Ժողովրդական Արուեստի Թանգարան (Դիլիջան)

Ժողովրդական Արուեստի Թանգարան
Տեսակ	թանգարան եւ մշակութային արժէք
Երկիր	Հայաստան
Տեղագրութիւն	Դիլիջան
Հասցէ	Կալինինի փող. 5
Հիմնադրուած է	1979

Դիլիջանի ժողովրդական արուեստի թանգարան, Հայաստանի ժողովրդական արուեստի պետական թանգարանի Դիլիջանի մասնաճիւղ: Հիմնուած է 1979-ին` բանահաւաք եւ գեղանկարիչ Յովհաննէս Շարամբէեանի անմիջական նախաձեռնութեամբ ու մասնակցութեամբ:

Պատմութիւն

Թանգարանը կը գտնուի Դիլիջան քաղաքի կեդրոնը, Աղստեւ գետի հարեւանութեամբ: Տան վերջին բնակիչը եղած է Յովհաննէս Շարամբէեանը, որու նախաձեռնութեամբ ալ շէնքը վերածուած է ժողովրդական արուեստի թանգարանի: 1979-ին Յովհաննէս Շարամբէեանը իր հաւաքածոն նուիրած է Դիլիջանի ժողովրդական արուեստի թանգարանին՝ համալրելով թանգարանի ֆոնտը: Շրջելով Հայաստանի տարբեր վայրերը՝ Շարամբէեանն ստեղծած է պղնձեայ կենցաղային իրերու մեծ հաւաքածոյ^[2]:

Հաւաքածոյ

Թանգարանին մէջ ներկայացուած են հայ ժամանակակից ժողովրդական վարպետներու եւ ստեղծագործողներու աշխատանքներ, ազգագրական արժէք ներկայացնող ցուցանմուշներ, կենցաղային իրեր` գորգեր, կարպետներ: Թանգարանը ունի 9 սրահ, պատշգամբ, որ նոյնպէս կը ծառայէ ցուցադրութեան համար։ Թանգարանի ֆոնտը կը կազմէ 847 ցուցանմուշ, որմէ ցուցադրութեան ներկայացուած է 547-ը: Թանգարանի ֆոնտը ձեւաւորուած է նաեւ նուիրատուութիւններէ ձեռք բերուած բազմազան կիրառական արուեստի ցուցանմուշներով^[3]^[4]:

Թանգարանի շէնքը

19-րդ դարու վերջը (1896) կառուցուած թանգարանի շէնքը Դիլիջանի ամենահին շինութիւններէ է: Տունը կառուցած է Սամսոն Բեկ-Յարութիւնեանը: Այն եղած է իշխանուհի Մարիամ Թումանեանի ամառանոցը, որ բնակած է Թիֆլիսի մէջ, իսկ ամրան ամիսները կ՚անցնէր այդ շէնքին մէջ: Մարիամ Թումանեանը 1913-1915-ականներուն Դիլիջանի մէջ հիմնած է մանկական ակումբ, 1919-1920-ականներուն՝ հիմնած է գորգագործարան, որբանոց: Սամսոն Յարութիւնեանը եւ Մարիամ Թումանեանը խորհրդային իշխանութեան տարիներուն Դիլիջանի մէջ գտնուող ամառանոցը նուերած են Հայաստանին:

Երկյարկանի, փայտէ նախշազարդ պատշգամբով այս տան մէջ հիւընկալուած են հայ մշակոյթի եւ գրականութեան բազմաթիւ յայտնի գործիչներ՝ Յովհաննէս Թումանեան, դերասանուհի Ազնիւ Հրաչեայ, Սիրանոյշ, Եղիշէ Չարէնց, Ֆրիտէոֆ Նանսէն, բանասէր Սերգէյ Վարդանեան:

Ընդգրկուած է Դիլիջանի պատմութեան եւ մշակոյթի անշարժ յուշարձաններու ցանկին մէջ (յուշարձան՝ 10.3/5)^[5]:

Համագործակցութիւն

Թանգարանը կը համագործակցի Յովհաննէս Շարամբէեանի անուան գեղարուեստի դպրոցի հետ, Երեւանի գեղարուեստի պետական ակադեմիայի Դիլիջանի մասնաճիւղի դեկորատիւ կիրառական արուեստի ֆակուլտետի ուսանողներու հետ: Կը կազմակերպուին ինքնուս եւ ժողովրդական վարպետներու, մասնագիտական գեղանկարիչներու ցուցահանդէսներ, որոնք կը ներկայացնեն տարբեր ժանրեր։