Ուիքիփետիա

Ռապինտրանաթ Թակոր

Ռապինտրանաթ Թակոր (7 Մայիս 1861(1861-05-07)[2][3][4][…], Կալկաթա, Բրիտանական կայսրութիւն[5][2][1][…] - 7 Օգոստոս 1941(1941-08-07)[2][5][3][…], Կալկաթա, Բենգալյան նախագահություն, Բրիտանական Հնդկաստան, Բրիտանական կայսրութիւն[5][2][6][…]), կեղծանունը՝ Գուրուդեւ[lower-alpha 1]: Բազմակողմանի զարգացած [14][15] պենկալացի, որ ԺԹ.-րդ դարու վերջը եւ Ի.-րդ դարու սկիզբը վերստեղծած է պենկալական գրականութիւնն ու երաժշտութիւնը, ինչպէս նաեւ՝ բնագրական արդիապաշտութեամբ վերափոխած հնդկական արուեստը:

Ռապինտրանաթ Թակոր
պենկալ.՝ রবীন্দ্রনাথ[1]
Նաեւ յայտնի է իբրեւ ভানুসিংহ
Ծնած է 7 Մայիս 1861(1861-05-07)[2][3][4][…]
Ծննդավայր Կալկաթա, Բրիտանական կայսրութիւն[5][2][1][…]
Մահացած է 7 Օգոստոս 1941(1941-08-07)[2][5][3][…] (80 տարեկանին)
Մահուան վայր Կալկաթա, Բենգալյան նախագահություն, Բրիտանական Հնդկաստան, Բրիտանական կայսրութիւն[5][2][6][…]
Քաղաքացիութիւն  Բրիտանական Հնդկաստան[7][8][9][…]
Ազգութիւն Պենկալացիներ[1] եւ Բրահմաններ?[10]
Մայրենի լեզու բենգալերեն?[1]
Կրօնք Հինտուիզմ[1]
Ուսումնավայր Լոնտոնի համալսարանական քոլեճ[1]
St. Xavier's Collegiate School?
Երկեր/Գլխաւոր գործ Գիտանջալի?[1], Տուն և աշխարհ?[1], Bhanusimha Thakurer Padabali?[1], Valmikipratibha?[1], Kabuliwala?, Hungry Stones?, Nastanirh?, Noukadubi?, Chaturanga?, Jogajog?, Shesher Kabita?, Dak Ghar? եւ Raja?
Մասնագիտութիւն գեղանկարիչ, բանաստեղծ, երգահան, թատերագիր, ակնարկագիր, փիլիսոփայ, արուեստագէտ, գրագէտ, երգերու հեղինակ, Երգահան, երգիչ, ժապաւէնի բեմադրիչ, ազատության մարտիկ, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր, երգաթատերագիր, դերասան, վիպասան, վիպասան
Ամուսին Mrinalini Devi?[1]
Ծնողներ հայր՝ Debendranath Tagore?[11][6]
Երեխաներ Rathindranath Tagore?[12]
Ստորագրութիւն

Թակորը «Կիթանճալի»ի ըլլալով «Զոհաբերութեան երգեր»ու եւ անոր «չափազանց զգայուն, թարմ ու գեղեցիկ արձակ բանաստեղծութիւններու»[16] հեղինակը՝ 1913-ին [17] դարձած է Գրականութեան Նոպէլեան մրցանակի առաջին ոչ եւրոպացի դափնեկիրը: Թակորի բանաստեղծական երգերը մեկնաբանուած են որպէս հոգեւոր եւ քնարական գործեր: Այնուամենայնիւ, անոր «նրբաճաշակ արձակն ու կախարդական բանաստեղծութիւնը»[18] Պենկալիոյ սահմաններէն դուրս՝ հիմնականին մէջ անյայտ կը մնայ: Երբեմն անոր որպէս «Պենկալիոյ բարդ» կը յիշեն[19]:

զինք կոչած են «Պենկալի աշուղ», ծնած է Կալկաթայի մէջ, իր նախնիները եղած են ազնուականներ: Թակոր սկսած է բանաստեղծութիւններ գրել կանուխ տարիքէն, երբ հազիւ 8 տարեկան էր[20]: 16 տարեկանին Bhānusiṃha  (Արեւ Առիւծ) կեղծանունով՝ Թակորը արտօնած է իր առաջին ծաւալուն բանաստեղծութիւններու հրատարակութիւնը, որ խանդավառութեամբ ընդունուած է գրականութեան գիտակներու կողմէ՝ որպէս երկար ժամանակ մոռացութեան անցած դասական գրականութեան վերադարձ[21][22]: 1877-ին աւարտած է իր առաջին կարճ պատմուածքներն ու թատերախաղերը, որոնք տպագրուած են իր իսկական անուան տակ: Որպէս մարդասէր, համաայնականութեան կողմնակից, միջազգայնական եւ հակաազգայնութեան ջատագով[23], ան դատապարտած է Անգլիական Հնդկաստանը եւ անկախացման գաղափարը պաշտպանած է Անգլիայէն: «Պենկալական Վերածնունդ»ը ըլլալով՝ ան մեծ հաւաքածոյ մը կազմած է, ուր զետեղած է նկարներ, ուրագիծեր, խզբզանքներ, հարիւրաւոր յօդուածներ եւ երկու հազարէն աւելի երգեր: Թակորի գրական ժառանգութիւնը պահպանուած է նաեւ իր հիմնադրած համալսարանին՝ Վիշվա Պհարատիի մէջ[24][25]:

Թակոր արդիականացուցած է պենկալական արուեստը՝ կարեւորութիւն չտալով դասական կառուցուածքի պահպանմանն ու դիմակայելով լեզուական խիստ քննադատութեան: Անոր վէպերը, պատմուածքները, երգերը, պարային թատերախաղերն ու գրափորձները պտտած են քաղաքական եւ անձնական թեմաներու շուրջ: Անոր ամենայայտնի ստեղծագործութիւններն են՝ «Կիթանճալի»ն, «Կորա»ն, «Տունը եւ աշխարհը», իսկ չափածոյ գործերէն՝ կարճ պատմուածքներն ու վէպերը, որոնք կա՛մ բուռն ընդունելութիւն գտած են, կամ խիստ քննադատութեան ենթարկուած են իրենց քնարականութիւնները, խօսակցական դարձուածքներու, բնականութեան եւ անբնական ակնարկներու համար:

Ան կատարեց մեծ գործ «երբ պենկալի արուեստը եւ գրականութիւնը վերաձեւեց ըստ 20-րդ դարու նորարարութեան: Սակայն այս բոլոր գործերուն մէջէն ան ամենաշատ փայլեցաւ իր բանաստեղծական հանճարով:

Թակորի երաժշտական երկերը երկու ժողովուրդներու կողմէ ընտրուած են որպէս պետական օրհներգներ․ անոնցմէ են Հնդկաստանի հիմնը՝ Ճանա Գանա Մանան եւ Պանկլատէշի հիմը՝ Ամմար Շոնար Պանլան («Իմ ոսկի Պենկալիա»): Շրի Լանկայի օրհներգի ոգեշնչման աղբիւրը եւս եղած է Թակորի աշխատանքը[26][27]:

Կեանքի սկզբնական տարիներ 1861-1878 թուականներ

Խմբագրել
 
Թակորը 1873-ին

Ռապի Թակորը ընտանիքի 13-րդ ողջ մնացած երեխաներէն ամենակրտսերն էր։ Ան ծնած է 7 Մայիս 1861-ին , Կալկաթայի մէջ, Ջորասանկի Թհակուր Բարի առանձնատանը, Տեպենտրանաթ Թակորի (1817-1905 ) եւ Սարատա Դեւիի (1830-1875) ընտանիքին մէջ[lower-alpha 2]: Կաղապար:Քաղվածքի տուփ

Թակորի մայրը մահացած էր, երբ ան տակաւին փոքր երեխայ էր, իսկ հայրը կը ճամբորդէր[33], հիմնականին մէջ անոր դաստիարակած են ընտանեկան ծառաները:

 
Թակորը եւ կինը՝ Մրինալինի Տեւին, 1883

Թակորի ընտանիքը ապրած եւ ստեղծագործած է Պենկալական վերածնունդի ժամակաշրջանին: Անոնք կազմակերպած եւ իրականացուցած են գրական ամսագիրներու տպագրութիւն: Թատրոնը ներկայացուած է, իսկ պենկալական ու արեւմտեան դասական երաժշտութեան մենահամերգները՝ պարբերաբար տեղի ունեցած են այդ առանձնատանը մէջ։ Թակորի հայրը հրաւիրած էր թատերական խումբի քանի մը մասնագիտական երաժիշտներու՝ իրենց տան մէջ ապրելու եւ երեխաներուն հնդկական դասական երաժշտութիւն սորվեցնելու համար[34]: Թակորի աւագ եղբայրը՝ Տուիճենտրանաթ Թակորը եղած է փիլիսոփայ եւ բանաստեղծ: Եղբայրներէն միւսը՝ Սատիենտրանաթը, եղած է առաջին հնդիկը, որ ընտրուած է Հնդկաստանի Պետական Ծառայութեան անդամ: Միւս երբայրն ալ՝ Ճիոտիրինտրանաթը եղած է երաժիշտ, եւ խմբավար Sfn|Tagore|Dutta|Robinson|1997|p=10}}: Թակորի քոյրը՝ Շուարնակումարի Տեւին ալ վիպասան եղած է: Ճիոթիրինտրանաթի կինը՝ Կադամբարի Տեւին, որ ընդամէնը քանի մը տարի Թակորէն մեծ էր, եղած է վերջինիս սիրելի ընկերը ու հզօր ազդեցութիւն ձգած է անոր հետագայ կեանքի վրայ։ Կադամբարիի ինքնասպանութիւնը ամուսնանալէ որոշ ժամանակ ետք՝ 1884-ին, տարիներ շարունակ խորապէս յուզած եւ ցաւ պատճառած է Թակորին:

Թակոր անընդհատ խուսափած է դասասենեկային ուսուցումէն եւ նախընտրած է թափառիլ կալուածին կամ անոր հարեւանութեան մէջ գտնուող Պոլփուրգ Պոլփուրինի մէջ եւ Պանիհաթիի մէջ, ուր իր ընտանիքը կ'այցելէր [35][36]: Անոր եղբայրը՝ Հեմենտրանաթը, յանձնարարած է իրեն լողալ Կանկեսի ափերուն, բլուրներ բարձրանալ, ճիւտօ եւ ըմբշամարտի մարմնամարզութեամբ ֆիզիքապէս զօրացուցած էր զինք: Թակոր սորված է նկարչութիւն, անդամազննութիւն, պատմութիւն, գրականութիւն, թուաբանագիտութիւն, սանսեքրիտ եւ անգլերէն, որ Թակորի ամէնէն քիչ սիրելի նիւթը եղած է[37]: Ան չէ սիրած կանոնաւոր կրթութիւնը. նախագահական համալսարանին մէջ, Թակորի գիտական աշխատանքը տեւած է ընդամէնը մէկ օր: Տարիներ ետք, ան համոզուած է, որ կանոնաւոր եւ պատշաճ ուսուցումը իրերու բուն բացատրութիւնը չի տար, պատշաճ ուսուցումը կ'աւելցնէ հետաքրքրութիւնը [38]:

Ուպանաեանի (հասուննալ) արարողութենէն՝ 11 տարեկան դառնալէն ետք, 1873-ին, Թակոր իր հօր հետ, Կալկաթայէն քանի մը ամսուան համար մեկնած է Հնդկաստան ճամբորդութեան՝ Սանթինիկեթանի մէջ գտնուող հօր կալուածը եւ Ամրիթսար այցելելու համար, այնուհետեւ՝ Հիմալաեան լեռներու Դալհաուսիի բարձրաւանդակ: Այնտեղ Թակորը կենսագրութիւններ ընթերցած է, ուսումնասիրած է՝ պատմութիւն, աստղագիտութիւն, ժամանակակից գիտութիւն, սանսքրիտ եւ քննած է հնդիկ գրող՝ Գալիդասայի դասական բանաստեղծութիւնը[39][40]: 1873-ին, Ամրիթսարի մէջ մէկ ամիս անցընելու ժամանակ, անոր վրայ մեծապէս ներգործութիւն ունեցած է քաղցրահնչիւն «Կուրբանին» եւ «Նանակ Բանին», որոնք երգած են Խարմանդիր Սախաբին մէջ (Ոսկէ տաճար) եւ որոնց համար ալ թէ՛ հայրը, եւ թէ որդին, կանոնաւոր կերպով այցելած են տաճար: Վերջինիս մասին Թակոր գրած է «Իմ վերյուշերուս մէջ» (1912).

  Ամրիթսարի Ոսկէ Տաճարը ինծի երազ կը թուի: Շատ առաւօտներ ես ուղեկցած եմ հօրս՝ լիճի մէջտեղը գտնուող՝ սիկհերի Գուրուդարբար: Այնտեղ անընդհատ հոգեւոր սաղմոսերգերը կը հնչէին: Հայրս՝ նստած երկրպագող բազմութեան մէջ, երբեմն գոհունակութեան օրհներգին կը ձայնագրէր, եւ անոնք երկրպագութեան միացող անծանօթ ձայնը գտնելով՝ սրտաբաց կ'ընդունէին անոր, եւ մենք կը վերադառնայինք՝ լի ու լի բեռնուած սառնաշաքարներու եւ այլ քաղցրեղէնի օրհնուած ընծաներով:[41]  


Թակորը 6 բանաստեղծութիւն գրած է սիկխական կրօնի վերաբերեալ, ինչպէս նաեւ՝ նոյն թէմայով յօդուած մը՝ պենկալական մանկական ամսագրին մէջ[42]: Վերադառնալով Ճորասանկօ՝ մինչեւ 1877 վերջացուցած է իր հիմնական ծաւալուն աշխատանքները, որոնցմէ մէկը մայթհիլի լեզուով ընդարձակ բանաստեղծութիւն մըն է, գրուած՝ Վիդեափաթիի ոճով: ԱՆ կատակով պնդած է, որ անոնք վայշնավիզմի հետեւորդ՝ 17-րդ դարու վիշնուինեան բանաստեղծ Bhānusiṃha-ի կորսուած գործերն են, որոնք նոր երեւան եկած են[lower-alpha 3][43]: Այդ տարածաշրջանի փորձագէտները ընդունած են անոնք որպէս՝ Bhānusiṃha-ի կորսուած աշխատանքներ[44]:

Թակոր առաջին անգամ պատմուածքի ժանրին մէջ հանդէս եկած է «Պիխարինի» (Մուրացկան կինը) ստեղծագործութեամբ, որ պենկարալերէն էր[44][45]: Նոյն թուակականին հրատարակուած Sandhya Sangit-ը (1882) կ'ընդգրկէր "Nirjharer Swapnabhanga" («Ջրվէժի արթնացումը») բանաստեղծութիւնը:

1971-ին, Ամմար Շոնար Պանլան («Իմ ոսկի Պենկալիա») դարձած է Պանկլատէշի ազգային օրհներգը: Այս մէկը գրուած է մեծ հեգնանքով եւ բողոք. գրուած է 1905-ի Պենկալիոյ բաժանման դէմ, ըստ որուն՝ Պենկալիան համայնքներու բաժնուեցաւ եւ մահմետական համայնքէն առանձնացուեցաւ: Արեւմտեան Պենկալիան եւ Արեւմտեան Պենկալիան, ուր հնդիկները կը գերակշռէին, կանխած են տարածաշրջանային արիւնահեղութիւնը: Թակորը այդ բաժանումը կ՛ընկալէր որպէս Հնդկական անկախութեան շարժում, խորամանկ ծրագիր մը խափանելու համար: Անոր նպատակն էր պենկալացիներու միասնութիւնը եւ համայնավարութիւնը բորբոքել:

Ճանա Գանա Մանան «Ժողովուրդի հոգին»՝ Հնդկաստանի ազգային օրհներգը, պենկալերէնի ձեւն է: Այս երգը բաղկացած է Պրահմօ հիմնով՝ 5 տունէ կազմուած Պհարօտ Պհագեօ Պիդհաթայի առաջին տունէն, որ Թակորը յօրինած է: Այս մէկը առաջին անգամ երգուած է 1911-ին՝ Հնդկական ազգային համաժողովի նիստին, որ տեղի ունեցած է Կալկաթայի մէջ: 1951-ին Հնդկաստանի Հանրապետութեան Սահմանադիր ժողովի կողմէն ընդունուած է որպէս վերջինիս ազգային օրհներգ: Շրի Լանքայի ազգային օրհներգի ոգեշնչման աղբիւրը եղած է Թակորի աշխատանքը[26][27][46]:

Պենկալացիներու համար, անոր երգերու հմայքը, որ ծագած է յուզական ուժի եւ գեղեցկութեան համակեցութենէն եւ բնութագրուած է որպէս Թակորի բանաստեղծութեան գերազանցած աշխատանքը, այնքան հրաշալի է, որ «ժամանակակից գրախօսութիւնը» նկատած է. «Պենկալիոյ մէջ չկայ բարեկիրթ ընտանիք, ուր Ռապինտրանաթի երգերը չեն երգեր կամ գոնէ չեն փորձեր երգել.... Նոյնիսկ անուս գիւղացիները կ'երգեն անոր երգերը»[47]:

Թակորի վրայ ազդեցութիւն ունեցած են սիթարի երաժշտապետ Վիլայաթ Խանը եւ սարոդ նուագողներ՝ Պուտտհադեւը եւ Ամճատ Ալի Խանը[48]:

Արուեստի գործեր

Խմբագրել

60 տարեկանին, Թակորը գծագրութեան ու գեղանկարչութեան անցաւ: Անոր բազմաթիւ աշխատանքներու յաջողակ ցուցահանդէսները տեղի կ'ունենային Ֆրանսայի մէջ՝ Ֆրանսայի հարաւի արուեստագէտներու խրախուսանքէն ոգեշնչուած, նախ՝ Փարիզի մէջ, ապա՝ ամբողջ Եւրոպայի մէջ[49]: Հաւանաբար, ան հարցեր ունէր, որովհետեւ կարմիր գոյնը կը շփոթէր մութ կանաչի, մութ սրճագոյնի, իսկ կանաչ գոյնը՝ բաց մոխրագոյնի, բաց դեղինի եւ բաց նարնջագոյնի հետ, եւ այս մէկը կը փաստուի անոր ցուցահանդէսի տարօրինակ գոյներով ուրուագիծներէն:

Թակորի քնարերգութիւններէն քանի մը հատը շինծու են զգացողութիւններով եւ կը համընկնին որոշ նկարներու հետ[50]:

  Քանի մը գեղանկարիչներով շրջապատուած ըլլալով՝ Ռապինտրանաթ միշտ ալ փափաքած է նկարել: Գիրն ու երաժշտութիւնը, թատերախաղը եւ դերասանութիւնը անոր մօտեցան բնականօրէն՝ առանց ջանքերու, ինչպէս կը պատահէր ընտանքի միւս անդամներուն հետ, նոյնիսկ՝ աւելի մեծ չափերով, բայց գեղանկարչութիւնը կը խուսափէր անոնցմէ: Այնուամենայնիւ, Թակոր շատ փորձած է ինքնիրեն ենթարկել արուեստը եւ անոր մասին որոշ ակնարկներ կան իր հին նամակներուն եւ վերյուշերուն մէջ։ Օրինակ՝ 1900-ին, երբ ան գրեթէ 40 տարեկան էր եւ արդէն նշանաւոր գրող, Ջագադիշ Չանտրա Բոսին ուղղուած նամակին մէջ գրած էր. «Դուք կը զարմանաք լսելով, որ ես նստած եմ նկարելու, նկարչական նկարատետրը դրուած է դիմացս: Անօգուտ է ըսել, որ նկարները Փարիզի գեղարուեստական սրահներու համար չեն նախատեսուած եւ ոչ մէկ կասկած չունիմ, որ որեւէ երկրի ազգային պատկերասրահ յանկարծ կ՛որոշէ այդ նկարները ձեռք բերելու համար հարկեր աւելցնել: Սակայն, ինչպէս մայրը իր սէրը աւելի շատ կը շռայլէ ամենաայլանդակ որդիին համար, այնպէս ալ՝ ես, ինձ թաքուն այլայլուած կը զգամ այն հմտութեան համար, որ շատ դիւրութեամբ ինծի կը տրուի»: ԱՆ նաեւ հասկցած էր, որ ինք ռետինը աւելի շատ կ՛օգտագործէ, քան՝ մատիտը եւ կը դժգոհէր արդիւնքներէն, վճռելով, որ նկարիչ դառնալը իրեն համար չէ: [51]  


Հնդկաստանի Ժամանակակից արուեստներու ազգային պատկերասրահի հաւաքածոյին մէջ Թակորի աշխատանքներէն 102-ը կան:

Քաղաքական հայեացքներ

Խմբագրել
 
Թակոր հիւրընկալել է Կանտիին եւ անոր կնոջ՝ Կաստուրբային, 1940

Թակոր ընդդիմացած է կայսերականութեան դէմ եւ աջակցած է հնդիկ ազգայնականներուն[52][53][54]. այս մէկը կ'երեւի «Մանաստ» ստեղծագործութեան մէջ[55]։ Այս վկայութիւնը ներկայացուած է հինտու-գերմանական դաւադրութեան դատավարութեան ժամանակ։ Վերջին զեկոյցները կը հաստատեն, որ Թակոր իրազէկ էր Ղադարիթիներու ծրագիրներու մասին եւ կը հաստատեն, որ ան խնդրած է Ճափոնի վարչապետներ՝ Տերաուտի Մասատակէի եւ Օկումա Սինգենոբուի օգնութիւնը[56]։ Աւելի ուշ Թակոր պարսաւագիր գրած է Սուատէշի շարժման մասին եւ պտուտակած է զայն 1925-ին գրուած, սուր ծաղր պարունակող «Ճախարակի պաշտամունքը» յօդուածին մէջ[57]։ ԱՆգլիական ղեկավարութեան ներկայութիւնը «մեր սոցիալական մոլութեան քաղաքական ախտանշան» համարելով՝ Ժողովուրդին յորդորած է խուսափիլ զոհի հոգեբանութենէն եւ անոր փոխարէնը՝ յոյսը դնել սեփական ուժերու եւ գիտելիքի վրայ։ Ան պնդած է, որ նոյնիսկ ծայրայեղ աղքատութեան մէջ ապրող մարդոց համար «կոյր յեղափոխութիւնը աւելի նախընտրելի է», քան «ամուր եւ նպատակային կրթութիւնը»[58][59]։

Ուստի ես կը կրկնեմ, որ մենք երբեք չենք կրնար մարդու ճիշդ նկարագիրը ունենալ, մինչեւ որ անոր չսիրենք։ Քաղաքակրթութիւնը քննութեան եւ գնահատանքի պիտի չենթարկուի, բայց ո՛չ իր զարգանալու կարողութեան չափի համար, այլ՝ թէ որքանով տարածուած եւ արտայայտուած է, իր օրէնքներու եւ կարգերու, մարդկութեան սիրոյ համար։

«
»

Այսպիսի տեսակէտ ունեցողներէն շատերը զայրացած են։ Նոյնիսկ, 1916-ին Սէն Ֆրանսիսքոյի հիւրանոցներէն մէկուն մէջ, հնդիկ փախստականները մահափորձ կատարած են անոր վրայ, սակայն անոնց դաւադրութիւնը ձախողած է, երբ ենթադրեալ մարդասպանները վէճի բռնուած են[60]։

Սանթինիկետան եւ Վիշուա Պհարաթի

Խմբագրել
 
Գալա Պհաւան (Գեղարուեստի ակադեմիա), Սանթինիկետան, Հնդկաստան

Թակորը արհամարհած է դպրոցներու մեքենագիտական յիշողութեան դասաւանդման ձեւը․ «Թութակներու վարժեցում» ստեղծագործութեան մէջ թութակներուն կը պահեն վանդակներու մէջ եւ ստիպողաբար թուղթերով կը կերակրեն, մինչեւ որ մահանան[61][62]։

1917-ին Սանթա Պարպարային այցելութեան ժամանակ, Թակոր համալսարան բանալու նոր միտք յղացած էր։ Ան ձգտած էր «Սանթինիկետանը Հնդկաստանի եւ աշխարհի միջեւ կապող օղակ դարձնել՝ մարդկութեան ուսումնասիրման կեդրոն՝ առանց սահմաններու, ազգերու եւ աշխարհագրական պայմաններու տարանջատման»[60]։ Թակորի հիմնած դպրոցի՝ «Վիշուա Պհարաթի»[lower-alpha 4] հիմքը դրուած է 24 Դեկտեմբեր 1918-ին եւ այս մէկը պաշտօնապէս բացուած է 3 տարի ետք[63]։

Թակորը կ'աշխատէր անասնական համակարգով․ աշակերտներուն անհատապէս կը մօտենային, անոնց զգայնական, իմացական եւ հոգեւոր ուղղորդում տալով։ Յաճախ, դասի պահերը ծառերու տակ կ՛ըլլային։ Ան կը հաւաքէր անձնակազմը եւ նուիրաբերութիւններ կ՛ընէր Նոպելեան մրցանակէն ստացած գումարով[64]։ Սանթինինկետանի մէջ ունեցած տնօրէն-ուսուցչի պարտականութիւնները շարունակաբար կը խլէին իր ժամանակը․ առաւօտեան դասեր կու տար, իսկ կէսօրին եւ երեկոյեան ուսանողներու դասագիրքերը կը կազմէր[65]։

1921-1919 թուականներուն Թակորը լայնածաւալ մասնակցութեամբ դրամահաւաք կազմակերպած է Եւրոպայի եւ Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու դպրոցներուն համար[66]։

Նոպէլեան մրցանակի գողութիւն

Խմբագրել

25 Մարտ 2004-ին Վիշուա-Պհարատի համալսարանի չհրկիզուած պահարանէն գողցած են Թակորի Նոպելեան մրցանակը եւ անոր պատկանող քանի մը իրեր[67]։ 7 Դեկտեմբեր 2004-ին, Շուէտական ակադեմիան Վիշուա-Պհարաթի համալսարանին Թակորի Նոպէլեան մրցանակի ոսկիէ եւ պրոնզէ պատրաստուած երկու կրկնօրինակ նուիրուած էր[68]։ Այս պատմութիւնը ոգեշնչած է վարիչ Սուման Գոշին, որ ֆիլմ նկարահանած է եւ կոչուած է «Նոպելեան մրցանակի գողը»։

Մէջբերումներ իր խօսքերէն

Խմբագրել

«Իւրաքանչիւր մարդ արժանի է անսահման սիրոյ․ անոր հոգիի գեղեցկութիւնը սահմաններ չի ճանաչնար»։ Ռապինտրանաթ Թակոր, «Պենկալիոյ նշոյլները»[69]

«Վստահիր սիրոյ, նոյնիսկ եթէ թախիծ կը բերէ։ Մի՛ փակեր սիրտդ»։ Ռապինտրանաթ Թակոր, «Այգեպանը»[70]

«Երկրի ստորջրեայ արմատները ճիւղերը պտղատու դարձնելու համար յատուցում չեն պահանջեր»։

«Մենք սխալ կը հասկնանք աշխարհը եւ կ՛ըսենք, որ մեզ կը հիասթափեցնէ»։

«Մէկ անգամ, մենք երազին մէջ տեսանք, որ անծանօթներ ենք։ Արթնացանք՝ յայտնաբերելու, որ արժէք ենք իրար համար»։ Ռապինտրանաթ Թակոր, «Մոլորուած թռչունները»[71]

«Պարզապէս գոյութիւն ունենալը փառք չունի»[72]:

«Երջանկութիւն է, երբ սիրտդ կու տաս ուրիշին»[72]:

Ազդեցութիւն եւ ժառանգութիւն

Խմբագրել
 
Թակորի կիսանդրին, Կորտոնի պուրակ, Պլումսպերի, Լոնտոն
 
Թակորի կիսանդրին Սուրբ Ստեփանոս Նախավկայի «Գրին» պուրակին մէջ, Տապլին, Իրլանտա

Ամէն տարի, բազմաթիւ միջոցառումներ նուիրուած են Թակորի յիշատակին․ Կապիփրանամը՝ Թակորի ծննդեան օրուան առիթով կատարուած տօնակատարութեան մասնակից կը դառնայ ամբողջ աշխարհի խումբերով։ Ամենամեայ Թակորի յիշատակման օրը կ՛անցնի Ամերիկայի Միացեալ Նահանագներու Իլլինոյս նահանգի Ուրպանա բնակավայրին մէջ։ Ռապինտրա Փաֆ Պարիկրաման՝ ուխտագնացութիւններ Կալկաթայէն դէպի Սանթինիկետան եւ քերթուածներու երեկոները անոր ծննդեան օրուան կարեւոր միջոցառումներէն են[73][74][75]։

Պենկալական մշակոյթը լեցուն է անոր ժառանգութեամբ՝ թէ՛ պենկալերէնի, եւ թէ՛ արուեստի մէջ, եւ թէ քաղաքականութեան մէջ. Թակորի ձգած ժառանգութիւնը արժէքաւոր էր։ Ամարտեայ Սէնը Թակորին «բարձունքի կերպար» համարած է՝ «բազմակողմանի եւ խորապէս.․․ ժամանակակից մտածող »[75]:

Թակորի բնագիրներէն մէկը՝ 1939-ին գրուած «Ռապինտրա Ռաչանաւալին», յայտարարուած է սուրբ ստեղծագործութիւն, որպէս իր ազգի մշակութային սքանչելի հարստութիւն, իսկ անոր կոչած են՝ «Հնդկաստանի լաւագոյն բանաստեղծ»[76]։

Ո՞վ ես դուն, ընթերցող, որ հարիւրաւոր տարիներ ետք կը կարդաս իմ բանաստեղծութիւնները։ Այս գարնան հարստութենէն ես չեմ կրնար քեզ ուղարկել նոյնիսկ ծաղիկ մը, հեռաւոր ամպերու մէկ ոսկէ շերտ։ Բաց դռներդ եւ շուրջդ նայիր։ Քու ծաղկող պարտեզէդ հարիւրաւոր տարիներ առաջ անհետացած ծաղիկներու բուրաւէտ յիշողութիւնները հաւաքէ։ Սիրտի բերկրանքով դուն կրնաս ետ զգալ կենդանի հրճուանքը, որ հնչեց գարնանային առաւօտ մը՝ իր խինդով լցուած ձայնը ուղարկելով հարիւրաւոր տարիներ դէպի միւս կողմ»։

«
»
— «Այգեպանը» 1915 թուական [77]

Թակորը մեծ հռչակի տիրացած է գրեթէ ամբողջ Եւրոպայի, Հիւսիսային Ամերիկայի եւ Արեւելեան Ասիոյ մէջ։ Ան Դարթինգթոն Հոլ դպրոցի՝ յառաջադիմական համատեղ ուսումնական հաստատութեան համահիմնադիրն էր[78] եւ մեծ ազդեցութիւն ունեցած է ճափոնացի հեղինակներու վրայ, անոնցմէ են նաեւ՝ Յասունարի Կաւապաթայի, որ Նոպէլեան մրցանակի դափնեկիր եղած է[79]։

Թակորի աշխատանքները թարգմանուած են անգլերէնի, գերմաներէնի, սպաներէնի եւ եւրոպական այլ լեզուներու։ Թարգմանիչներէն են չեխ հնդկագէտ Վինսենդ Լեսնին[80], Նոպէլեան մրցանակի դափնեկիր Անտրէ Ժիտը, ռուս բանաստեղծուհի Աննա Ախմատովան[81], նախկին վարչապետ, թուրք Պիւլենտ Էճեւիտը[82] եւայլն։ Թակորի, Ամերիկայի մէջ անցուցած է դասախօսական շրջագայութիւններ, մասնաւորապէս՝ 1916-1917 թուականներու դասախօսութիւնները, մասնակիցներու բարձր գնահատանքին արժանացած են։

Որոշ, հաւանաբար յօրինուած վիճաբանութիւններ[lower-alpha 5], անոնք որոնք ներգրաւած էին Թակորին, բացասաբար անդրադարձած են անոր ժողովրդականութեանը ու 1920-ի վերջերուն՝ Ճափոնի եւ Հիւսիսային Ամերիկայի մէջ կազմակերպուած գիրքերու վաճառքին, զայն անուանելով՝ «գրեթէ ամբողջական խաւարին մէջ» Պենկալիոյ սահմաններէն դուրս[18]։ Սալման Ռուշտիի Նիգարակուա այցելութեան ժամանակ բացայայտուած է վերջինիս թաքուն ակնածանքը՝ Թակորի հանդէպ[84]։

Թարգմանութիւններու միջոցով, ան մեծ ներգործութիւն ունեցած է չիլիցիներ՝ Փապլօ Ներուտայի եւ Գաբրիէլա Միստրալի վրայ, մեքսիքացի գրող Օքթաւիօ Պասի, սպանացիներ՝ Խօզէ Օրթեկա ի Կասեթի, Զենոպիա Կամբրուպիի եւ Խուան Ռամոն Խիմենէսի վրայ։

1914-1922 թուականներուն, Թակորի ժողովածուներէն քսաներկուքը, Խիմենէսի ու Կամբրուպիի համատեղ աշխատանքով, անգլերէնէն թարգմանուած են սպաներէնի, որոնց ժամանակ քանի մը գլխաւոր ստեղծագործութիւններու վերնագիրները փոփոխութեան ենթարկուած են։ Այդ տարիներուն Խիմենէսը զարգացուցած էր «մերկ բանաստեղծութիւնը»[85]։

Օրթեկա ի Կասեթը Թակորի մասին գրած է․ «Թակոր իր հմայքի համար պարտական է բուռն ցանկութեամբ խօսելու կատարելութեան մասին, որ մենք բոլորս ունինք։ Թակոր կ'արթնցնէ մանկական զարմանքի քուն մտած զգացում մը, ան օդը կը բարձրացնէ ընթերցողին՝ իր տուած բոլոր տեսակի հիասքանչ խոստումներով, այն ընթերցողին, որ աւելի խորութեամբ ներմուծուած արեւելեան խորհրդապաշտութեանը այնքան ալ ուշադրութիւն չի դարձներ»։

Թակորի աշխատանքները ազատ հրատարակութեամբ սկսած են շրջանառուիլ 1920-էն, Փլաթոյի, Միգէլ տէ Սերուանդէսի, Եոհան Վոլֆկանկ վոն Կէօթէի եւ Լեւ Թոլսթոյի գործերուն հետ միասին։

Շատերը կը կարծէին, որ Թակորին գերագնահատած են։ Կրեհեմ Կրինը կասկածներ յայտնած էր անոր վերաբերեալ, ըսելով, որ «որեւէ մէկը, բացի պարոն Եյթսէն կրնայ լրջօրէն դաս քաղել Թակորի բանաստեղծութիւններէն»։

Արեւմտեան քանի մը ակնառու երկրպագուներ, ներառեալ՝ Էզրա Փաունտը եւ նոյնիսկ, քիչ մըն ալ Եյթսը քննադատած են Թակորի աշխատանքները։ Եյթսը, որ բացարձակապէս չէր տպաւորուած Թակորի անգլերէն թարգմանութիւններով, շատ կոպիտ արտայայտուած է անոր մասին եւ օգտագործած է «Անիծեալ Թակորը․․․ Ես ու Սթարջ Մուրը երեք գիրք կէս թողեցինք, եւ յետոյ, երբ ան մտածեց, որ աւելի կարեւոր է լաւ անգլերէն գիտնալ, քան մեծ բանաստեղծ ըլլալը, ան մէկ զգացապաշտութիւն պարունակող տխմարութիւն հրատարակեց եւ կործանեց իր համբաւը։ Թակորը անգլերէն չի գիտեր, ոչ մէկ հնդիկ անգլերէն չի գիտեր»[18][86]: Ուիլիամ Ռատիսը, որ մշակած է Թակորի բանաստեղծութիւնները, զանոնք աւելի մօտեցնելով անգլիականին, հարց մը բարձրացուցած է․ «Ու՞ր է անոնց տեղը համաշխարհային գրականութեան մէջ»[87]։ Ռատիսը Թակորին ընկալած է որպէս «մօտաւորապէս հակամշակութային», «նոր տեսակի դասական» գրող, որ ըստ իրեն պիտի բուժէր «20-րդ դարու խորտակուող ռոմանթիք խառնաշփոթութիւնն ու քաոսը»[86][88]։

Թարգմանուած տարբերակով Թակորը «գրեթէ անիմաստ է»[89] եւ անգլերէն թարգմանութիւններու ենթաբաժինները որոշ չափով իջեցուցած են անոր համաշխարհային հռչակը։

  իւրաքանչիւրը, որ ծանօթ է Թակորի բնօրինակ բանաստեղծութիւններուն, չի կրնար բաւարարուիլ իր ցանկացած թարգմանութեամբ (նաե՛ւ անոնք, որ ստեղծուած են Եյթսի օգնութեամբ, ինչպէս նաեւ անոնք, որ ստեղծուած են առանց անոր)։ Նոյնիսկ արձակ թարգմանութիւնները որոշ չափով աղաւաղուած են։ Էտուարտ Մորկան Ֆորսթերը «Տունը եւ աշխարհը» ստեղծագործութեան մասին նշած է, որ «թեման շատ գեղեցիկ է», բայց կախարդանքը «կ՛անհետանայ թարգմանութեան մէջ» կամ «այն փորձի, որ այնքան ալ չէր յաջողած»։  


Թանգարաններ

Խմբագրել
 
Այն սենեակը, ուր մահացած է Թակորը, Ճորասանկօ Թհակուր Բարի, Կալկաթա
 
Թակորներու ընտանիքի տուն-նաւակը՝ «Պաճրան», Շիլաիտահա, Կուտիպասի, Պանկլատէշ

Հնդկաստանի եւ Պանկլատէշի մէջ Ռապինտրանաթ Թակորին նուիրուած հինգ թանգարան կայ։

  • Ռապինտրանա Բհարաթիի թանգարան, Ճորասանկօ Թհակուր Բարի, Կալկաթա, Հնդկաստանի
  • Թակորի յիշատակի թանգարան, Շիլաիտահա Կուտիպասի, Պանկլատէշ
  • Թակորի յիշատակի թանգարան, Շահզադպուր Կաչհարիբարի, Շահզադպուր, Պանկլատէշ
  • Ռապինտրա Բհաւանի թանգարան, Սանտինիկետան, Հնդկաստանի
  • Ռաբինտրայի թանգարան, Մանգփու, Կալիմփոնգ, Հնդկաստանի

Ճորասանկօ Թհակուր Բարին (պենկալերէն՝ Թհակուրներու առանձնատուն, անգլիականցուած՝ Թակորներու առանձնատուն) Թակորներու ընտանիքի տոհմական տունն է, որ կը գտնուի Կալկաթայի հիւսիսը՝ Ճորասանկոյի մէջ։ Ներկայիս, այս մէկը կը գտնուի Ռապինտրա Բհարաթի համալսարանի տարածքին մէջ։ Այդ մէկը այն տունն է, ուր ան ծնած է, անցուցած է իր մանկութեան մեծ մասը եւ ուր 7 Օգոստոս 1941-ին մահացած է։

Շիլաիտահա Կութիպատի[90][91] (պենկալ.՝ শিলাইদহ) բնակավայր է, որ կը գտնուի Պանկլատէշի մէջ՝ Կուշթիայի շրջանի Կումարխալի մէջ։ Այս վայրը յայտնի է Դուարկանաթ Թակորի կառուցած գիւղական տունով՝ Կութի Բարիով։ Թակորը կեանքի որոշ շրջան մը ապրած է Կութի Բարի մէջ, եւ անոր նշանաւոր բանաստեղծութիւնները հոն ծնած են իր բնակութեան տարիներուն։ Այժմ, այս մէկը կը կոչուի՝ Թակորի յիշատակի թանգարան։ Այնտեղ կը ցուցադրուին շատ իրեր, որոնք բանաստեղծը օգտագործած է այդ տունը ապրած ժամանակ, անոնցմէ են՝ անոր մահճակալը, զգեստապահարանը, երկաթէ սնտուկը, շրջանակներով նկարները եւ իր տուն-նաւակը։

Շահզադպուր Կաչհարիիպարին դարձած է անոր նուիրուած թանգարան եւ յուշարձան։ Թանգարանին մէջ կը ցուցադրուին շատ շինծու եւ պատմական արժէք ունեցող նմոյշներ, անոնցմէ են՝ կօշիկները, փայտէ ոտնամանները եւ դաշնամուրը։ Եօթը սենեակէ բաղկացած այդ շինութիւնը արդէն հետաքրքրական ճարտարապետական ժառանգութիւն մըն է։

Թանգարաններէն զատ նաեւ կը գործէ «Ռապինտրա Թիրթա» մշակութային կեդրոնը, որ կը գտնուի Հնդկաստանի՝ Կալկաթայի Նիւ Թաուն շրջանին մէջ։

Ստեղծագործութիւններու ցանկ

Խմբագրել
Հիմնական յօդուած՝ Ռապինտրանաթ Թակորի ստեղծագործութիւններու ցանկ։

Թակորի ամբողջական պենկալերէն ստեղծագործութիւններու 1415-ի Անգլիական Անգլերէն հրատարակութիւնը կազմակերպած է Բնական լեզուներու հետազոօութեան արուեստագիտութեան հասարակութիւնը (ԲՆՀՏՀ, SNLTR)։

Թարգմանութիւնները կարելի է գտնել «Կուտենպերկ» ծրագիրին եւ Ուիքիդարանին մէջ։ Յաւելեալ աղբիւրները վարը յիշուած են։

Բնօրինակ ստեղծագործութիւններ

Խմբագրել

Պենկալերէն

Բանաստեղծութիւն
* ভানুসিংহ ঠাকুরের পদাবলী Bhānusiṃha Ṭhākurer Paḍāvalī («Պհանուշիմա Թհակուրի երգերը») 1884
* মানসী Manasi («Կատարեալը») 1890
* সোনার তরী Sonar Tari («Ոսկէ մակոյկ») 1894
* গীতাঞ্জলি Gitanjali («Զոհաբերութեան երգեր») 1910
* গীতিমাল্য Gitimalya («Երգերու ծաղկաշղթայ») 1914
* বলাকা Balaka («Կռունկներու թռիչքը») 1916
Թատերախաղեր
* বাল্মিকী প্রতিভা Valmiki-Pratibha («Վալմիկայի հանճարը») 1881
* বিসর্জন Visarjan («Զոհաբերութիւն») 1890
* রাজা Raja («Մութ պալատի թագաւորը») 1910
* ডাকঘর Dak Ghar («Փոստը») 1912
* অচলায়তন Achalayatan («Անշարժը») 1912
* মুক্তধারা Muktadhara («Ջրվէժը») 1922
* রক্তকরবী Raktakaravi («Կարմիր դափնեվարդեր») 1926
Վիպագրութիւն
* নষ্টনীড় Nastanirh («Քանդուած բոյն») 1901
* গোরা Gora («Կորա») 1910
* ঘরে বাইরে Ghare Baire («Տունը եւ աշխարհը») 1916
* যোগাযোগ Yogayog («Հակառակ հոսանքներ») 1929
Ինքնակենսագրութիւն
* জীবনস্মৃতি Jivansmriti («Իմ վերյուշերը») 1912
* ছেলেবেলা Chhelebela («Իմ պատանեկութեան օրերը») 1940

Անգլերէն

* «Միտքի հետքեր» 1921[original 1]

Թարգմանութիւններ

Խմբագրել
 
Թհակուրի փողոց, Փրակա, Չեխական Հանրապետութիւն,
 
Թակորի սենեակը, «Սարտար Պատել» յուշարձանը, Ահմատապատ, Հնդկաստան

Անգլերէն

* «Չիտրա» 1914[text 1]
* «Ստեղծարար ամբողջութիւն«» 1922[text 2]
* «Կիսալուսինը» 1913[text 3]
* «Գարնան շրջապտոյտ» 1917[text 4]
* «Լուսատտիկներ» 1928
* «Բերքահաւաք» 1916[text 5]
* «Փախստականը» 1916[text 6]
* «Այգեպանը» 1913[text 7]
* «Գիթանճալի՝ Զոհաբերութեան երգեր» 1912[text 8]
* «Պենկալիոյ նշոյլները» 1920[text 9]
* «Տունը եւ աշխարհը» 1921[text 10]
* «Սոված քարերը» 1916[text 11]
* «Ես չեմ թողեր՝ դուն հեռանաս», բանաստեղծութիւններու ընտրանի 1991
* «Մութ պալատի թագաւորը» 1914[text 12]
* «Նամակներ՝ Եւրոպայի փախստականէն» 2012
* «Աստծոյ սիրուհին» 2003
* «Մաշի» 1918[text 13]
* «Իմ պատանեկութեան օրերը» 1943
* «Իմ վերյուշերը» 1917[text 14]
* «Ազգայնականութիւն» 1917
* «Փոստը» 1914[text 15]
* «Սատհանա, Կեանքի գիտակցումը» 1913[text 16]
* «Նամակներու ընտրանի» 1997
* «Բանաստեղծութիւններու ընտրանի» 1994
* «Պատմուածքների ընտրանի» 1991
* «Քապիրի երգերը» 1915[text 17]
* «Ճափոնիայի ոգին» 1916[text 18]
* «Պատմուածքներ Թակորէն» 1918[text 19]
* «Մոլորուած թռչունները» 1916[text 20]
* «Կոչում» 1913[92]
* «Խորտակում» 1921

Պենկալերէն

Խմբագրել
  • Նատիր Փուճա – 1932 – Թակորի նկարահանած միակ ֆիլմը
  • Նաուկատուպի – 1947 («Նաուկատուպի») – Նիթին Պոս
  • Կապուլիվա – 1957 («Մրգեր վաճառողը՝ Քապուլէն») – Տաբան Սինհա
  • Կշուտիթա Փաշաան – 1960 («Կշուտիթա Փաշաան») – Տաբան Սինհա
  • Տին Կանեայ – 1961 («Տին Կանեայ») – Սաթյաճիթ Ռայ
  • Չարուլաթա - 1964 («Նաստանիրհ») – Սաթյաճիթ Ռայ
  • Տունը եւ աշխարհը – 1985 («Տունը եւ աշխարհը ») – Սաթյաճիթ Ռայ
  • Չոկեր Պալի – 2003 («Չոկեր Պալի») – Ռիտուպարնռ Կոշ
  • Շաստի – 2004 («Շաստի») – Չաշի Նազրուլ Իսլամ
  • Շուա – 2006 («Շուաշինի») – Չաշի Նազրուլ Իսլամ
  • Չատուրանգա – 2008 («Չատուրանգա»)– Սուման Միկհոպադահյայ
  • Էլար Չար Ադհյայ – 2012 («Չար Ադհյայ») – Բափփադիտեայ Բանդյոպադհեայ

Հինդի

Խմբագրել
  • Զոհաբերութիւն – 1927 («Պալիդան») – Նանանդ Պհոճայ եւ Նաւալ Կանտի
  • Միլան– 1946 («Նաուկա Տուբի») – Նիթին Պոս
  • Փոստը - 1965 («Փոստը») - Զուլ Վելլանի
  • Կապուլիուա – 1961 («Կապուլիուա») – Պիմալ Ռոյ
  • Ուպհաար – 1971 («Սամապտի») – Սուդհենդու Ռոյ
  • Լեկին․․․․ – 1991 («Կշուդիտա Պաշաան») – Կուլզար
  • Չար Ադհեայ – 1997 («Չար Ադհեայ») – Կումար Շահանի
  • Կաշմակաշ – 2011 («Նաուգա Տուպի») – Ռիտուպարնո Կոշ
  • Բիխարին


Գրականութիւն

Խմբագրել

Հիմնական

Խմբագրել

Ժողովածուներ

  • Tagore, Rabindranath (1952), Collected Poems and Plays of Rabindranath Tagore, Macmillan Publishing (հրատարակված January 1952), ISBN 978-0-02-615920-3 
  • Tagore, Rabindranath (1984), Some Songs and Poems from Rabindranath Tagore, East-West Publications, ISBN 978-0-85692-055-4 
  • Tagore, Rabindranath; Alam, F. (editor); Chakravarty, R. (editor) (2011), The Essential Tagore, Harvard University Press (հրատարակված 15 April 2011), p. 323, ISBN 978-0-674-05790-6 
  • Tagore, Rabindranath; Chakravarty, A. (editor) (1961), A Tagore Reader, Beacon Press (հրատարակված 1 June 1961), ISBN 978-0-8070-5971-5 
  • Tagore, Rabindranath; Dutta, K. (editor); Robinson, A. (editor) (1997), Selected Letters of Rabindranath Tagore, Cambridge University Press (հրատարակված 28 June 1997), ISBN 978-0-521-59018-1 
  • Tagore, Rabindranath; Dutta, K. (editor); Robinson, A. (editor) (1997), Rabindranath Tagore: An Anthology, Saint Martin's Press (հրատարակված November 1997), ISBN 978-0-312-16973-2 
  • Tagore, Rabindranath; Ray, M. K. (editor) (2007), The English Writings of Rabindranath Tagore, 1, Atlantic Publishing (հրատարակված 10 June 2007), ISBN 978-81-269-0664-2 

Բնօրինակներ

Թարգմանութիւներ

Երկրորդական

Խմբագրել

Յօդուածներ

Գիրքեր

  • Ayyub, A. S. (1980), Tagore's Quest, Papyrus 
  • Chakraborty, S. K.; Bhattacharya, P. (2001), Leadership and Power: Ethical Explorations, Oxford University Press (հրատարակված 16 August 2001), ISBN 978-0-19-565591-9 
  • Dasgupta, T. (1993), Social Thought of Rabindranath Tagore: A Historical Analysis, Abhinav Publications (հրատարակված 1 October 1993), ISBN 978-81-7017-302-1 
  • Datta, P. K. (2002), Rabindranath Tagore's The Home and the World: A Critical Companion (1st տպ.), Permanent Black (հրատարակված 1 December 2002), ISBN 978-81-7824-046-6 
  • Dutta, K.; Robinson, A. (1995), Rabindranath Tagore: The Myriad-Minded Man, Saint Martin's Press (հրատարակված December 1995), ISBN 978-0-312-14030-4 
  • Farrell, G. (2000), Indian Music and the West, Clarendon Paperbacks Series (3 տպ.), Oxford University Press (հրատարակված 9 March 2000), ISBN 978-0-19-816717-4 
  • Hogan, P. C. (2000), Colonialism and Cultural Identity: Crises of Tradition in the Anglophone Literatures of India, Africa, and the Caribbean, State University of New York Press (հրատարակված 27 January 2000), ISBN 978-0-7914-4460-3 
  • Hogan, P. C.; Pandit, L. (2003), Rabindranath Tagore: Universality and Tradition, Fairleigh Dickinson University Press (հրատարակված May 2003), ISBN 978-0-8386-3980-1 
  • Kripalani, K. (2005), Dwarkanath Tagore: A Forgotten Pioneer—A Life, National Book Trust of India, ISBN 978-81-237-3488-0 
  • Kripalani, K. (2005), Tagore—A Life, National Book Trust of India, ISBN 978-81-237-1959-7 
  • Lago, M. (1977), Rabindranath Tagore, Boston: Twayne Publishers (հրատարակված April 1977), ISBN 978-0-8057-6242-6 
  • Lifton, B. J.; Wiesel, E. (1997), The King of Children: The Life and Death of Janusz Korczak, St. Martin's Griffin (հրատարակված 15 April 1997), ISBN 978-0-312-15560-5 
  • Prasad, A. N.; Sarkar, B. (2008), Critical Response To Indian Poetry in English, Sarup and Sons, ISBN 978-81-7625-825-8 
  • Ray, M. K. (2007), Studies on Rabindranath Tagore, 1, Atlantic (հրատարակված 1 October 2007), ISBN 978-81-269-0308-5, https://books.google.am/books?id=hptK6GTo43QC, վերցված է 16 September 2011 
  • Roy, B. K. (1977), Rabindranath Tagore: The Man and His Poetry, Folcroft Library Editions, ISBN 978-0-8414-7330-0 
  • Scott, J. (2009), Bengali Flower: 50 Selected Poems from India and Bangladesh (հրատարակված 4 July 2009), ISBN 978-1-4486-3931-1 
  • Sen, A. (2006), The Argumentative Indian: Writings on Indian History, Culture, and Identity (1st տպ.), Picador (հրատարակված 5 September 2006), ISBN 978-0-312-42602-6 
  • Sigi, R. (2006), Gurudev Rabindranath Tagore—A Biography, Diamond Books (հրատարակված 1 October 2006), ISBN 978-81-89182-90-8 
  • Sinha, S. (2015), The Dialectic of God: The Theosophical Views Of Tagore and Gandhi, Partridge Publishing India, ISBN 978-1-4828-4748-2 
  • Som, R. (2010), Rabindranath Tagore: The Singer and His Song, Viking (հրատարակված 26 May 2010), ISBN 978-0-670-08248-3, http://openlibrary.org/books/OL23720201M/Rabindranath_Tagore 
  • Thompson, E. (1926), Rabindranath Tagore: Poet and Dramatist, Pierides Press, ISBN 978-1-4067-8927-0 
  • Urban, H. B. (2001), Songs of Ecstasy: Tantric and Devotional Songs from Colonial Bengal, Oxford University Press (հրատարակված 22 November 2001), ISBN 978-0-19-513901-3 

Այլ

Ծանօթագրութիւններ

Խմբագրել
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 https://www.culturalindia.net/indian-art/painters/rabindranath-tagore.html
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Гнатюк-Данильчук А. П. Тагор // Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 7.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
  4. ↑ 4,0 4,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 Гнатюк-Данильчук А. П. Тагор Рабиндранат // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1976. — Т. 25 : Струнино — Тихорецк. — С. 167–168.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Rabindranath Tagore Biography - Childhood, Facts, Works, Life History & Achievements
  7. ↑ Ghosh R., M. Ayaz Naseem, Vijh A. Tagore and Education
  8. ↑ Rabindranath Tagore's vision of India and China — 2011. — ISSN 0971-751X
  9. ↑ Education: India | Encyclopedia.com
  10. ↑ Հնդկերեն Վիքիպեդիա — 2003.
  11. ↑ 11,0 11,1 The Telegraph — Kolkata: ABP Group, 1982.
  12. ↑ Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  13. ↑ Sil, 2005
  14. ↑ «Tagore, not Dylan: The first lyricist to win the Nobel Prize for literature was actually Indian» 
  15. ↑ «Anita Desai and Andrew Robinson — The Modern Resonance of Rabindranath Tagore»։ On Being։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 11 March 2016-ին։ արտագրուած է՝ 19 March 2016 
  16. ↑ The Nobel Foundation
  17. ↑ O'Connell, 2008
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 Sen, 1997
  19. ↑ «Work of Rabindranath Tagore celebrated in London»։ BBC News։ արտագրուած է՝ 15 July 2015 
  20. ↑ Dutta, Robinson, էջ 363
  21. ↑ Thompson, 1926, էջեր 27–28
  22. ↑ Dasgupta, 1993, էջ 20
  23. ↑ "Nationalism is a Great Menace" Tagore and Nationalism, by Radhakrishnan M. and Roychowdhury D. from Hogan, P. C.; Pandit, L. (2003), Rabindranath Tagore: Universality and Tradition, pp 29-40
  24. ↑ «Visva-Bharti-Facts and Figures at a Glance»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2007-05-23-ին։ արտագրուած է՝ 2018-08-22 
  25. ↑ Datta, 2002, էջ 2
  26. ↑ 26,0 26,1 de Silva K. M., Wriggins Howard (1988)։ J. R. Jayewardene of Sri Lanka: a Political Biography - Volume One: The First Fifty Years։ University of Hawaii Press։ էջ 368։ ISBN 0-8248-1183-6 
  27. ↑ 27,0 27,1 «Man of the series: Nobel laureate Tagore»։ The Times of India։ Times News Network։ 3 April 2011 
  28. ↑ Dutta, Robinson, էջ 34
  29. ↑ Dutta, Robinson, էջ 37
  30. ↑ The News Today, 2011
  31. ↑ Roy, 1977, էջեր 28–30
  32. ↑ Tagore, Dutta, էջեր 8–9
  33. ↑ Thompson, 1926, էջ 20
  34. ↑ Som, 2010, էջ 16
  35. ↑ Thompson, 1926, էջեր 21–24
  36. ↑ Das, 2009
  37. ↑ Dutta, Robinson, էջեր 48–49
  38. ↑ Dutta, Robinson, էջեր 50
  39. ↑ (Dutta & Robinson 1995, էջեր 55–56).
  40. ↑ (Stewart & Twichell 2003, էջ 91).
  41. ↑ «A journey with my Father My Reminiscences» 
  42. ↑ Dev Amiya (2014)։ «Tagore and Sikhism»։ Mainstream weekly 
  43. ↑ (Stewart & Twichell 2003, էջ 3).
  44. ↑ 44,0 44,1 Tagore, Chakravarty, էջ 45
  45. ↑ Tagore, Dutta, էջ 265
  46. ↑ Մէջբերման սխալ՝ Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named IBN Live
  47. ↑ Tagore, Dutta, էջ 359
  48. ↑ Dasgupta, 2001
  49. ↑ Tagore, Dutta, էջ 222
  50. ↑ Ghosh, 2011
  51. ↑ R. Siva Kumar (2011) «Վերջին պտուղները, Ռաբինդրանաթ Թակորի գեղանկարները».
  52. ↑ Tagore, Dutta, էջ 127
  53. ↑ Tagore, Dutta, էջ 210
  54. ↑ Dutta, Robinson, էջ 304
  55. ↑ Scott, 2009, էջ 10
  56. ↑ Brown, 1948, էջ 306
  57. ↑ Dutta, Robinson, էջ 261
  58. ↑ Tagore, Dutta, էջեր 239–240
  59. ↑ Tagore, Chakravarty, էջ 181
  60. ↑ 60,0 60,1 Dutta, Robinson, էջ 204
  61. ↑ Tagore, Dutta, էջ 267
  62. ↑ Tagore, Pal
  63. ↑ 63,0 63,1 Dutta, Robinson, էջ 220
  64. ↑ Roy, 1977, էջ 175
  65. ↑ Tagore, Chakravarty, էջ 27
  66. ↑ Dutta, Robinson, էջ 221
  67. ↑ «Tagore's Nobel Prize stolen»։ The Times of India (The Times Group)։ 25 March 2004։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 19 August 2013-ին։ արտագրուած է՝ 10 July 2013 
  68. ↑ «Sweden to present India replicas of Tagore's Nobel»։ The Times of India (The Times Group)։ 7 December 2004։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 10 July 2013-ին։ արտագրուած է՝ 10 July 2013 
  69. ↑ Glimpses of Bengal
  70. ↑ The Gardener
  71. ↑ Stray Birds
  72. ↑ 72,0 72,1 «Հայկական Հանրագիտարան»։ www.encyclopedia.am (en-US)։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2019-11-05-ին։ արտագրուած է՝ 2018-02-04 
  73. ↑ University of Illinois at Urbana-Champaign
  74. ↑ Chakrabarti, 2001
  75. ↑ 75,0 75,1 Hatcher, 2001
  76. ↑ Kämpchen, 2003
  77. ↑ Tagore, Ray, էջ 104
  78. ↑ Farrell, 2000, էջ 162
  79. ↑ Dutta, Robinson, էջ 202
  80. ↑ Cameron, 2006
  81. ↑ Sen, 2006, էջ 90
  82. ↑ Kinzer, 2006
  83. ↑ Dutta, Robinson, էջ 273
  84. ↑ Dutta, Robinson, էջ 255
  85. ↑ Dutta, Robinson, էջեր 254–255
  86. ↑ 86,0 86,1 Bhattacharya, 2001
  87. ↑ Tagore, Radice, էջ 26
  88. ↑ Tagore, Radice, էջեր 26–31
  89. ↑ Tagore, Radice, էջեր 18–19
  90. ↑ «Shilaidaha Kuthibari: Out of focus By Ershad Kamol»։ www.kumarkhali.com։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 13 July 2011-ին։ արտագրուած է՝ 29 December 2010 
  91. ↑ «Kuthibari of Rbindranath»։ The Kushtia Times։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 1 December 2017-ին։ արտագրուած է՝ 29 December 2010 
  92. ↑ Vocation, Ratna Sagar, 2007, p. 64, ISBN 81-8332-175-5 

Լրացուցիչ գրականութիւն

Խմբագրել

Կաղապար:Library resources box

Արտաքին Յղումներ

Խմբագրել

Կաղապար:Քույրհղումներ

Վերլուծութիւններ

Աուդիոգրքեր

Ստեղծագործութիններ

Զրույցներ

  1. ↑ Գուրուդեւ, թարգմանաբար՝ աստուածային ուսուցիչ։[13]
  2. ↑ Թակոր ծնած է Տուարկանաթ Թակոր փողոցի 6-րդ նրբանցքին մէջ, Ճորասանկոն գլխաւոր առանձնատան հիմնական հասցէն է։ Առանձնատան մէջ բնակած են Թակոր տոհմական մեծ ընտանիքի անդամները, որոնք աւելի վաղ պառակտուած ապրած են։ Ճորասանկոն կը գտնուէր Կալկաթայի մէջ՝ Ճիթպուրի ճանապարհին։ Տեպենտրանաթը սկիզբ դրած է Պրահմոիզմին, որ ընդունած է անոր ընկեր Ռէմ Մոհան Ռոյը։ Վերջինիս մահէն ետք այդ փիլիսոփայութիւնը դարձած է Պրահմօ հասարակութեան հիմնական գաղափարախօսութիւնը։[28][29] Տուարկանաթ Թակորը Ռապինտրանաթ Թակորի հայրական պապը եղած է։[30] [31][32]
  3. ↑ ... ամբողջությամբ անիրական։
  4. ↑ Վիշուա Պհարաթիի ստուգաբանութիւնը․ Սանսկրիտերէն «աշխարհ» ու «տիեզերք» եւ Ռիգվեդիկ (Պհարաթի) աստուածուհիի անունը հնչուած են Սարասուատիի՝ գիտելիքի հովանաւորի հետ[63]։ Վիշուա Պհարաթին նաեւ կը թարգմանուի՝ «Հնդկաստանը աշխարհին մէջ» մասով։
  5. ↑ Թակորի կեանքին մէջ վիճաբանութիւններ ալ եղած են՝ անոր փոխյարաբերութիւնները հնդիկ ազգայնականներ՝ Սուբաս Չանդրա Պոսի եւ Ռաշ Պեհարի Ռոսի հետ, համայնավարութեան ձգտումները, Նիւ Եորքի հնդիկ ազգայնականներէն բռնագրաւուած թուղթերը, ըստ որուն՝ ան ներգրաւուած էր գերմանացիներու կողմէ՝ Ռաճի դէմ կազմակերպած դաւադրութեան պատճառով։ Վերջիններս, որոշ չափով վնաս հասցուցած են Թակորի կերպարին եւ Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներուն մէջ կազմակերպուած գիրքերու վաճառքին։ Մուսսոլինի հետ անոր յարաբերութիւնները եւ երկակի կարծիքները շատերուն մօտ զայրոյթ առաջացուցած են։ Թակորի մօտ ընկեր Ռոմէն Ռոլանը յուսահատօրէն գրած է․ «ան կը հրաժարի հանուն Եւրոպայի եւ Հնդկաստանի անկախ էակներուն՝ բարոյական առաջնորդի իր դերէն »[83]
  1. ↑ Thought Relics, Internet Sacred Text Archive, http://www.sacred-texts.com/hin/tagore/tr/tr01.htm 


Մէջբերման սխալ՝ <ref> tags exist for a group named "text", but no corresponding <references group="text"/> tag was found

Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռապինտրանաթ_Թակոր&oldid=235861» էջէն