Յակոբ Յովնաթանեան (կրտսեր)

Յակոբ Յովնաթանեան;
Ծնած է	10 Յունուար 1806[…]
Ծննդավայր	Թիֆլիս, Ռուսական Կայսրութիւն
Մահացած է	1881[…]
Մահուան վայր	Թեհրան, Իրան
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն; Ղաջարական Պարսկաստան
Ազգութիւն	Հայ
Տեսակ	դիմապատկեր եւ Գեղանկարչութիւն
Մասնագիտութիւն	գեղանկարիչ
Ծնողներ	հայր՝ Մկրտում Յովնաթանեան

Յակոբ Յովնաթանեան (10 Յունուար 1806(1806-01-10)^[1]^[2]^[3]^[…], Թիֆլիս, Ռուսական Կայսրութիւն^[4] - 1881^[1]^[2]^[3]^[…], Թեհրան, Իրան^[4]), հայկական գեղանկարչութեան մեծանուն վարպետներէն, «Թիֆլիսեան Ռաֆայէլ» հռչակուած գեղանկարիչ-դիմանկարիչը։ Ան կը հանդիսանայ վերջին շառաւիղը հայ մշակոյթի գանձարանին մէջ

Յովնաթանեան, որ 1840-ականներուն ապրած եւ ստեղծագործած է Ս. Փեթերսպուրկի մէջ, ատենի ռուս արուեստի քննադատներուն կողմէ հռչակուած է «Թիֆլիսեան Ռաֆայէլ»ը։

Կենսագրական գիծեր

Յակոբ հարազատ թոռան թոռն է Նաղաշ Յովնաթանի, Մկրտում Յովնաթանեանի որդին եւ Աղաթոն Յովնաթանեանի եղբայրը։

Ան աւարտած էր Փեթերսպուրկի Գեղարուեստի Ակադեմիան։ Գործած է Թիֆլիսի, Փեթերսպուրկի եւ Պարսկաստանի մէջ^[6]։ Հօր՝ Մկրտումի, հետ կատարած է Թիֆլիսի Ս. Նշան, Նորաշէնի եւ այլ եկեղեցիներու որմնանկարման աշխատանքները։

1865-էն բնակութիւն հաստատած է Պարսկաստան, իր դստեր՝ Նունէի մօտ։ Եղած է Շահի պալատական նկարիչը, վախճանած է հոն, թաղուած է Թեհրանի Դարուազիա Ղազուին թաղամասի հայոց Ս. Գէորգ եկեղեցւոյ մէջ^[7]։

Աշխատութիւններ

Ասպարէզ իջած է 19-րդ դարու երկրորդ քառորդին, եւրոպական կենդրոններէն հեռու, Կովկասեան միջավայրի մէջ։ Անոր փոքրաչափ դիմանկարները օժտուած են գունագծային իւրօրինակ գրաւչութեամբ ու գեղարուեստական բարձր ճաշակով:

Յովնաթանեանի գործերը, բացի մէկէն, անստորագիր են, անթուակիր: «Թիֆլիսեան Ռաֆայէլ»ի հռչակ ձեռք բերած Յովնաթանեանին արուեստը վերածնունդ ապրած է 1930-ականներուն, շնորհիւ արուեստաբան Ռ. Դրամբեանի եւ նկարիչ Գ. Շարբաբչեանի: Վարպետին յայտնաբերուած գործերը հանգրուան գտած են Հայաստանի Պետական Պատկերասրահին մէջ, Թիֆլիսի Վրացական եւ Մոսկուայի արեւելեան արուեստի թանգարաններուն մէւ: Որոշ դիմանկարներ ալ կը պահուին անհատ հաւաքածոներու մէջ:

Արուեստագէտին ու անոր հերոսներուն կեանքը անյայտ ըլլալու պարագան առաւել խորհրդաւոր կը դարձնէ կառուցուածքային ձեւով իրար այնքան մօտ յովնաթանեանական դիմանկարները: Այդ սկզբունքը՝ կանայք բազկաթոռին նստած, տղամարդիկ՝ մէկ ձեռքը գօտկատեղին, պատանիները՝ գիրք բռնած, կարծես նկարչի ստորագրութիւնն է:

Փարաճանով այնքան հմայուած է Յակոբ Յովնաթանեանի արուեստով, որ 1967-ին ստեծագործած է իր յայտնի՝ գեղարուեստական բարձր մշակումով հռչակաւոր «Յակոբ Յովնաթանեան» վաւերագրական ժապաւէնը^[8]։

Պատկերասրահ

Կնոջ դիմանկարը
Քարաճանայի դիմանկարը 1830-1840
Ներսես Աշտարակեցու դիմանկարը

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Faceted Application of Subject Terminology
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3294867"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q846596"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բելվեդերի պատկերասրահ — 1907.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q211818"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q303139"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 268. — ISBN 978-2-905686-93-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a>
↑ «Asbarez - Armenian »Մշակոյթ»։ asbarez17.rssing.com։ արտագրուած է՝ 2022-01-18
↑ «Յակոբ Յովնաթանեան (1806-1881) «Թիֆլիսեան Ռաֆայէլ» հռչակուած գեղանկարիչ-դիմանկարիչը»։ archive.azator.gr։ արտագրուած է՝ 2022-01-18
↑ «Հետաքրքրական. Այսօր Սերկէյ Փարաճանովի Ծննդեան Օրն Է»։ Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon) (en-US)։ 2020-01-09։ արտագրուած է՝ 2022-01-18

Աղբիւրներ

Շահէն Խաչատրեան, «Յակոբ Յովնաթանեան», «Ազգ», «Մշակոյթ», 28 Հոկտեմբեր 2006։

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1469824"_data-entity-id="Q3294867">Faceted_Application_of_Subject_Terminology<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3294867"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q846596"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Faceted Application of Subject Terminology
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3294867"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q846596"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3196771"_data-entity-id="Q303139">Բելվեդերի_պատկերասրահ<span_class="wef_low_priority_links">_—_1907.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q211818"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q303139"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բելվեդերի պատկերասրահ — 1907.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q211818"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q303139"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q2657718">[[:hy:s:Հայկական_սովետական_հանրագիտարան|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:Վիքտոր_Համբարձումեան|Վ.&nbsp;Համբարձումյան]],_[[:Կոստանդին_Խուդաւերդեան|Կ.&nbsp;Խուդավերդյան]]_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1974.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q114555440"><i_class="wef_low_priority_links">[[:d:Q114574126|Krikorian&nbsp;A.]],_[[:d:Q114588221|Heratchian&nbsp;H.]]</i>_[[:d:Q114555440|Le_dictionnaire_biographique]]:_Arméniens_d'hier_et_d'aujourd'hui<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:fr:Maisons-Alfort|Maisons-Alfort]]:_2021._—_P.&nbsp;268._—_ISBN_978-2-905686-93-0</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a></div>-5] Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 268. — ISBN 978-2-905686-93-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a>

[6] «Asbarez - Armenian »Մշակոյթ»։ asbarez17.rssing.com։ արտագրուած է՝ 2022-01-18

[7] «Յակոբ Յովնաթանեան (1806-1881) «Թիֆլիսեան Ռաֆայէլ» հռչակուած գեղանկարիչ-դիմանկարիչը»։ archive.azator.gr։ արտագրուած է՝ 2022-01-18

[8] «Հետաքրքրական. Այսօր Սերկէյ Փարաճանովի Ծննդեան Օրն Է»։ Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon) (en-US)։ 2020-01-09։ արտագրուած է՝ 2022-01-18

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Յակոբ Յովնաթանեան

Ծնած է	10 Յունուար 1806(1806-01-10)^[1]^[2]^[3]^[…]
Ծննդավայր	Թիֆլիս, Ռուսական Կայսրութիւն^[4]
Մահացած է	1881^[1]^[2]^[3]^[…]
Մահուան վայր	Թեհրան, Իրան^[4]
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն Ղաջարական Պարսկաստան
Ազգութիւն	Հայ^[5]^[4]
Տեսակ	դիմապատկեր եւ Գեղանկարչութիւն
Մասնագիտութիւն	գեղանկարիչ
Ծնողներ	հայր՝ Մկրտում Յովնաթանեան^[4]