Յակոբ Յարութիւնեան

Հայ գիտնական

Յակոբ Պօղոս Յարութիւնեան (Արտենեան, 11 Դեկտեմբեր 1888(1888-12-11)[1], Խաստուր - 1943), հայ փիլիսոփայ, երաժշտագէտ, մանկավարժ, գրականագէտ, լեզուաբան: Փիլիսոփայական գիտութիւններու մասնագէտ (1919):

Յակոբ Յարութիւնեան
Ծնած է 11 Դեկտեմբեր 1888(1888-12-11)[1]
Ծննդավայր Խաստուր
Մահացած է 1943
Ուսումնավայր Գէորգեան Հոգեւոր Ճեմարան
Համպոլտթ Համալսարան
Լայփցիկի Համալսարան
Զիւրիխի Համալսարան
Մասնագիտութիւն փիլիսոփայ, երաժշտագէտ, մանկավարժ, գրականագէտ, լեզուաբան
Աշխատավայր Երեւանի Պետական Համալսարան
Խ. Աբովեանի Անուան Մանկավարժական Համալսարան
ԱրմՖԱՆ?

Կենսագրութիւն Խմբագրել

Յակոբ Յարութիւնեան, ծնած է 1888-ին Ալաշկերտի գաւառի Խաստուր գիւղին մէջ։ 1901-1910-ններուն սորված է Էջմիածնի Գէորգեան ճեմարանին մէջ, աշակերտած է Կոմիտասին, 1912-1919-ններուն՝ Պեռլինի, Լայպցիգի, Ցիւրիխի համալսարաններուն մէջ։ 1910-1912-ններուն աշխատած է Թաւրիզի հայկական դպրոցին մէջ։ 1927-1940-ններուն դասաւանդած է Երեւանի պետական համալսարանին մէջ, 1928-1932-ններուն միաժամանակ՝ Երեւանի պետական մանկավարժական հիմնարկին մէջ։ 1935-1937-ններուն եղած է Արմֆանի արուեստի բաժինի վարիչ: Անհիմն բռնադատուած է (1941), մահացած թերեւս չպարզուած հանգամանքներու մէջ 1943-ին[2]:

Ստեղծագործութիւններ Խմբագրել

Հեղինակ է «Կանտի իմացաբանութիւնը» (1910-1911, Էջմիածին «Արարատ»), «Զարգացման գաղափարի վերլուծութիւնը» (1919, գերմաներէն), «Մկրտիչ Պեշիկթաշլեան» (1912, «Արարատ»), «Լեզուի մասին» (1934), «Մանեակ» (ժողովրդական երգերու ժողովածու, 1958) աշխատութիւններու, թարգմանած է Հեգելի «Դասախօսութիւններ գեղագիտութեան մասին» գիրքը (1939), Գյոթեի բանաստեղծութիւններու ընտրանին (1946) եւ այլն[3]:

Երկեր Խմբագրել

  • Կանտի իմացաբանութիւնը, աշխատութիւն, Էջմիածին «Արարարտ», 1910-1911:
  • Զարգացման գաղափարի վերլուծութիւնը, աշխատութիւն, 1919:
  • Մկրտիչ Պեշիկթաշեան, աշխատութիւն, «Արարարատ», 1912:
  • Լեզուի մասին, աշխատութիւն, 1934:
  • Մանեակ, ժողովրդական երգերու ժողովածու, 1958:

Թարգմանութիւններ Խմբագրել

  • Հեկելի «Դասախօսութիւններ գեղագիտութեան մասին», 1939:
  • Կէօթէի բանաստեղծութիւններու ընտրանին, 1946:

Գրականութիւն Խմբագրել

  • Սահակեան Ս., Յակոբ Յարութիւնեան, Երեւան, 1985:
  • Ղուկասեան Վ., Յակոբ Յարութիւնեան, Երեւան, 1999:

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

  1. 1,0 1,1 http://am.hayazg.info/index.php?curid=10318
  2. Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երեւան, 2005 
  3. «Կոհա առցանց քարտարան, Հարությունյան Հակոբ»։ haygirk.nla.am։ արտագրուած է՝ 2017-01-17