Զապէլ Թովմաս Պոյաճեան, (1873, Ամիդ - 26 Յունուար 1957, Լոնտոն), հայ նկարիչ, գրող, թարգմանիչ։

Զապէլ Պոյաճեան
Ծնած է 1873
Ծննդավայր Ամիդ
Մահացած է 26 Յունուար 1957
Մահուան վայր Լոնտոն, Միացեալ Թագաւորութիւն[1]
Քաղաքացիութիւն  Օսմանեան Կայսրութիւն
 Միացեալ Թագաւորութիւն
Ազգութիւն Հայ
Ուսումնավայր Ֆելիքս Սլեյդի գեղեցիկ արվեստների դպրոց?
Մասնագիտութիւն նկարչուհի, գրագէտ, թարգմանիչ, էսպերանտիստ
Աշխատավայր նկարիչ, գրող, թարգմանիչ

Կենսագրութիւն Խմբագրել

ԶապԷլ Պոյաճեանը ծնած է 1873 թուականին, Տիարպէքիր նահանգի Ամիդ քաղաքին մէջ, Տիրապէքիրի մէջ բրիտանացի փոխ-հիւպատոս Թովմաս Պոյաճեանի եւ Քաթերին Ռոճըրզի (անգլիացի գրող Սամուէլ Ռոճըրզի ժառանգ) ընտանիքին մէջ։ Համիտեան ջարդերու ժամանակ, հօր սպանութենէն յետոյ, 1895 թուականին մօր եւ եղբօր՝ Հենրիի հետ տեղափոխուած է Լոնտոն, ուր սորված է Սլէյտ գեղարուեստի դպրոցին մէջ։ Տիրապետած է անգլերէն, հայերէն, ֆրանսերէն, իտալերէն, գերմաներէն, ռուսերէն, շուէտերէն, էսպերանտօ լեզուներուն։ Պոյաճեանը եղած է էսպերանտոյի միջազգային ընկերակցութեան Լոնտոնի մասնաճիւղի հիմնադիրներէն: 1907 թուականին իբրեւ դերասանուհի մասնակցած է Քեմպրիճի մէջ կազմակերպուած էսպերանտոյով թատերական մէկ ներկայացման։

Գրական Գործունէութիւն Խմբագրել

Պոյաճեանը նաեւ ստեղծագործած է։ Առաջին նորավէպը՝ «Եսթեր. կեանքի մը սիրավէպը», ուր նկարագրուած են Սասունի ջարդերը, հրատարակուած է 1901 թուականին։ Գիրքը հրատարակած է «Վարդենի» գրչանունով։ Մօտ եղած է վիպասան Րաֆֆիի կնոջ՝ Աննա Րաֆֆիի եւ անոր որդիներուն՝ Արամի եւ Արշակի հետ, որոնք Լոնտոն տեղափոխուած էին Րաֆֆիի մահէն յետոյ։ «Արարատ» ամսագիրին մէջ Պոյաճեանը Րաֆֆիի վէպերէն թարգմանութիւններ հրատարակած է։

Անգլերէն թարգմանած է եւ առանձին գիրքով հրատարակած է Աւետիք Իսահակեանի «Աբու Լալա Մահարի» վիպերգը, որ ունեցած է երեք տպագրութիւն։ Պոյաճեանն իր ամէնամեծ գրական յաջողութիւններէն համարած «Շէյքսփիրին ի պատիւ գիրք» ծաւալուն հատորին մէջ ընդգրկուիլը։ Այդ ժողովածուին մէջ զետեղուած են տարբեր ազգերու հեղինակներու յօդուածներ եւ բանաստեղծութիւններ։

Պոյաճեանը մահացած է Անգլիոյ Սիֆըրտի իր բնակավայրին մէջ, 1957 թուականին։

Նկարչութիւն Խմբագրել

Զապէլ Պոյաճեանը ստեղծած է բազմաթիւ նկարչական աշխատանքներ՝ դիմանկարներ եւ բնանկարներ, որոնց շարքին՝ Րաֆֆիի եւ զօրավար Անդրանիկի իւղաներկ դիմապատկերները։

Երկեր Խմբագրել

* Armenian Legends and Poems. Trans. Z. C. Boyajian. New York։ Columbia University Press, 1st ed., 1916.
* Gilgamesh։ A Dream of the Eternal Quest. London։ George W. Jones, 1924.
* In Greece with Pen and Palette. London։ J.M. Dent & Sons, 1938.

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։