Միւնիխ

Միւնիխ
Բնակավայր
	Միւնիխ
	գերմաներէն՝ München
Դրօշակ	Զինանշան
Երկիր	Գերմանիա
Ներքին բաժանում	Ալտշտադտ-Լեհել?, Ludwigsvorstadt-Isarvorstadt?, Մաքսֆորշտադտ?, Schwabing-West?, Au-Haidhausen?, Sendling?, Sendling-Westpark?, Schwanthalerhöhe?, Neuhausen-Nymphenburg?, Moosach?, Milbertshofen-Am Hart?, Schwabing-Freimann?, Bogenhausen?, Berg am Laim?, Trudering-Riem?, Ramersdorf-Perlach?, Obergiesing-Fasangarten?, Untergiesing-Harlaching?, Thalkirchen-Obersendling-Forstenried-Fürstenried-Solln?, Հադերն?, Pasing-Obermenzing?, Aubing-Lochhausen-Langwied?, Allach-Untermenzing?, Feldmoching-Hasenbergl? եւ Laim?
lord mayor of Munich?	Dieter Reiter?
Հիմնադրուած է՝	1158
Առաջին յիշատակում	14 Յունիս 1158
Տարածութիւն	310,71 քմ²
ԲԾՄ	519±1 մեթր
Բնակչութիւն	1 487 708 մարդ (31 Դեկտեմբեր 2021)
Կը գտնուի ափին	Իզար?, Isar-Werkkanal?, Würm?, Eisbach?, Auer Mühlbach?, Kleinhesseloher See?, Dreiseenplatte?, Kleine Isar?, Nymphenburg Canal? եւ Schwabinger Bach?
Ժամային գօտի	UTC+1 եւ UTC+2
Հեռախօսային ցուցանիշ	089
Փոստային ցուցանիշ	80331–81929
Շրջագայութեան պետ-համարագիր	M
Պարգեւներ	Führerstadt? Hauptstadt der Bewegung?
Անուանուած է	վանական
Սուրբ բարեխօս	Benno?
Պաշտօնական կայքէջ	stadt.muenchen.de/…(գերմ.)

Միւնիխ (գերմաներէն՝ München, աւանդական հայերէն ուղղագրութեամբ՝ Մյունխէն), Գերմանիոյ երրորդ քաղաքը Պերլինէն եւ Համպուրկէն ետք, Պաւարիոյ մայրաքաղաքը։ Ըստ Մայիս 2015-ին կայացած մարդահամարի տուեալներուն՝ Մյունիխ ունի շուրջ 1,5 միլիոն բնակիչ։ Պաշտօնապէս քաղաք հռչակուած է 1158-ին^[5]։ 1255-ին քաղաքը դարձած է բաւարական Հերցոգի նստավայր, 1328-ին՝ կայսերական աթոռանիստ, իսկ 1508-էն անկախ բաւարական մարզի կեդրոնն է։ Մյունիխի մէջ կը գտնուին պետական եւ միջազգային ներկայացուցչարաններ, կարեւորագոյն կրթական հաստատութիւններ, նշանակալից թանգարաններ եւ թատրոններ եւ հանրածանօթ շինութիւններ։ Հոս յաճախ կը կազմակերպուին միջազգային մարզական մրցոյթներ, ցուցահանդէսներ, համագումարներ, ինչպէս նաեւ բաւարական ազգային տօներէն մէկը՝ Օքթոբերֆեսթը։

Աշխարհագրական դիրքԽմբագրել

Gmunder Straße․ Որմանկար

Կը գտնուի Ալպեան նախալեռներուն, Լաութերախ շրջանին մէջ։ Քաղաքին ամէնէն բարձր կէտն է Զոլնի շրջանը, որ կը գտնուի Վարնպըրկ կոչուող շինութենէն շուրջ 600 մ դէպի հարաւ (579 մ բարձր ծովու մակերեսէն) եւ ծովու մակերեսէն 580,5 մ բարձր է։ Ամէնէն ցած կէտը քաղաքին հիւսիսային սահմանին մօտ՝ Ֆելտմոխինկ շրջանին մէջ՝ Շվարցհյոլց անտառային շրջանէն դէպի արեւմուտք է եւ ծովու մակերեսէն 480 մ բարձր է։ Հետեւաբար քաղաքին տեղամասերուն բարձրութիւններուն առաւելագոյն տարբերութիւնը 100,5 մ է։ Մյունիխի մէջէն կը հոսի Իզար գետը, որուն երկայնքը 13,7 քմ է։ Գետին վրայ կառուցուած է Վէրքկանալ կոչուող ջրանցքը։ Մյունիխ ունի ստորգետնեայ ջուրերու մեծ պաշար մը, իսկ քաղաքէն հիւսիս ստորգետնեայ ջուրերէն յառաջացած ճահճուտներ կան, որոնցմէ նշանաւոր են Տաչաուեր Մոոսը՝ հիւսիս-արեւմտեան կողմը եւ Էրտինկեռ Մոոսը՝ հիւսիս-արեւելեան կողմը։ Քաղաքին մակերեսը կը կազմէ շուրջ 31,071,91 հա, որուն 44,1%֊ը կը կազմեն տարբեր տեսակի շինութիւններ, 17,2%֊ը՝ մայրուղի, 15,5 %ը՝ կանաչ բուսականութիւն, իսկ մնացեալ տարածութիւնները՝ հանգստեան գօտիներ։

ԾանօթագրութիւններԽմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek et al. Record #4127793-4 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ Burkhart M. Stadtgründung München: Brannte die Brücke? / Hrsg.: Bayerischer Rundfunk — 2012.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q278637"></a>
↑ https://www.destatis.de/DE/Themen/Laender-Regionen/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/Archiv/GVAuszugQ/AuszugGV4QAktuell.html — DESTATIS, 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q764739"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q116783074"></a>
↑ https://www.muenchen.de/leben/service/postleitzahlen.html
↑ [1]

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q17152639_citetype_Q1172284_citetype_Q1982918"_data-entity-id="Q36578"><i_class="wef_low_priority_links">[[:Գերմանիոյ_Ազգային_Գրադարան|Deutsche_Nationalbibliothek]],_[[:de:Staatsbibliothek_zu_Berlin|Staatsbibliothek_zu_Berlin]],_[[:de:Bayerische_Staatsbibliothek|Bayerische_Staatsbibliothek]]_et_al.</i>_[http://d-nb.info/gnd/4127793-4/_Record_#4127793-4]_//_Gemeinsame_Normdatei<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012—2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek et al. Record #4127793-4 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[<i_class="wef_low_priority_links">Burkhart&nbsp;M.</i>_[https://www.br.de/themen/bayern/inhalt/unterwegs-in-bayern/isar-brueckenbrand-stadtgruendung100.html_Stadtgründung_München:_Brannte_die_Brücke?]<span_class="wef_low_priority_links">_/_Hrsg.:_[[:de:Bayerischer_Rundfunk|Bayerischer_Rundfunk]]_—_2012.</span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q278637"></a></div>-2] Burkhart M. Stadtgründung München: Brannte die Brücke? / Hrsg.: Bayerischer Rundfunk — 2012.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q278637"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q10870555"_data-entity-id="Q116783074">[https://www.destatis.de/DE/Themen/Laender-Regionen/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/Archiv/GVAuszugQ/AuszugGV4QAktuell.html_https://www.destatis.de/DE/Themen/Laender-Regionen/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/Archiv/GVAuszugQ/AuszugGV4QAktuell.html]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:de:Statistisches_Bundesamt|DESTATIS]],_2023.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q764739"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q116783074"></a></div>-3] ttps://www.destatis.de/DE/Themen/Laender-Regionen/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/Archiv/GVAuszugQ/AuszugGV4QAktuell.html — DESTATIS, 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q764739"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q116783074"></a>

[[https://www.muenchen.de/leben/service/postleitzahlen.html_https://www.muenchen.de/leben/service/postleitzahlen.html]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-4] ttps://www.muenchen.de/leben/service/postleitzahlen.html

[5] [1]

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]