Յովհաննէս-Սմբատ
Յովհաննէս-Սմբատ կամ Սմբատ Գ․ (մօտաւորապէս 975-1041), Բագրատունեաց Հայաստանի թագաւոր՝ 1020-էն։ Գագիկ Ա․-ի անդրանիկ որդին։
| Յովհաննէս-Սմբատ | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | անհայտ[1] |
| Մահացած է | 1041[1] |
| Կրօնք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի |
| Մասնագիտութիւն | գերիշխան |
| Վարած պաշտօններ | Հայոց արքայ |
| Ծնողներ | հայր՝ Գագիկ Ա.[1], մայր՝ Քաթրանիտէ Բ․ |
| Երեխաներ | Ռուբէն Ա․ |
1000 թուականին, հօր հրամանով Արծրունի իշխան Ապուսահլէն կը գրաւէ Կոգովիտ եւ Ծաղկոտն գաւառները։ Հօր մահէն ետք, Յովհաննէս-Սմբատի կրտսեր եղբայրը՝ Աշոտ Դ., գահին տիրելու նպատակով Վասպուրականի զօրքին օժանդակութեամբ կը յարձակի Անիի վրայ։ Հայ իշխաններու, կաթողիկոսին եւ ապխազաց ու վրաց թագաւորին միջամտութեամբ Յովհաննէս-Սմբատն ու եղբայրը կը հաշտուին եւ Յովհաննէս-Սմբատ կը մնայ Հայոց թագաւոր։ Երկու եղբայրներուն հաշտեցման կը միջամտեն նաեւ կաթողիկոս Պետրոս Գետադարձն ու
սպարապետ Վահրամ Պահլաւունին։ Յովհաննէս Սմբատի իրաւասութեան տակ կը մնան Անին, Շիրակը, Այրարատը, Աշոցք եւ Տաւուշ գաւառները, Ամբերդ, Կայան, Կայծոն բերդերը իրենց շրջակայքով, իսկ թագաւորութեան մնացեալ տարածքին պիտի տիրէր Աշոտ, որ եղբօր մահէն ետք «Ամենայն հայոց թագաւոր» պիտի դառնար։ Գահակալական պայքարին հետագայ պայմաններով Աշոտ կը դիմէ Բիւզանդիոնի Բարսեղ Բ. կայսրին եւ ռազմական օգնութիւն կը ստանայ ընդդէմ Յովհաննէս-Սմբատի։ Բիւզանդական զօրքին յարձակումը Հայաստանի վրայ կանխելու նպատակով, Յովհաննէս Սմբատ Բարսեղ Բ.-ի հետ բանակցելու համար Տրապիզոն կ'ուղարկէ Պետրոս Ա. Գետադարձ կաթողիկոսը։ Յունուար 1022-ին դաշնագիր մը կնքուի, ուր կը նշուի Յովհաննէս-Սմբատի կտակը, ըստ որուն, վերջինիս մահէն ետք Բագրատունեաց թագաւորութեան հողերը պիտի տրուէին Բարսեղ Բ.-ի։ Դաշնագիրին պայմաններէն դժգոհ Յովհաննէս-Սմբատ, Պետրոս Ա. Գետադարձին փոխարէն կաթողիկոս կը նշանակէ Սանահինի ուսուցչապետ Դիոսկորոսը, սակայն հետագային Պետրոս Ա. Գետադարձի կը վերատիրանայ շնորհազրկուած իրաւունքներուն։ 1032-ին Յովհաննէս-Սմբատ կ'ամուսնանայ Բիւզանդիոնի Ռոմանոս Արգիրոս կայսեր եղբօր դստեր հետ։ 1038-ին կը վերանորոգուի Հոռոմոսի վանքը։ 1040-ին կը մասնակցի Լոռիի թագաւորութիւն ներխուժած Դուինի ամիրա Ապուլ-Ասուարի զօրքերու ջախջախման։ Յովհաննէս-Սմբատի յանձնարարութեամբ կը կազմուի բժշկարան մը։
Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մասը վերցուած է Հայկական համառօտ հանրագիտարանէն, որու նիւթերը թողարկուած են` Քրիեյթիւ Քոմմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի մէջ։ 
|
| Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։
|