Յակոբ Մնձուրի

Յակոբ Մնձուրի;
Ծննդեան անուն	Յակոբ Տէմիրճեան
Ծնած է	16 Հոկտեմբեր 1886
Ծննդավայր	Էրզինճան, Թուրքիա
Մահացած է	1978
Մահուան վայր	Պոլիս, Թուրքիա
Քաղաքացիութիւն	Օսմանեան Կայսրութիւն; Թուրքիա
Ազգութիւն	Հայ
Ուսումնավայր	Ռոպերթ Գոլէճ
Տեսակ	պատմուածք եւ Հեքիաթ
Մասնագիտութիւն	գրագէտ

Յակոբ Մնձուրի (Յակոբ Տէմիրճեան) (16 Հոկտեմբեր 1886(1886-10-16)^[1], Էրզինճան, Թուրքիա^[1] - 1978^[1], Պոլիս, Թուրքիա^[1]), պոլսահայ արձակագիր։

Կենսագրութիւն Խմբագրել

Բուն անունով Յակոբ Տէմիրճեան։ Ծնած է Երզնկայի Արմտան գիւղը, Եւփրատի ափին, Մնձունի լեռներուն դիմաց։ 1897-ին մեկնած է Պոլիս, երկրորդական ուսման համար, հետեւած է, շրջան մը, Ռոպըրթ Գոլէճի դասընթացքներուն, սակայն առանց աւարտելու՝ 1907-ին, վերադարձած է ծննդավայրը (Արմտան), ուր մնացած է մինչեւ 1914, հողամշակութեան եւ գիւղական աշխատանքներու կողքին վարելով ուսուցչական պաշտօն։

Ամբողջ ընտանիքը Եղեռնի զոհ գացած է։ Ապրած է Պոլսոյ մէջ եւ ապրուստը ապահոված գործաւորի ծանր աշխատանքով, իբրեւ փռապան։

Շնորհիւ իր ընթերցասիրութեան, ծանօթացած է ե՛ւ հայ ե՛ւ օտար գրական գործերու, հարստացնելով իր գիտելիքներն ու գրական ճաշակը։

Գրական վաստակ Խմբագրել

Մնձուրին գրած է պատմուածքներ, իր առաջին պատմուածքը «Հարս ու Կեսուր» հրատարակուած է 1906-ին «Մասիս»ի մէջ՝ ուր թարգմանաբար տուած է նաեւ Թէնի եւ Լերմոնտովի էջերէն հատընտիրներ։ Աշխատակցած է, 1914-1920–ական տարիներուն, «Մեհեան»ին, «Ոստան»ին ու «Բարձրավանք»ին։ Մանուկ Ասլանեանի «Ազդարար»ին մէջ հրատարակուած են իր պատմուածքներէն շատեր, եւ իր աոաջին գրքոյկը՝ «Երկրորդ ամուսնութիւն»ը, 1931-ին հրատարակուած է Մանուկ Ասլանեանի նախաձեռնութեամբ։ Ամբողջական իր վաստակը մէկտեղուած է երեք ստուար հատորներու մէջ՝ «Կապոյտ Լոյսը», «Արմտան»: Ունի մեծ թիւով պատմուածքներ, որոնք ցրուած են զանազան թերթերու մէջ։ Այդ գործերէն հատընտիր մը հրատարակուած է՝ «Կռունկ, ուստի՞ կու գաս» առաջինը՝ 1958-ին, երկրորդը՝ 1966-ին, երրորդը՝ 1974-ին։ Մնձուրիի նուազ ծանօթ թատրերգութիւնը՝ «Նազար», հրատարակուած է «Հայրենիք» ամսագիրին մէջ, 1929-ին։

Մնձուրիի գրականութեան նիւթը հայրենի գիւղն է՝ իր բնութեամբ, հարազատ ու պարզ մարդոցմով, հայկական բարքերով եւ աւանդութիւններով։

Երկեր Խմբագրել

Երկրորդ ամուսնութիւնը, Կ. Պոլիս, 1931, 87 էջ:
Կապոյտ լոյս, Իսթանպուլ, 1958, 318 էջ:
Արմտան (պատմուածքներ), Իսթանպուլ, 1966, 320 էջ:
Կապույտ լույս, Երեւան, 1968, 224 էջ:
Կռունկ, ու՞ստի կուգաս, Իսթանպուլ, 1974, 287 էջ:
Տեղեր, ուր ես եղեր եմ, Իսթանպուլ, 1984, 210 էջ:
Երկեր, Երեւան, 1986, 544 էջ:
Պատմուածքներ, Անթիլիաս, 1991, 94 էջ:
Գիւղը կապրի իմ մէջս, Ստամբուլ, 2005, 189 էջ:

Աղբիւրներ Խմբագրել

Ալեքսան Աթթարեան «Տիր», 1995, Հալէպ:
Դար Մը Գրականութիւն, Մինաս Թէօլէօլեան, Բ. հատոր, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ 1977, էջ 121-124:

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 Հայկական սովետական հանրագիտարան — Երևան: 1981. — հատոր 7. — է. 654.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123625363"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ Identifiants et Référentiels — ABES, 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47757534"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2826570"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1238720"_data-entity-id="Q123625363">[[:hy:s:Ինդեքս:Հայկական_Սովետական_Հանրագիտարան_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_7.djvu|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:Երեւան|Երևան]]:_1981._—_հատոր&nbsp;7._—_է.&nbsp;654.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123625363"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 Հայկական սովետական հանրագիտարան — Երևան: 1981. — հատոր 7. — է. 654.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123625363"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q19967801"_data-entity-id="Q47757534">[https://www.idref.fr/136334644_Identifiants_et_Référentiels]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:fr:Agence_bibliographique_de_l'enseignement_supérieur|ABES]],_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47757534"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2826570"></a></div>-2] Identifiants et Référentiels — ABES, 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47757534"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2826570"></a>

[1]

[2]

Յակոբ Մնձուրի
Ծննդեան անուն	Յակոբ Տէմիրճեան^[1]
Ծնած է	16 Հոկտեմբեր 1886(1886-10-16)^[1]
Ծննդավայր	Էրզինճան, Թուրքիա^[1]
Մահացած է	1978^[1]
Մահուան վայր	Պոլիս, Թուրքիա^[1]
Քաղաքացիութիւն	Օսմանեան Կայսրութիւն Թուրքիա^[2]
Ազգութիւն	Հայ^[1]
Ուսումնավայր	Ռոպերթ Գոլէճ^[1]
Տեսակ	պատմուածք եւ Հեքիաթ
Մասնագիտութիւն	գրագէտ