Ճեմալ փաշա

Ճեմալ փաշա; օսման.՝ احمد جمال پاشا
Ծնած է	6 Մայիս 1872[…]
Ծննդավայր	Միտիլինի, Commune of Mytilini
Մահացած է	21 Յուլիս 1922 (50 տարեկանին)
Մահուան վայր	Թիֆլիս, Անդրկովկասի ԽՖՍՀ
Քաղաքացիութիւն	Օսմանեան Կայսրութիւն
Ազգութիւն	Թուրք
Կրօնք	Իսլամութիւն
Ուսումնավայր	Թրքական ռազմական Քոլեճ,; Կուլետի ռազմական լիցեյ?
Ազդուած է	Օսմանիզմ; Պանթիւրքիզմ; Պանիսլամիզմ
Մասնագիտութիւն	քաղաքական գործիչ, սպայ, զինուոր
Վարած պաշտօններ	Beylerbey of Damascus?
Կուսակցութիւն	Միութիւն Եւ Յառաջադիմութիւն

Ճեմալ փաշա (6 Մայիս 1872(1872-05-06)^[1]^[2]^[3]^[…], Միտիլինի, Commune of Mytilini^[4] - 21 Յուլիս 1922(1922-07-21)^[1]^[2]^[3], Թիֆլիս, Անդրկովկասի ԽՖՍՀ^[4]), ծնուած որպէս Ահմեթ Ճեմալ (օսմանեան թրքերէն՝ احمد جمال, Ahmet Cemal), թուրք պետական եւ ռազմական գործիչ, «Միութիւն եւ առաջադիմութիւն» կուսակցութեան պարագլուխներէն, երիտթուրքերու ղեկավար «եռեակի» (Թալեաթ եւ Էնվեր փաշաներու հետ միասին) անդամ, հայերի ցեղասպանութեան գլխաւոր կազմակերպիչներէն։

1914 թուականին նշանակուած է ծովային նախարար։ Եղած է օսմանիզմի, պանիսլամիզմի եւ պանթիւրքիզմի ջատագով, այդ գաղափարներու իրագործումը կապած Գերմանիային դաշնակցելու հետ։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի (1914-18) տարիներուն եղած է Սուրիոյ մէջ գործող թրքական 4-րդ բանակի հրամանատարը։ Գործուն մասնակցութիւն ունեցած է արեւմտեան Հայաստանէն եւ Կիլիկեան Հայաստանէն հայերու զանգուածային տեղահանմանն ու կոտորածին, արեան մէջ խեղդած Ուրֆայի հայերու ինքնապաշտպանութիւնը։ Ճնշած է արաբներու ազգային-ազատագրական շարժումները Սուրիոյ, Լիբանանի եւ Պաղեստինի մէջ։ Պատերազմի ժամանակ Թուրքիոյ պարտութիւնէն (1918) յետոյ փախած է Գերմանիա։

1919 թուականին Կոստանդնուպոլսի ռազմական ատեանը հեռակայ կարգով մահուան դատապարտած է Ճեմալին։

Իր յուշերուն մէջ փորձած է արդարացնել իր եւ գործընկերներուն հանցագործութիւնը, հայ-թուրքական հարաբերութիւններու վատացման մէջ մեղադրել Ռուսաստանին։

1922 թուականի Յուլիս 25-ին, «Նեմեսիս» գործողութեան Թիֆլիսի շրջանակներուն մէջ սպանուած է հայ վրիժառուներ Պետրոս Տէր-Պողոսեանի եւ Արտաշէս Գեւորգեանի կողմէն։

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #119311798 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

Այս յօդուածի կամ անոր մէջ որոշակի յատուածի սկզբանական տարբերակը վերցուած է «Հայկական Հարց» Հանրագիտարանէն, որու նիւթերը թողարկուած են Քրիեյթիւ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q5375741">[http://global.britannica.com/biography/Cemal-Pasa-Turkish-political-leader_Encyclopædia_Britannica]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|Բրոքհաուզի_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q17152639_citetype_Q1172284"_data-entity-id="Q36578"><i_class="wef_low_priority_links">[[:Գերմանիոյ_Ազգային_Գրադարան|Deutsche_Nationalbibliothek]]</i>_[http://d-nb.info/gnd/119311798/_Record_#119311798]_//_Gemeinsame_Normdatei<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012—2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #119311798 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

Ճեմալ փաշա օսման.՝ احمد جمال پاشا

Ծնած է	6 Մայիս 1872(1872-05-06)^[1]^[2]^[3]^[…]
Ծննդավայր	Միտիլինի, Commune of Mytilini^[4]
Մահացած է	21 Յուլիս 1922(1922-07-21)^[1]^[2]^[3] (50 տարեկանին)
Մահուան վայր	Թիֆլիս, Անդրկովկասի ԽՖՍՀ^[4]
Քաղաքացիութիւն	Օսմանեան Կայսրութիւն
Ազգութիւն	Թուրք
Կրօնք	Իսլամութիւն
Ուսումնավայր	Թրքական ռազմական Քոլեճ, Կուլետի ռազմական լիցեյ?
Ազդուած է	Օսմանիզմ Պանթիւրքիզմ Պանիսլամիզմ
Մասնագիտութիւն	քաղաքական գործիչ, սպայ, զինուոր
Վարած պաշտօններ	Beylerbey of Damascus?
Կուսակցութիւն	Միութիւն Եւ Յառաջադիմութիւն