Կարապետ Իւթիւճեան

Կարապետ Իւթիւճեան (27 Հոկտեմբեր 1823, Պոլիս - 28 Յունիս 1904, Պոլիս), հայ հրապարակագիր։

Կարապետ Իւթիւճեան
Ծնած է 27 Հոկտեմբեր 1823(1823-10-27)
Ծննդավայր Բալաթ, Կոստանդնուպոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն[1]
Մահացած է 1904[1][2]
Մահուան վայր Կոստանդնուպոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն
Քաղաքացիութիւն  Օսմանեան Կայսրութիւն
Ազգութիւն Հայ[3]
Մասնագիտութիւն ուսուցիչ, գրագէտ, թարգմանիչ, լրագրող
Աշխատավայր Մասիս

Կենսագրութիւն Խմբագրել

Ծնած է Պոլիս (Պալաթու)։ Պալաթուի եւ Սամաթիոյ թաղային վարժարաններուն մէջ նախնական կրթութիւնը ստանալէ ետք՝ 1839-ին, կ՛ընդունուի Սկիւտարի Ճեմարանը։ Ան բախտը կ՛ունենայ աշակերտելու Յովհաննէս Տէրոյենցի։ 1840-ին, Սկիւտարի Ճեմարանը կը փակուի. ուստի Իւթիւճեան կը դիմէ ինքնազարգացման։ Չորս տարի ետք՝ 1844-ին, Իւթիւճեանի կը յաջողի միանալ իր ժամանակի ուսուցիչներու փաղանգին ու կը պաշտօնավարէ Պէշիկթաշի, Սկիւտարի եւ «Ենի Մահալլէ»ի թաղային վարժարաններուն մէջ։

1848-ին Կարապետ Իւթիւճեան կը մեկնի Եւրոպա։ Փարիզի մէջ կը հետեւի «Առեւտրական Բարձրագոյն Վարժարան»ի դասընթացքներուն. վկայուելէ ետք կարճ ժամանակի մը համար կ՛անցնի Լոնտոն, ուրկէ Պոլիս կը վերադառնայ 1851-ին։

Գործունէութիւն Խմբագրել

2 Փետրուար 1852-ին Իւթիւճեան կը սկսի խմբագրել «Մասիս»ը («Հայաստան» թերթի անունը փոխուած «Մասիս»ի)։ Մինչեւ 1884, «Մասիս»-ը, անխափան լոյս կը տեսնէ, սակայն 1884-էն ետք, կարճ ժամանակի մը համար, Իւթիւճեան Արփիար Արփիարեանի «Արեւելք»ին կը միացնէ իր թերթը։ 1890-ականներուն դարձեալ անջատաբար լոյս կը տեսնէ[4][5]։

Մինաս Թէօլէօլեան կը հաստատէ իր «Դար Մը Գրականութիւն» գործին մէջ, Իւթիւճեանի կատարած ներդրումը եղած է հսկայական՝ աշխարհաբար արեւմտահայերէնի յղկման, թրքաբանութիւններէ մաքրազտման, բառային եւ շարահիւսական մշակման ու կանոնակարգման եւ, մանաւանդ, կատարելութեան հասցնելու առումով։

Մինչեւ ի մահ, Իւթիւճեան անձամբ կը հսկէ եւ կը ղեկավարէ իր թերթին հրատարակութիւնը, որ պոլսահայ մամուլի ամէնէն հեղինակաւոր բեմը կը մնայ տասնամեակներ շարունակ։

Ան կատարած է նաեւ թարգմանութիւններ՝ եւրոպական գրականութեան գլուխ-գործոցներէն։

28 Յուինս 1904-ին կը մահուան , Պոլսոյ մէջ։

Աղբիւրներ Խմբագրել

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել