Լեֆքատա (կղզի)

Լեֆքատա Λευκάδα․ 320 ք․քմ․ տարածութեամբ եւ 25 720 բնակչութեամբ մաս կը կազմէ Յոնիական կղզեխումբին, Յունաստան։ Մայրաքաղաքն է՝ Լեֆքատա․ Վենետիկցիները զայն կոչած են նաեւ՝ Այիա Մաւրա Santa Maura։ Բանաստեղծներու կղզին է․ տուած է հանրածանօթ բանաստեղծներ՝ Արիստոթելիս Վալաօրիթիս, Ակելոս Սիքելիանոս, Նանոս Վալաօրիթիս եւ ծննդավայրն է յունա-իրլանտացի եւ Ճափոնի քաղաքացի Լեֆքատիօ Հերն Patrick Lafcadio Hearn բանաստեղծին: Կղզիին արեւելեան ափերուն դիմացը կը գտնուի Սքորփիոս պզտիկ կղզին․ աշխարհածանօթ, երբ անոր սեփականատէրն էր յոյն միջազգային համբաւի արժանացած գործարար Ալեքսանտրոս Օնասիս։

Լեֆքատային ծովափները շարունակ կը պարգեւատրուին իրենց ջինջ եւ բաց կապուտակ ջուրերուն համար։

Լեֆքատան եւ անոր շրջապատող փոքր կղզիները միասին կը կազմեն Լեֆքատային Շրջանային Միաւորը։ Իսկ այս բոլորը՝ ի բացառեալ Մեկանիսի կղզին, կը կազմեն Լեֆքատա քաղաքապետութիւնը, համանուն Լեֆքատա մայրաքաղաքով․ Մեկանիսին անջատ քաղաքապետութիւն է։

Աշխարհագրական դիրք եւ Կլիմա Խմբագրել

Լեֆքատա․ դէպի կղզին առաջնորդող ճամբայ-կամուրջը - արեւածագին

Լեֆքատան շատ մօտիկ է Կեդրոնական Յունաստանի արեւմտեան ափերուն․ կը բաժնուի Տրեփանօ Նեղուցէն։ Կը կապուի Կեդրոնական Յունաստանի Էթոլօաքարնանիա նահանգին 20 մ․ երկարութեամբ ծփուն կամուրջով մը։

Ամենաբարձր լեռն է՝ Սթաւրոթա, 1․184 մ․ բարձրութեամբ։

Անոր կլիման Միջերկրականեան է։ Ամառները տաք եւ չոր, իսկ ձմեռները պաղ եւ անձրեւոտ։

Պատմական անդրադարձ Խմբագրել

Հնագիտական պեղումներ կը հաստատեն թէ կղզին բնակուած է Ք․Ա․ 2-րդ հազարամեակի սկիզբներէն։ Իսկ գերմանացի Վիլելմ Տերփֆելտ հնագետի տեսակետով, Լեֆքատան Հոմերոսի Ոդիսականին Իթաքին է։

Լեֆքատան կը մասնակցի Սալամինայի ծովամարտին, Փլադէեսի ճակատամարտին, Պարսկական եւ Պեղոպոնեղեան պատերազմներուն․ վերջինին՝ Սպարտային զինակիցն էջ։ Կը հետեւի Մեծն Աղեքսանտրի դէպի Միջին եւ Մերձաւոր Արեւելք արշաւանքներուն։

Ք․Ա. 198 թուականին Լեֆքատան Հռոմէական կայսրութեան ձեռքը կ՛իյնայ։

Բիւզանդական կայսրութեան ժամանակաշրջանին, կղզին Ֆրանքները կը գրաւեն եւ Լեֆքատան մաս կը կազմէ Իփիրոսի Իշխանութեան Despotat d’Épire 1204-1293։ Ապա մերթ ընդ մերթ Լատին իշխանական հարստութեանց ձեռքը մինչեւ 1479 թուականին, երբ կղզին Օսմանցիները կը գրաւեն։ Լեֆքատան իր աշխարհագրական դիրքին պատճառով Յոնիական Ծովուն միակ կղզին կ՛ըլլայ որ Օսմանեան Կայսրութիւնը կը գրաւէ։

200 տարիներ ետք, 1684-ին կղզին կ՛անցնի Վենետիկեան Իշխանութեան ձեռքը։ Յոնիական կղզիները այլեւս քաղաքական եւ ընկերային ամբողջական միութիւն մըն են։

1797-ին, Նափոլէոն Պոնափարթը, Լեֆքատան եւ մնացեալ Յոնիական կղզիները կը գրաւէ։

1798 մինչեւ 8-6-1807 «Եօթը կղզիներու Հանրապետութիւն» անուանումով Քերքիրան ալ կը գտնուի Ռուսիոյ եւ Օսմանեան լուծին տակ։ Սակայն 1807-1809 կղզին կը գտնուի կրկին ֆրանսական տիրապետութեան տակ։

Նիտրի եւ դիմացի կղզիակները․ խորին՝ Էթոլօաքարնանիյա նահանգը

1809 թուականին, ֆրանսական նաւատորմիղին պարտութեամբ, Անգլիացիները յաջորդաբար կը գրաւեն Յոնիական Ծովուն գլխաւոր կղզիները, Լեֆքատան ներառեալ 1810-ին։ Սակայն, անգլիական բիրտ տիրութիւնը, ըմբոստութիւններու պատճառ կ՛ըլլայ, որոնցմէ 1819 ապստամբութիւնը արիւնի մէջ կը խեղդուի։ 1815-1864 Յոնիական կղզիները Անգլիոյ հովանաւորութեան տակ կը գտնուին՝ «Յոնիական կղզիներու միացեալ Պետութիւն» անունին տակ։

Փոքր Ասիոյ գաղթականներու ժամանում եւ հաստատում Խմբագրել

Փոքր Ասիոյ աղետէն ետք եւ Լոզանի Դաշինքի իբրեւ հետեւանք բնակչութեանց փոխանակումով, բազմաթիւ յոյն գաղթականներ Փոքր Ասիայէն Լեֆքատա կը հաստատուին։ Մայրաքաղաք Լեֆքատային մէջ կը կառուցուի նոր թաղամաս որ կը կոչուի Προσφυγικά (թարգ․՝ Գաղթականական)։

Բ․ Համաշխարհային Պատերազմին ընթացքին կը գտնուի Գերմանիոյ գերիշխանութեան լուծին տակ եւ կ՛ազատագրուի 27 Դեկտեմբեր 1944։

1963 թուականին, յոյն գործարար Արիստոթելիս Օնասիս կը գնէ Լեֆքատային արեւելեան կողմը, Նիտրի գիւղաքաղաքին դիմացը գտնուող Սքորփիօ կղզիակը։ Շնորհիւ այս զարգացումին, Նիտրի եւ Լեֆքատան աշխահածանօթ կը դառնան։ Աշխարհի բոլոր կողմերէն զբօսաշրջիկներ՝ ծանօթ թէ անծանօթ կղզին կ՛այցելեն։ Լեֆքատան տնտեսաական աճ կ՛արձանագրէ։

Ենթակառոյցներ Խմբագրել

1986 թուականէն կղզին ունի վերանորոգուած Նահանգային Հիւանդանոցը։ Պաշտօնապէս հիմնուած է 1953 թուականին երեք բաժիններով՝ Ախտաբանական, Վիրաբուժական եւ Մանկաբարձութեան։ Շէնքը նախապէս եղած է Իտալական Եղբայրութեան վայրը եւ չքաւորներու դպրոցը։

Լեֆքատայի աւանդական տղամարդու զգեստ

Մշակոյթ Խմբագրել

Կղզին ունի հարուստ մշակոյթ։

Ուրոյն է Քարիա գիւղին քարսանիքօ հիւսքը καρσάνικο κέντημα։

Լեֆքատայի Երաժշտասէր Միութիւնը Φιλαρμονική Εταιρεία Λευκάδος (ΦΕΛ), Յունաստանի տարածքին մէջ երկրորդ ամենահինն է․ հիմնուած է 1850 թուականին եւ մեծ դեր խաղցած է կղզիին եւ Յունաստանի մշակութային ժառանգութեան մէջ, ինչպէս օրինակ՝ անոր մասնակցութիւնը 1896 Աթէնքի առաջին Նորագոյն Ողիմպիական խաղերուն։

Փառատօներ Խմբագրել

Ամէն ամառ տեղի կ՛ունենան՝

1962 թուականէն Լեֆքատայի Միջազգային Ռամկերգի Փառատօնը, ուր կը մասնակցին աշխարհի բոլոր կողմերէն արուեստագէտներ։
1955 թուականէն՝ Խօսքի եւ Արուեստի Տօները։

Մարզական Խմբագրել

Լեֆքատան ուղեւորութեան նախանձելի վայր մըն աշխարհասփիւռ ծովու մարզասէրներուն համար։ Կղզիին ափերուն մեծ մասը յարմար են ծովու մարզական տարբեր խաղերու համար՝ ծովադահոյկ, սուզում diving, ski, Parapente, kitesurfing, windsurfing, extreme sports։ Նաեւ ցամաքի վրայ՝ հեծելարշաւ եւ ձիարշաւ։

Բնապահպանում Խմբագրել

Լեֆքատայի ծովալճին համայնապատկեր

Լեֆքատայի ծովալիճը (Լեֆքատա GR2240001) եւ Հորթաթոն շրջանը (GR2240002 )մաս կը կազմեն Միջերկրականի ΝΑTURA 2000 բնապահպանման ծրագրին, RAMSAR-ի դաշինքով։

Կը պատսպարեն զանազան տարբեր եւ հազուագիւտ երկոտանիներու, թռչուններու տեսակներ՝ ճայ, բադ։ Նաեւ, ծովալճին մէջ կը պահպանուին ձկնամշակման աւանդական միջոցները։

Տեսարժան վայրեր Խմբագրել

Կղզին ունի բազմաթիւ տեսարժան վայրեր, նշենք մի քանին․-

Այիա Մաւրայի բերդը

Վենետիկեան Այիաս Մաւրաս Բերդը․ մայրաքաղաքէն քիչ մը դուրս, դէպի արեւելք։

Լեֆքատա մայրաքաղաքին նաւակայքը․ կը նկատուի Միջերկրականի ամենամեծերէն եւ լաւ կազմակերպուածներէն։

Պոսքեթօ․ քաղաքին մուտքին կը գտնուի պուրակ մը, զոր տեղացիները Պոսքեթօ կ՛անուանեն։ Հոն տեղադրուած են կղզիին կարեւոր անձնաւորութիւններուն կիսանդրիները․ Վալաօրիթիս, Սիքելիանոս, Լեֆքատիոս, Մալամու։

Ղիրա ծովափին կը գտնուին չորս ջաղացքներ 12-էն որ ժամանակի կային միայն 4 մնացած են․ անոնք մինչեւ 20-րդ դարավերջին մեծ քանակութեամբ արմտեղէն Ռուսիայէն ներածուած կ՛աղէին։

Քաղաքէն դուրս, Ֆրինի գիւղին Սուրբ Ֆաներոմենի վանքին մէջ կը գործէ Եկեղեցական արուեստի թանգարանը։

Քաղաքէն 2 քլ․ հարաւ կը գտնուի Նիրիքոս հնագիտական վայրը։

Կղզիին վրայ կան դարաւոր սօսիի ծառեր։

Համաշխարհային համբաւի արժանացած ծովափներ․- Խմբագրել

Փորթօ Քացիքի Porto Katsiki - Πόρτο Κατσίκι, էկրեմնի Egremnoi – Εγκρεμνοί, Քալամիցի ծովափ, Տիրոսարի ջրվէժները՝ Նիտրի, Մեղուին Ձորը το Φαράγγι της Μέλισσας , Լեֆքաթա հրուանդանը, Քալամոս կղզիակը եւ շատ ուրիշ։