Յակոբ Յովնաթանեան (կրտսեր)
Յակոբ Յովնաթանեան (1806[1][2][3][…], Թիֆլիս, Վրացական նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն - 1881[1][2][3][…], Թեհրան, Իրան), հայկական գեղանկարչութեան մեծանուն վարպետներէն, «Թիֆլիսեան Ռաֆայէլ» հռչակուած գեղանկարիչ-դիմանկարիչը։ Ան կը հանդիսանայ վերջին շառաւիղը հայ մշակոյթի գանձարանին մէջ
Յակոբ Յովնաթանեան | |
---|---|
![]() | |
Ծնած է | 1806[1][2][3][…] |
Ծննդավայր | Թիֆլիս, Վրացական նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն |
Մահացած է | 1881[1][2][3][…] |
Մահուան վայր | Թեհրան, Իրան |
Ազգութիւն | Հայ |
Տեսակ | Դիմապատկեր եւ Գեղանկարչութիւն |
Մասնագիտութիւն | արուեստագէտ, գեղանկարիչ |
Ծնողներ | հայր՝ Մկրտում Յովնաթանեան |
Յովնաթանեան, որ 1840-ականներուն ապրած եւ ստեղծագործած է Ս. Փեթերսպուրկի մէջ, ատենի ռուս արուեստի քննադատներուն կողմէ հռչակուած է «Թիֆլիսեան Ռաֆայէլ»ը։
Կենսագրական գիծերԽմբագրել
Յակոբ հարազատ թոռան թոռն է Նաղաշ Յովնաթանի, Մկրտում Յովնաթանեանի որդին եւ Աղաթոն Յովնաթանեանի եղբայրը։
Ան աւարտած էր Փեթերսպուրկի Գեղարուեստի Ակադեմիան։ Գործած է Թիֆլիսի, Փեթերսպուրկի եւ Պարսկաստանի մէջ[4]։ Հօր՝ Մկրտումի, հետ կատարած է Թիֆլիսի Ս. Նշան, Նորաշէնի եւ այլ եկեղեցիներու որմնանկարման աշխատանքները։
1865-էն բնակութիւն հաստատած է Պարսկաստան, իր դստեր՝ Նունէի մօտ։ Եղած է Շահի պալատական նկարիչը, վախճանած է հոն, թաղուած է Թեհրանի Դարուազիա Ղազուին թաղամասի հայոց Ս. Գէորգ եկեղեցւոյ մէջ[5]։
ԱշխատութիւններԽմբագրել
Ասպարէզ իջած է 19-րդ դարու երկրորդ քառորդին, եւրոպական կենդրոններէն հեռու, Կովկասեան միջավայրի մէջ։ Անոր փոքրաչափ դիմանկարները օժտուած են գունագծային իւրօրինակ գրաւչութեամբ ու գեղարուեստական բարձր ճաշակով:
Յովնաթանեանի գործերը, բացի մէկէն, անստորագիր են, անթուակիր: «Թիֆլիսեան Ռաֆայէլ»ի հռչակ ձեռք բերած Յովնաթանեանին արուեստը վերածնունդ ապրած է 1930-ականներուն, շնորհիւ արուեստաբան Ռ. Դրամբեանի եւ նկարիչ Գ. Շարբաբչեանի: Վարպետին յայտնաբերուած գործերը հանգրուան գտած են Հայաստանի Պետական Պատկերասրահին մէջ, Թիֆլիսի Վրացական եւ Մոսկուայի արեւելեան արուեստի թանգարաններուն մէւ: Որոշ դիմանկարներ ալ կը պահուին անհատ հաւաքածոներու մէջ:
Արուեստագէտին ու անոր հերոսներուն կեանքը անյայտ ըլլալու պարագան առաւել խորհրդաւոր կը դարձնէ կառուցուածքային ձեւով իրար այնքան մօտ յովնաթանեանական դիմանկարները: Այդ սկզբունքը՝ կանայք բազկաթոռին նստած, տղամարդիկ՝ մէկ ձեռքը գօտկատեղին, պատանիները՝ գիրք բռնած, կարծես նկարչի ստորագրութիւնն է:
Փարաճանով այնքան հմայուած է Յակոբ Յովնաթանեանի արուեստով, որ 1967-ին ստեծագործած է իր յայտնի՝ գեղարուեստական բարձր մշակումով հռչակաւոր «Յակոբ Յովնաթանեան» վաւերագրական ժապաւէնը[6]։
ՊատկերասրահԽմբագրել
Ներսես Աշտարակեցու դիմանկարը
ԾանօթագրութիւններԽմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Faceted Application of Subject Terminology
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բելվեդերի պատկերասրահ — 1907.
- ↑ «Asbarez - Armenian »Մշակոյթ»։ asbarez17.rssing.com։ արտագրուած է՝ 2022-01-18
- ↑ «Յակոբ Յովնաթանեան (1806-1881) «Թիֆլիսեան Ռաֆայէլ» հռչակուած գեղանկարիչ-դիմանկարիչը»։ archive.azator.gr։ արտագրուած է՝ 2022-01-18
- ↑ «Հետաքրքրական. Այսօր Սերկէյ Փարաճանովի Ծննդեան Օրն Է»։ Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon) (en-US)։ 2020-01-09։ արտագրուած է՝ 2022-01-18
ԱղբիւրներԽմբագրել
- Շահէն Խաչատրեան, «Յակոբ Յովնաթանեան», «Ազգ», «Մշակոյթ», 28 Հոկտեմբեր 2006։