Ղեւոնդ Տայեան

Հ. Ղեւոնդ Տայեան (30 Յունիս 1884(1884-06-30), Պարտիզակ (Քոճայելի) - 12 Սեպտեմբեր 1968(1968-09-12), Ս. Ղազար կղզի, Վենետիկ, Իտալիա), հայ երաժշտագէտ, Մխիթարեան միաբանութեան անդամ։

Ղեւոնդ Տայեան
Ծնած է	30 Յունիս 1884(1884-06-30)
Ծննդավայր	Պարտիզակ (Քոճայելի)
Մահացած է	12 Սեպտեմբեր 1968(1968-09-12) (84 տարեկանին)
Մահուան վայր	Ս. Ղազար կղզի, Վենետիկ, Իտալիա
Մասնագիտութիւն	երաժշտագէտ

1890 թուականէն ուսանած է Վենետիկի Մխիթարեան միաբանութեան մէջ, երեւան բերել, յատկապէս, երաժշտական ու երգեցողական ակնառու ունակութիւններ։

1911-14 թուականներուն Հռոմի մէջ ուսումնասիրած է Գրիգորեան երգեցողութիւն եւ երաժշտական հնագրութիւն։ Այնուհետեւ նուիրուած է հայ հոգեւոր երաժշտութեան հետազօտման, իտալական եւ գերմանական հանրագիտարաններու եւ զանազան միջազգային համաժողովներու մէջ այդ նիւթին շուրջ հանդէս եկած է յօդուածներով ու հաղորդումներով։

Երկար տարիներ զբաղած է մանկավարժութեամբ, 1921-1927 թուականներուն՝ «Բազմավէպի» խմբագիր։ 1916-1941 թուականներուն եւրոպական նոթագրութեամբ գրի առած է եւ 1952 թուականէն սկսեալ հատոր առ հատոր հրապարակած է շարականներուՂազարի մէջ բանաւոր հաղորդմամբ պահպանուած եղանակները (սկզբնաղբիւր կը նկատուին Մխիթար Սեբաստացիի աւանդած եղանակները, որոնք ան 1891-1992 թուականներուն սորված է Էջմիածինի եւ Հայաստանի այլ վանքերու մէջ հրատարակութիւնը չէ աւարտած)։

Իր գրառած շարակնոցին մէջ փորձած է փոփոխութեան ինքնահնար «մոնոսիս» եւ «թրեզսիս» (1/4 եւ 3/4 թոն բարձրացնող) ու «պեմոլէթ» եւ «պեմոլոն» (1/4 եւ 3/4 թոն իջեցնող) նշաններու օգնութեամբ գրաւոր դրսեւորել հայ մոնոտիք երաժշտութեան անհաւասարաչափ աստիճանը։

Տայեանի շարակնոցը, որպէս շարականներու շուրջ երկուքուկէս դար աւանդապահօրէն հաղորդուած ամբողջական տարբերակ մը, ինքնուրոյն արժեք կը պահպանէ։ Տայեան հեղինակած է նաեւ «Եղիշէի չորս եղանակները հնագոյն գրչագրի մը մէջ» (1911), «Կոմիտաս վարդապետ» (1936) եւ այլ աշխատութիւններ, աշխարհիկ եւ հոգեւոր երգեր։

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։