Զարեհ Որբունի
Զարեհ Որբունի (բուն մականունով` Էօքսիւզեան, ծնած 24 Մայիս 1902, Օրտու, Տրապիզոնի վիլայեթ, Օսմանեան Կայսրութիւն - 1 Դեկտեմբեր 1980, Բանյո), նշանաւոր հայ վիպասան, խմբագիր եւ արձակագիր։
| Զարեհ Որբունի | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծննդեան անուն | Զարեհ Մարտիրոս Էոքսյուզեան |
| Նաեւ յայտնի է իբրեւ | Զարեհ Որբունի |
| Ծնած է | 24 Մայիս 1902 |
| Ծննդավայր | Օրտու, Տրապիզոնի վիլայեթ, Օսմանեան Կայսրութիւն |
| Մահացած է | 1 Դեկտեմբեր 1980 (78 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Բանյո |
| Քաղաքացիութիւն |
.svg){kind=small} Օսմանեան Կայսրութիւն.svg){kind=small} Ֆրանսա |
| Ազգութիւն | Հայ[1] |
| Ուսումնավայր | Պէրպէրեան Վարժարան |
| Մասնագիտութիւն | վիպասան, արձակագիր, Խմբագիր |
| Աշխատավայր |
Նոր հաւատք Լուսաբաց Մենք Երեւան |
| Վարած պաշտօններ | գլխաւոր խմբագիր եւ գլխաւոր խմբագիր |
| Կուսակցութիւն | Ֆրանսայի Համայնավար Կուսակցութիւն |
Կենսագրութիւն
ԽմբագրելԾնած է Օրտու (ծովու վրայ)։ Նախակրթութիւնը ստացած է ծննդավայրին մէջ։ Եղեռնի ժամանակ հայրը կորսնցնելէ ետք, 1919-ին կու գայ Կ.Պոլիս, ուր կը յաճախէ Պէրպէրեան վարժարանը եւ կը կատարէ իր գրական առաջին փորձերը։
1922 թուականին կ'անցնի Ֆրանսա՝ Մարսէյ, ուր քանի մը տարի ետք կը հրատարակէ իր առաջին հատորը։ Որբունի ագահ ընթերցող եղած է, ծանօթացած է եւրոպական միտքի զարգացման միտումներուն եւ ֆրանսական գրականութեան յայտնի գործերուն։
Մինչեւ պատերազմ, կ'ապրի Փարիզի եւ Սթրասպուրկի մէջ։ 1939–ին ֆրանսական բանակի զինուոր դառնալէ ետք, գերի կ'իյնայ ու մինչեւ 1945 թուական կը մնայ Գերմանիա։
Գրական վաստակ
Խմբագրել1929-ին, 27 տարեկան Որբունի, Մարսէյի մէջ կը հրատարակէ իր անդրանիկ վէպը` «Փորձը», Շահնուրի «Նահանջը առանց երգի» վէպին հետ գրեթէ նոյն օրերուն[2]:
Ազատագրումին՝ լոյս կ'ընծայէ պատմուածքներու հատոր մը։ Նոյնպիսի երկրորդ հատոր մը կը հրատարակէ տասնամեակ մը ետք։ Բայց փաստօրէն մինչեւ 1960–ական տարիներուն կէսը, հեռու կը մնայ գրական կեանքէն։ 1965–էն ետք միայն, ուշագրաւ վերադարձով մը, կ'արտադրէ յաջորդական հինգ գործեր՝ վէպեր եւ պամուածքներ, որոնք կը զգացնեն միութիւնն ու շարունակականութիւնը իր վիպական աշխարհին ու ոճին։
1929-ի «Փորձը»ին, 1965-ի «Եւ եղեւ մարդ»ին, 1967-ի «Թեկնածուն»ին ու մինչեւ վերջին վէպին՝ «Սովորական օր մը»ի (1973) թուականային գրեթէ քառասուն տարիներու անջրպետին մէջ, Որբունի երկար ատեն գրականութիւն չէ «ըրած», սակայն կեանքի իր վերջին քսան տարիներուն հասած է վիպական-ստեղծագործական վաստակի որակի մը՝ որ վաւերագրումն է իր տաղանդին ու զինք զուգահեռի կը բերէ եւրոպական առումով մեծերու հետ։ 1965-ին լոյս կը տեսնէ «Եւ եղեւ մարդ»ը, ապա՝ յաջորդաբար, 1966 -ին՝ «Գոհարիկ եւ ուրիշներ» նորավէպերու երրորդ հատորը, 1967-ին՝ «Թեկնածուն» (Բ. գիրքը «Հալածուածները» վիպաշարքին), 1971-ին՝ «Ասֆալթը» (Գ. գիրքը նոյն շարքին), եւ վերջապէս՝ 1973-ին, «Սովորական օր մը» վէպը (Դ. գիրքը շարքին)։
Կը մահանայ Փարիզ։ Կը ձգէ անտիպ գործեր։ Մահէն ետք մասամբ լոյս կը տեսնեն մամլոյ մէջ (վէպ, օրագիր)։
Երկեր
Խմբագրել- Հալածուածները. Փորձը, Մարսիլիա, 1929, 164 էջ:
- Վարձու սենեակ, Փարիզ, 1939, 171 էջ:
- Դէպի երկիր (ճամբորդութեան յուշեր), Փարիզ, 1947, 176 էջ:
- Հալածուածները. Փորձը, Պէյրութ, 1958, 109 էջ:
- Անձրեւոտ օրեր (պատմուածքներ), Փարիզ, 1958, 198 էջ:
- Եւ եղեւ մարդ, Փարիզ, 1964, 188 էջ:
- Պատմուածքներ, Պէյրութ, 1966, 176 էջ:
- Հալածուածները. Թեկնածուն, Պէյրութ, 1967, 216 էջ:
- Եւ եղեւ մարդ (վեպեր եւ պատմուածքներ), Երեւան, 1967, 340 էջ:
- Հալածուածները. Ասֆալթը, Իսթանպուլ, 1972, 252 էջ:
- Հալածուածները. Սովորական օր մը, Պէյրութ, 1974, 181 էջ:
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 600–601. — ISBN 978-2-905686-93-0
- ↑ «Ո՛վ Կը Յիշէ Կամ Կը Կարդայ Զարեհ Որբունին...»։ Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon) (en-US)։ 2015-02-24։ արտագրուած է՝ 2021-04-26
Աղբիւրներ
Խմբագրել- Դար Մը Գրականութիւն, Մինաս Թէօլէօլեան, Բ. հատոր, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ 1977, էջ 239-241: