Հայկական տպագրութիւն

Հայկական տպագրութիւն, հայերէն բնագիրներու (ինքնուրոյն եւ թարգմանական) տպագրական վերարտադրութիւնն ու բազմացումը։ Հայկական տպագրութիւն են նաեւ այլալեզու հրատարակութիւններու մէջ հայերէն տպուած հատուածները։ Յաճախ Հայկական տպագրութիւն կը նկատուին մեսրոպատառ ամէն մէկ տպագրութիւն (նաեւ հայատառ թուրքերէն, քրտերէն եւ այլն)։

Հայկական տպագրութիւնը զարգացման 3 շրջան ունեցած է.

1512-1800 թուականները՝ հնատիպ գիրքի շրջան,
1801-1920 թուականները՝ նոր շրջան,
1920 թուականէն ետք՝ խորհրդային եւ սփիւռքահայ տպագրութեան շրջան։

Հայերէն առաջին տպագիր բնագիրը 1475 թուականին Մայնցի մէջ լոյս տեսած Եոհան Շիլտպերկըրի^[1] «Ուղեգրութիւններ» գիրքին մէջ (մի քանի գլուխ նուիրուած է Հայաստանին) զետեղուած լատինատառ «Հայր մեր» աղօթքն է։ 1486 թուականին նոյն քաղաքին մէջ Պրայտենպախի հրատարակած գիրքերէն մէկուն մէջ տեղ գտած է Հայերէն փայտափորագիր այբուբենը, որ Մեսրոպեան տառերու առաջին տպագիր օրինակն է^[2]։

1771 թուականին Սիմէոն Ա. Երեւանցի կաթողիկոսը Էջմիածնայ մէջ հիմնադրեց տպարան, որ 1772 թուականին լոյս ընծայեց կաթողիկոսի «Զբօսարան Հհոգեւոր» գիրքը, այդ Հայաստանի մէջ կատարուած անդրանիկ հրատարակութիւնն է։ Այդ մէկով հայկական տպագրութիւնը՝ հաստատուեցաւ հայրենիքի մէջ։ Տպարանի՝ տառերու ու պատկերներու պատրաստման գործին մէջ, մեծ աշխատանք կատարած է Յարութիւն էջմիածնեցին։

1772 թուականին հայկական տպագրութիւնը հաստատուեցած նաեւ Հնդկաստանի մէջ՝ Մատրաս, ուր 1794-1796 թուականներուն Յարութիւն Շմաւոնեան հրատարակեց առաջին Հայերէն պարբերականը՝ «Ազդարար» ամսագիրը։

Ծանօթագրութիւններ

↑ George M. Eberhart. The Whole Library Handbook 4: Current Data, Professional Advice, and Curiosa about Libraries and Library Services. — American Library Association, 2006. — Vol. 4. — P. 211.
↑ Henri-Jean Martin. The History and Power of Writing / Пер. Lydia G. Cochrane. — University of Chicago Press, 1995. — С. 388.

Բնագիր (անգլերէն)

Unlike the Greek clergy, the Armenian clergy helped to found a number of printshops in the sixteenth and seventeenth centuries. Because the Ottoman government tolerated the printing of Armenian books only in Constantinople and only during certain periods, Armenian priests and bishops were sent to the West to establish printshops to provide books for the entire diaspora. These printshops were financed by the merchant bourgeoisie of the Armenian colonies of Europe, who served as middlemen for an international trade with merchants in the Philippines, China, Indonesia, India, and Persia. The largest of these colonies — Livorno, Marseille, Venice, and Amsterdam — were thus the first to have Armenian printshops (Venice, 1511; Livorno, 1643; Amsterdam, 1658; Marseille, 1672). Their press runs were at times astonishingly high, and they had the benefit of an exceptional network, both ecclesiastical and commerial, to distribute their books. Print was clearly instrumental in the conservation of the Armenian cultural heritage.

Արտաքին յղումներ

։

[1] George M. Eberhart. The Whole Library Handbook 4: Current Data, Professional Advice, and Curiosa about Libraries and Library Services. — American Library Association, 2006. — Vol. 4. — P. 211.

[Henri-Jean_Martin-2] Henri-Jean Martin. The History and Power of Writing / Пер. Lydia G. Cochrane. — University of Chicago Press, 1995. — С. 388.

Բնագիր (անգլերէն)

Unlike the Greek clergy, the Armenian clergy helped to found a number of printshops in the sixteenth and seventeenth centuries. Because the Ottoman government tolerated the printing of Armenian books only in Constantinople and only during certain periods, Armenian priests and bishops were sent to the West to establish printshops to provide books for the entire diaspora. These printshops were financed by the merchant bourgeoisie of the Armenian colonies of Europe, who served as middlemen for an international trade with merchants in the Philippines, China, Indonesia, India, and Persia. The largest of these colonies — Livorno, Marseille, Venice, and Amsterdam — were thus the first to have Armenian printshops (Venice, 1511; Livorno, 1643; Amsterdam, 1658; Marseille, 1672). Their press runs were at times astonishingly high, and they had the benefit of an exceptional network, both ecclesiastical and commerial, to distribute their books. Print was clearly instrumental in the conservation of the Armenian cultural heritage.

[1]

[2]