Երուանդ Թօլայեան

Երուանդ Թօլայեան ( (Կավռօշ,29 Օգոստոս 1883(1883-08-29)[1], Պէյօղլու, Կոստանդնուպոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն - 18 Սեպտեմբեր 1937(1937-09-18)[1], Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն), հայ երգիծաբան, խմբագիր, դերասան։

Երուանդ Թօլայեան
Ծննդեան անուն հայ.՝ Երուանդ Թօլայեան
Նաեւ յայտնի է իբրեւ Gavroche եւ Կավռոշ
Ծնած է 29 Օգոստոս 1883(1883-08-29)[1]
Ծննդավայր Պէյօղլու, Կոստանդնուպոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մահացած է 18 Սեպտեմբեր 1937(1937-09-18)[1] (54 տարեկանին)
Մահուան վայր Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն
Քաղաքացիութիւն  Օսմանեան Կայսրութիւն
 Թուրքիա
 Խորհրդային Միութիւն
Ազգութիւն Հայ[2]
Մասնագիտութիւն խմբագիր, սիւնակագիր, երգիծաբան, թատրոնի դերասան, գրագէտ, լրագրող, դերասան, Խմբագիր
Աշխատավայր Կավռօշ
Վարած պաշտօններ գլխաւոր խմբագիր
Ծնողներ հայր՝ Յովհաննէս Թօլայեան

Կենսագրական գիծեր Խմբագրել

Ծնած է Պոլիս։ զաւակն էր անուանի խմբագիր, թարգմանիչ, դերասան, հրատարակիչ Յովհաննէս Թօլայեանի (1856-1936):

Կրթութիւնը ստացած է Սագըզաղաճի Լուսաւորչեան եւ Ղալաթիոյ Սեն Պընուա վարժարաններուն մէջ:

20-րդ դարու սկիզբէն պոլսահայ մամուլին մէջ տպագրած է երգիծական երկեր:

Գործունէութիւն Խմբագրել

1908-1926 թուականներուն, որոշ ընդհատումներով Պոլսոյ, կարճ միջոց մը Գահիրէի եւ 1927-1936 թուականներուն Փարիզի մէջ հրատարակած է «Կավռօշ» երգիծական պարբերականը: Խմբագրած է նաեւ այլ պարբերաթերթեր, թղթակցած՝ Պոլիս տպագրուող կարգ մը հրատարակութիւններու:

Գրական-խմբագրական աշխատանքի զուգահեռ մասնակցութիւն բերած է նաեւ թատերական շարժումին: Պոլսոյ մէջ մաս կազմած է Մարտիրոս Մնակեանի թատերախումբին:

Բեմ ելած է Փարիզի մէջ (1926): Մասնակցած է ո՛չ միայն հայերէն, այլ նաեւ թրքերէն ներկայացումներու:

1915-ին տարագրուած է արեւմտահայ միւս մտաւորականներուն հետ: Նկարահանուած է թրքական շարժարուեստի հիմնադիր Մուհսին Էրթուղրուլի «Լէպլէպիճի Հօր-հօր» (1923) եւ «Չարաճճի աղջիկները» («Սէօզտէ քըզլար») (1924) ժապաւէններուն մէջ:

1936 թուականին ներգաղթած է Խորհրդային Հայաստան:

1937 թուականին կամ աւելի ուշ կնքած է իր մահկանացուն՝ իբրեւ զոհ սթալինեան անհատի պաշտամունքի հետեւանքով ի գործ դրուած բռնութիւններու[3][4]:

Երկեր Խմբագրել

Հրատարակուած գիրքերն են՝

  • «Իտէալին ետեւէն (Երգիծավէպ Բերայի բարքերէն)» (Պոլիս, 1910),
  • «Կավռօշ՝ զինուոր: Զինուորական յիշատակներ: Խըշլայի կեանքէն» (Պոլիս, 1910),
  • «Կավռօշին Զատիկը» (Պոլիս, 1919) եւ այլն։

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 http://am.hayazg.info/index.php?curid=9372
  2. Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'huiMaisons-Alfort: 2021. — P. 568. — ISBN 978-2-905686-93-0
  3. «Երուանդ Թօլայեան - Aras Yayıncılık»։ Երուանդ Թօլայեան - Aras Yayıncılık (թուրքերեն)։ արտագրուած է՝ 2021-12-18 
  4. «AV Production - Երուանդ Թօլայեան»։ avproduction.am։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2021-06-28-ին։ արտագրուած է՝ 2021-12-18