Ղազարոս Աղայեան

Ղազարոս Աղայեան;
Ծնած է	4 (16) Ապրիլ 1840
Ծննդավայր	Պոլնիս-Խաչէն, Թիֆլիսի գաւառ, Վրացական նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն
Մահացած է	20 Յունիս (3 Յուլիս) 1911 (71 տարեկանին)
Մահուան վայր	Թիֆլիս, Ռուսական Կայսրութիւն
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն
Ազգութիւն	Հայ
Ուսումնավայր	Ներսիսեան դպրոց
Մասնագիտութիւն	գրագէտ, ուսուցիչ, հրապարակախօս, հասարակական գործիչ
Աշխատավայր	Փեթերսպուրկի Գիտութիւններու Ակադեմիա; Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին?; Փորձ; Ալեքսանդրապոլի վիճակային դպրոց?
Երեխաներ	Մուշեղ Աղայեան

Ղազարոս Աղայեան (4 (16) Ապրիլ 1840^[1]^[2], Պոլնիս-Խաչէն, Թիֆլիսի գաւառ, Վրացական նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն^[1] - 20 Յունիս (3 Յուլիս) 1911^[2], Թիֆլիս, Ռուսական Կայսրութիւն), հայ գրող։

Կենսագրութիւն Խմբագրել

Մանկագիր, բանաստեղծ, վիպասան, մանկավարժ եւ հրապարակախօս։

Աղայեանը ամենայայտնի հայ հեքիաթագիրներէն է։ Անոր գրած հեքիաթներէն շատերը հիմնուած են ժողովրդական աւանդութիւններու վրայ։

Ծնած է Վրաստանի մայրաքաղաք Թիֆլիսի մօտ գտնուող Խաչէն գիւղը։ Տասներեք տարեկանին կը յաճախէ Թիֆլիսի Ներսիսեան վարժարանը, բայց նիւթական պատճառներու հետեւանքով կիսատ կը ձգէ։ Կը սորվի գրաշարութիւնը եւ կը մեկնի Ռուսաստան` աշխատելու։ Մոսկուայի մէջ ինքնազարգացումի միջոցով մեծապէս կը հարստացնէ իր գիտելիքները։

1867-ին կը վերադառնայ Թիֆլիս, նախ կ՛աշխատի որպէս խմբագիր, ապա՝ կը նուիրուի ուսուցչութեան։

Աղայեան գրած «է Արութին Եւ Մանուէլ» եւ «Երեք Քոյր» վէպերը։ Իր գլխաւոր գործերը կը նկատուին իր հեքիաթները, որոնց նիւթը քաղած է մեր ժողովրդական բանահիւսութենէն, ինչպես նաեւ մանուկներու համար գրած իր բանաստեղծութիւնները։ Որպէս մանկավարժ պատրաստած է «Մայրենի Լեզու» դասագիրքերու շարքը։

Գործերը Խմբագրել

«Արութին եւ Մանուէլ» (1867)
«Երկու Քոյր» (1872)
«Քէօրօղլին» (1893)
«Բաժանութիւն» (1890)
«Սէրը Արտաքսուած» (1889)

Ընտանիք Խմբագրել

Հայր՝ Ստեփան Աղայեան (1806/1807-4 Հոկտեմբեր 1882)
Մայր՝ Հռիփսիմէ Յովհաննիսեան (1815/1816-1 Յունիս 1876)
Դուստր՝ Լուսիկ Սարեան (Աղայեան) (3 Յունիս 1893-1974), նկարիչ Մարտիրոս Սարեանի (1880-1972) կինը
Որդի՝ Մուշեղ Աղայեան (5 Նոյեմբեր 1883 կամ 1888-11 Սեպտեմբեր 1966), յայտնի երգահան, երգիչ։

Աղայեանի մասին Խմբագրել

Կարծես հեքիաթների միջից եկած, մեր իրականութեան մէջ քայլող մի զօրապետ իշխան լինէր, լեռների քաջ որսկան, աշխարհէ աշխարհ կտրող կարաւանապետ։

- Աւետիք Իսահակեան

Արտաքին յղումներ Խմբագրել

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1. — է. 123.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q2657718">[[:hy:s:Հայկական_սովետական_հանրագիտարան|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:Վիքտոր_Համբարձումեան|Վ.&nbsp;Համբարձումյան]],_[[:Կոստանդին_Խուդաւերդեան|Կ.&nbsp;Խուդավերդյան]]_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1974.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1525071_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q13053618">Հայկական_համառոտ_հանրագիտարան<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1990._—_հատոր&nbsp;1._—_է.&nbsp;123.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1. — է. 123.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>

[1]

[2]

Ղազարոս Աղայեան

Ծնած է	4 (16) Ապրիլ 1840^[1]^[2]
Ծննդավայր	Պոլնիս-Խաչէն, Թիֆլիսի գաւառ, Վրացական նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն^[1]
Մահացած է	20 Յունիս (3 Յուլիս) 1911^[2] (71 տարեկանին)
Մահուան վայր	Թիֆլիս, Ռուսական Կայսրութիւն
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն
Ազգութիւն	Հայ^[1]^[2]
Ուսումնավայր	Ներսիսեան դպրոց^[1]
Մասնագիտութիւն	գրագէտ, ուսուցիչ, հրապարակախօս, հասարակական գործիչ
Աշխատավայր	Փեթերսպուրկի Գիտութիւններու Ակադեմիա^[1] Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին?^[1] Փորձ^[1] Ալեքսանդրապոլի վիճակային դպրոց?^[1]
Երեխաներ	Մուշեղ Աղայեան