով դպրոցը լաւ չէր սորվէր եւ լրացուցիչ մէկ տարի եւս պահանջուեցաւ զայն աւարտելու համար։ Ի ծնէ ձախլիկ էր, եւ ուսուցիչները յաճախ քանոնով կը յանդիմանէին, երբ կը նկատէին, որ ձախով կը գրէ։ Միրէյ դարձաւ աջլիկ, թէեւ անոր ձախ ձեռքը մնաց բաւական շարժուն՝ նոյնիսկ երգելու ժամանակ։ Ունէր բացառիկ յիշողութիւն եւ երբեք չէ օգտուած յուշարարէ։

1960-ին՝ 14 տարեկանին կը ձգէ ուսումը եւ կը սկսի աշխատիլ արուարձանի հարաւարեւելեան հատուածին գործարաններէն մէկուն մէջ՝ միաժամանակ օգնելով ընտանիքին եւ վճարելով իր երգի դասերուն համար։ Աշխատավայրին մէջ յայտնի դարձած էր ընդմիջումներուն կամ աշխատանքի ընթացքին երգելով։ Ծնողներուն նման ան ցածրահասակ է՝ 1.52 սմ։ Քոյրը՝ Մոնիքան, (ծնած 1947) անոր հետ կ՛աշխատէր նոյն գործարանին մէջ։ Գործարանին փակուելէն ետք, քոյրերուն՝ Մոնիքայի եւ Քրիսթինայի հետ Միրէյ ամառային ճամբարին կ՛աշխատէր որպէս երիտասարդներու խորհրդատու, մինչեւ իր փառքին հասնիլը։ Այդ ճամբարին մէջ էր, որ գնչու մը գուշակեց անոր ճակատագիրը։

Միրէյ կաթողիկէ է եւ անոր բարեխօսը Սուրբ Ռիթան է։ Ան կը վախնար բեմէն եւ յաճախ կարելի էր տեսնել, թէ ինչպէս կը խաչակնքէ նախքան բեմ բարձրանալը։

Առաջին ելոյթ (1962–1965)

Միրէյ երգչուհիի իր ասպարէզը սկսած է՝ մասնակցելով Ավինիօնի ամէնամեայ երգի մրցումին “On Chante dans mon Quartier” («Կ՛երգենք իմ թաղիս մէջ»). Արխիւային լուսանկարները կը ներկայացնեն այդ մրցոյթը. աժան վարագոյրներ, ընդամէնը մէկ լուսարձակ, երեք մեթր տարածքով բեմ, ուր տեղաւորուած էին երգիչը, մեծ դաշնամուրը եւ երաժիշտները։ Հանդիսատեսները առաւելաբար երիտասարդներ էին, իսկ դատական կազմը նստած էր բեմին դիմաց։ Երգել կը թոյլատրէին միայն անոնց, որոնք պայմանագիրը ստորագրած էին ներկայացումէն շաբաթներ առաջ։

Միրէյ յատուկ երգի դասերու կը յաճախէր Ավինիօնի մէջ դաշնամուրի ուսուցիչ Լաուր Քլիերի մօտ, ով յամառօրէն կը գրէր երգեր, որոնք անհամապատասխան էին երիտասարդ աղջկայ համար։ 1962-ին, իր առաջին մրցումին երգելով "Les cloches de Lisbonne" («Լիզպոնի զանգերը») եւ 1963-ին, երգելով Էտիթ Փիաֆի "L'Hymne à l'amour" («Սիրոյ քայլերգ»), Միրէյ կը պարտուի։ 1964-ին ան կը յաղթէ մրցումին Փիաֆի մէկ այլ երգով՝ La Vie en rose" («Կեանքը վարդերու մէջ»)` շահելով անվճար ուղեւորութիւն դէպի Փարիզ եւ հեռուստատեսային հաղորդման մասնակցութեան հրաւէր: Անոր մասնակցութեան եւ շոգեկառքի տոմսակին ծախսը հոգացած էր Ավինիօնի փոխքաղաքապետը: Անոր կ՛ուղեկցէր մէկ դաշնակահար: Հագած էր Փիաֆի նման սեւ զգեստ ու երգեց Փիաֆէն երկու երգ:

Առաջընթաց (1965-1967)

21 Նոյեմբեր 1965-ին Միրէյ դարձեալ կը ներկայանայ ֆրանսացի հեռուստադիտողներուն «Jezebel» երգով, որ մեծ ուշադրութիւն կը հրաւիրէ երգչուհիին վրայ։ Միէյի ձայնը այնքան նման էր Փիաֆի ձայնին, որ շատեր կը կարծեն, որ բեմին վրայ կրկին հանդէս կու գայ 1963-ին մահացած Փիաֆը։ 1965-ի համերգին ընթացքին Միրէյ կը հանդիպի իր ապագայ տնօրէնին՝ Ճոնի Սթարքին^[2]:

1966-ի Սուրբ Ծննդեան երեկոյին, Միրէյ բարձրացաւ Ֆրանսայի Օլիմպիա հանդիսասրահին բեմը։ Համերգին ներկայ էին ֆրանսական բազմաթիւ աստղեր։ Միրէյ հանդիսատեսին բաժնեց հարցաթերթիկ՝ հետեւեալ հարցերով.

Ձեզ հաճելի՞ էր Միրէյ Մաթիէօն։
Ձեզ կը նեղացնէ՞ Փիաֆի հետ Միրէյին նմանութիւնը։
Վերջին անգամ ե՞րբ ներկայ գտնուած էք Փիաֆի որեւէ կալա համերգի։

Շատերը Միրէյին հաւնած էին, սակայն նշած էին, որ անոր նմանութիւնը Փիաֆի հետ կը նեղացնէր զիրենք։ Ճոն Սթարք արգիլեց Միրէյին լսել Փիաֆի ձայնագրութիւնները՝ անոր բացատրելով, որ այդպիսով ան միայն մեծ երգչուհիին ստուերը կ՛ըլլայ։ Միրէյը եւ իր տնօրէնը սկսան փնտռել այն ոճը, որով երգչուհին իր ինքնուրոյն տեղը կ՛ունենայ էսդրատայինի մէջ։ Միրէյի առաջին սկաւառակը երգահան Փոլ Մորիայի «Mon credo» երգով կէս տարուան ընթացքին մէկ միլիոն շրջանառութիւն ունեցաւ։

Իր ասպարէզին սկիզբը Միրէյ ունէր շեշտադրուած հարաւային աւինիօնեան շեշտադրում, կը շփոթէր հնչիւնները, չէր գիտեր նոթաները։ Բեմին վրայ չէր գիտեր ինչպէս շարժիլ եւ կը ծիծաղէր իր տնօրէնին խորհուրդով։ Առոգանութիւնը բարելաւելու համար սկսաւ լեզուի դասընթացներու յաճախել, զբաղուիլ շնչառական մարզանքներով, ուղղեց քայլուածքը, սորվեցաւ ըտար լեզուներ եւ բարձր հասարակութեան մէջ պահելաձեւ։ Աւելի դիւրին սորվեցաւ գերմաներէն, քան՝ անգլերէն։ Իր առոգանութիւնը ամբողջութեամբ շտկել չկրցաւ, ինչի մասին ան հանդիսատեսին կը պատմէ իր երգով. J’Ai Gardé L’Accent («Ես պահպանեցի իմ առոգանութիւնս»)։

2005-ին Միրէյ Փարիզի Օլիմպիա հանդիսասրահին մէջ տուաւ շարք մը համերգներ՝ նուիրուած իր քառասնամեայ գործունէութեան։ Այս համերգին հիման վրայ ալ նկարահանուեցաւ երգչուհիին առաջին տեսախտասկաւառակը (DVD)։ 2014-ին, նոյն հանդիսասրահին մէջ ան նշեց իր գործունէութեան յիսնամեակը^[3]:

Բարեգործութիւն

Միրէյ ծանօթ է իր բարեգործական աշխատանքներով։ Ան կ՛այցելէ գիշերօթիկներ, կը զբաղի փոքրիկներու հետ, համերգներ կու տայ անոնց համար, կը պտտի շնորհալի փոքրիկներու հետ։ Սուրբ Ծննդեան եւ Զատիկի տօներուն նուէրներ կ՛ուղարկէ գիշերօթիկներու փոքրիկներուն։ «Ես զաւակ չունիմ, բայց շատ փոքրիկներ իմ խնամքիս կարիքը ունին», ըսած է ան:

Ընտանիք

Միրէյ չէ ամուսնացած եւ զաւակներ չունի։ Անոր կատակով կ՛անուանեն «Աւինիօնի կոյս», քանի որ իր ամբողջ կեանքը նուիրած է երգին՝ մոռնալով անձնական կեանքի մասին^[4]: Շրջապատուած է մտերիմ ընկերներով եւ հարազատներով։ Հանրային միջոցառումներուն կը ներկայանայ իր մօր՝ Մարսէլի, տնօրէնին՝ Մոնիքայի եւ սպասաւորին՝ Հերվ-Մարքի ուղեկցութեամբ^[5]:

Պարգեւներ

Պատուոյ լեգէոնի շքանշան, 1999, 2011^[6]
Բարեկամութեան շքանշան, 2010, Մետվետեւի կողմէ^[7]
«Արիութեան մետալ», 2010^[8]

Գրականութիւն

Միրէյ Մաթիէօ- «Ես կը սիրեմ լաւ երգերը...»: «Գարուն», 1967, № 2, էջ 91-92։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.

Ծանօթագրութիւններ

Արտաքին յղումներ

Երգեր

Mon credo(1966)
Pourquoi mon amour (1966)
Viens dans ma rue (1966 prix Vincent Scotto)
Qu'elle est belle (1966)
Paris en colère (1966)
Un homme et une femme(1966)
Adieu à la nuit (1967)
Géant (1967)
Seuls au monde (1967)
La dernière valse(1967)
Quand tu t'en iras(1967)
Ce soir ils vont s'aimer (1967)
Quand on revient (1967)
Les yeux de l’amour (1967)
Je ne suis rien sans toi (reprise de I'm coming home de Tom Jones) (1967)
Ma Pomme (reprise de Maurice Chevalier) (1967)
J'ai gardé l'accent (1968)
Una canzone (1968)
Les bicyclettes de Belsize (1968)
Sometimes/Ensemble (1969)
Sweet souvenirs of Stefan (1969)
La Première Étoile (1969)
Une simple lettre (1969)
Mon bel amour d'été (1969)
Vivre pour toi (1969)
L’aveugle (1969)
Hinter den Kulissen von Paris (1969)
Martin (1969)
Tarata-Ting, Tarata-Tong (1969)
Donne ton cœur, donne ta vie (1970)
Pardonne-moi ce caprice d’enfant (1970)
An einem Sonntag in Avignon (1970)
Meine Welt ist die Musik (1970)
Es geht mir gut, merci cherie (1970)
Pourquoi le monde est sans amour (1970)
Une histoire d'amour(Love story) (1971)
Acropolis Adieu/Akropolis Adieu (1971)
Corsica (1972)
En frappant dans nos mains (1972)
J'étais si jeune (1972)
Hans im Glück (1972)
C'est l'amour et la vie que je te dois (1973)
La terre promise (1973)
Emmène-moi demain avec toi (1973)
Il me faut vivre (1973)
Tu ne m’aimes pas (1973)
Roma, Roma, Roma (1973)
Moi, c'est la chanson (1973)
La paloma adieu/La Paloma Ade (1973)
Folle, folle, follement heureuse (1974)
L'amour oublie le temps (1974)
Un jour, tu reviendras (1974)
Mon homme (1974)
Un million d’enfants (1974)
On ne vit pas sans se dire adieu (1975)
Tous les enfants chantent avec moi (1975)
Les Matins bleus (1975)
Apprends-moi « Tornero » (1975)
Der Zar und das Mädchen (1975)
Aloa he (1975)
La vie en rose (1976) (reprise d’Édith Piaf)
Qu’attends-tu de moi ? (1976)
Ciao Bambino Sorry (1976)
Ma mélodie d’amour (1976)
L’Anniversaire (1976)
People (1976)
Amour défendu (1977)
Mille colombes (1977)
Le Strapontin (1977)
Le Silence (1977)
A Blue Bayou (1978)
Santa Maria de la Mer (1978)
Un dernier mot d’amour (1978)
Je t’aime avec ma peau (1978)
Over the rainbow (1978)
Un enfant viendra (1979)
Il n’est resté que l’amour (1979)
A man and a woman (1979)
Comme avant (1979)
You and I/Toi et moi (1979)
Une femme amoureuse (1980) (reprise de A Woman in Love de Barbra Streisand)
Chicano/On l'appelait Chicano (1980)
Le Canotier de Maurice Chevalier (1980)
Bravo tu as gagné (1981)
Il a neigé sur Mykonos (1981)
Solamente una vez (1981)
Trois Milliards de gens sur terre (1982)
Hijo de la Luna (1982)
Nos souvenirs (1982)
New York New York (1982)
Tu n'as pas quitté mon cœur (1982)
Ma vie m’appartient (1982)
Together we’re strong (1983)
Tu m’apportais des fleurs (1983)
Je veux l’aimer (1983)
On est bien (1984)
Chanter (1984)
Un prince en Avignon (1984)
L’Hymne à l’amour (1985) (reprise d’Édith Piaf)
Non, je ne regrette rien (1985) (reprise d’Édith Piaf)
Ne me quitte pas (1985) (reprise de Jacques Brel)
La Demoiselle d’Orléans (1985)
Made in France (1985)
La Liberté sur l’Atlantique/Liberty Land (1985)
Après toi (1986)
T’aimer (1986)
Donna senza étà/Rencontres De Femmes (1987)
I love you like a fool (1987)
Ma délivrance (1987)
Rêve ton rêve (1987)
L’Enfant que je n’ai jamais eu (1988)
L’américain (1989)
De Gaulle (1989)
Embrujo (1989)
Caruso (1989)
Arde Paris (1989)
Je me parle de toi (1989)
Ce soir je t’ai perdu (1990)
Mon Dieu (1990) (reprise d’Édith Piaf)
Una Mujer (1991)
Vous lui direz (1995)
À la moitié de la distance (1995)
Reste avec moi (1998)
La Quête (2000) (reprise de Jacques Brel)
Aujourd’hui je reviens (2002)
La Solitude (2002)
La vie n’est plus la vie sans nous (2002)
Le chant des partisans (2005)
Une place dans mon cœur (2005)
Rien de l'amour (2005)
Toute une vie (2005)
Un peu d'espérance (2005)
In meinem Herzen (Version allemande de "Une place dans mon cœur")(2007)
Gott im Himmel (2007)
Liebe lebt (2009)
Nah bei Dir (2009)
A quoi ça sert l'amour (2012) (reprise d'Édith Piaf)
La goualante du Pauvre Jean (2012) (reprise d'Édith Piaf)
Wenn mein Lied deine Seele küsst (2013)
Ich schenke dir Venedig (2013)
Ich hab' meinen Platz gefunden (2013)
Ce n'est rien (2014)
Prends le temps (2014)
De vous à moi (2014)

[1] Mireille Mathieu fête son demi siècle de chanson par deux récitals dans sa ville natale.

[2] Մաթիկէօն առաջին անգամ Իսրայէլի մէջ համերգ կու տայ

[3] Mireille Mathieu rend hommage à Piaf

[4] Իմ բախտը բերած է` ես ծնած եմ սարսափելի աղքատութեան մէջ.Միրէյ Մաթիէօ

[5] Mireille Mathieu

[6] «Le président Sarkozy a fait Mireille Mathieu, officier de la légion d'honneur»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2014-12-30-ին։ արտագրուած է՝ 2018-10-20

[7] Медведев наградил Мирей Матье орденом Дружбы

[8] Бастрыкин наградил певицу Мирей Матье медалью «За доблесть и отвагу»

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]