Շիրակ Երգարան
Շիրակ Երգարան, Կարապետ Հաննէսեան եւ Յովհաննէս Հաննէսեան եղբայրներուն նախաձեռնութեամբ լոյս տեսած երգարան, Պէյրութ։
Պատմական ակնարկ
Խմբագրել1953-ին լոյսին կու գայ Շիրակ Երգարանի, առաջին հատորը, թիւ 1ը, նուիրուած Արամ Խաչատուրեանին: Հատորը հարուստ էր «նոր կենցաղի երգերով, որոնք գրեթէ կը ձայնասփռուէին հայրենի րատիոկայանէն կամ արտասահմանի մէջ ձայնապնակներու միջոցաւ կը ձայնասփռուէին տուներէ ներս»: Հատորին առաջին երգը «Գարուն Երեւան»ն էր: Հաննէսեան եղբայրները այնուհետեւ ամէնամեայ ճշդապահութեամբ հրատարակեցին երգարան մը: Այդ երգարանները նուիրուած էին Յովհաննէս Պատալեանին, Մարթէն Եորկանցին, Ատիս Հարմանտեանին, Լեւոն Գաթրճեանին, Արմինէ Մարտիրոսեանին, Ռոպերթ Ամիրխանեանին, Սեդրակ Օվիկեանին, Արամ Խաչատուրեանին, Հայաստանի Պարի Պետական Անսամպլին, Հայաստանի Երգի Պարի Անսամպլին, Լուսինէ Զաքարեանին, Գոհար երգչախումբին,...:
Անոնցմէ ոմանք ունեցան վերամշակուած վերահրատարակութիւններ: Այդ երգարաններուն թիւը հասաւ 31-ի, աւելի քան 31,000 ընդհանուր տպաքանակով: Աւելի ետք, անոնք լոյս ընծայեցին նաեւ Շիրակ Մանկապատանեկան Երգարաններ [1]«օժանդակելու համար նոր սերունդի իգական եւ արական անդամներուն»:
Հրատարակուեցաւ նաեւ 766 էջանի Շիրակ Ընդարձակ Երգարանը, 1990-ին, հրատարակուեցաւ Շիրակ ճամբորդական Երգարանը, եւ երգարանաշարքի յիսնամեակին առթիւ' 875-էջանի Շիրակ Երգարան լոյս կը տեսնէ Հայրենասիրական-Յեղափոխական, Դասական, Ժողովրդական, Հոգեւոր, Մայրական, Աշուղական, Էսթրատային երգեր, օրորներ եւ օփերէթներ, Կարապետ Հաննէսեան (Խմբագիր)[2]
Յաջողութիւնը շատ մեծ էր. ահա թէ ինչու եղբայրները կը նախաձեռնեն մեծածաւալ ձայնագրեալ երգարաններու հրատարակութեան' 1960-ին, 1963-ին, 1967-ին, 1970-ին, 1973-ին եւ 1979-ին լոյսին բերելով Ձայեագրեալ Շիրակ Երգարաններու վեց հատոր: Սակայն, երբ դժուար էր դեոեւս անտիպ երգեր ընդգրկել նոր հատորներուն մէջ, Կարապետ Հաննէսեան կը հրաւիրուի Հայաստան, ուր •զեկոյց տոփ գործունէութեանս վերաբերեալ եւ նորագոյն երգերով վերադարձայ հայրենիքէն.
|
Պէտք է մատնանշել, թէ լիբանանահայ համայնքի կազմաւորման առաջին իսկ տասնամեակէն առանձնացող դրսեւորում կ՚ունենայ հայ երգը, կը կազմուին երգչախումբեր, համայնքին մէջ յառաջացնելով երգի ու երաժշտութեան հանդէպ
յատուկ մշակուածութիւն եւ հետաքրքրութիւն: Հաւանաբար այս «շուկային» յառաջացումն էր նաեւ որ մղում տուաւ Կարապետ Հաննէսեանի մտածումին գործադրութեան դրուելուն: - Դոկտոր Անդրանիկ Տաքէսեան Հայկազեան համալսարանի Հայկական սփիւռքի ուսումնասիրութեան կեդրոնի տնօրէն
|
|
Շիրակ Երգարաններու շարք հրատարակելու գաղափարը
ԽմբագրելՒսկ թէ ինչու՛ եւ ինչպէս յառաջացած է Շիրակ Երգարաններու շարք հրատարակելու գաղափարը, Կարապետ Հաննէսեան կը պատմէ.
|
|
ԴպրոցԷն ներս ունեցած եմ երաժշտութեան եւ հայերէն երգ սորվեցնող ուսուցիչներ, գլխաւորութեամբ Համբարձում Պէրպէրեաեի եւ Պռւճիգանեան եղբայրներուն, որոնք թէ' երաժշտութիւն կ՚ուսուցանէին եւ միաժամանակ երգչախումբ կը կազմէին աշակերտներու օժանդակութեամբ: Սահակեան վարժարանը՝ շատ մեծ կարեւորութիւն կռւ տար ձայնամարզութեան դասերուն աշակերտները պատրաստելու համար դպրոցի երգչախումբին, որ տարին անգամ մը համերգով կը ներկայանար ժողովուրդին...,- ու կ՛աւելցնէ,- Ես Գարեգին Պուճիցանեաեւի խմբավարած երցչախումբին մաս կը կազմէի: Յետոյ մաս կազմեցի նաեւ Համբարձում Պէրպէրեանի երգչախումբին ՝ ներքին փափաքիս գոհացում տալու համար: Ասկից ներշնչուած ՚ երգարան տպեցի: Երգչախումբերու մասնակցութիւնս պատճառ եղաւ, որ լոյս ընծայեմ այլազան երգարաններ նոթայով կամ առանց նոթայի, որոնք պահանջուեցան երգասէրներու կողմէ Սփիւռքի տարածքին: Որպէսզի գոհացուցած ըլլամ հայերէն երգը սորվիլ ուղողներու փափաքը» |
|
«Շիրակ» մատենաշարի Խմբագրութիւնը 1953
ԽմբագրելԻնչո՞ւ «Շիրակ» մատենաշարը, սոյն երգարանին հրատարակութեամբ, գոհունակութիւնը կ՚ունենայ հայ ժողովուրդին սեփականութիւնը դարձնելու այն հին ու մանաւանդ նոր կենցաղի երգերը, որոնց գրեթէ բոլորը կը ձայնասփռուին մեր Մայր Հայրենիքի ձայնասփիւռի կայանէն, կամ արտասահմանի մէջ ձայնապնակներու միջոցաւ կը նուագուին հայ տուներէն ներս։
Որպէսզի գոհացուցած ըլլանք հայ երգը սորվիլ ուզողներուն փափաքը, կը հրատարակենք սոյն երգարանը՝ այն հաստատ համոզումով թէ ան մեծ ժողովրդականութիւն պիտի գտնէ եւ արդարացնէ իր հիմնական նպատակը, այսինքն՝ պիտի սատարէ հայ երգի տարածման, առանց աղաւաղելու հեղինակներուն բառերը։ Կը հաւատանք թէ հայ երգը արտասահմանի մէջ կարեւոր դեռ կը կատարէ ազգապահպանման տեսակէտով ու կը զօրացնէ հայրենիքի ու արտասահմանի հոգեկան ու մշակութային կապերը։
Այս հաւատքով ու վստահութեամբ կը հրատարակենք սոյն երգերու փունջը, որ քաղուած է Աբովեանի հայրենիքէն եւ իր բոյրը կը տարածէ աշխարհի չորս ծագերուն։
Շիրակ Մատենաշարի Խմբագրութիւն 1953
Վկայութիւններ Շիրակ Երգարանի մասին
Խմբագրել|
|
Երբ իմացայ որ Համազգայինի Շրջանային վարչութիւնը պիտի նշէ «Շիրակ» երգարաններու յիսնամեակը, շատ ուրախացայ եւ փափաքեցայ վկայութիւնս տալ երգարանները պատրաստող Հաննէսեան մարդուն մասին։ Գոհ եմ եւ շնորհակալ, որ ընթացք տրուեցաւ փափաքիս։ Կարապետը համեստ մարդ է եւ առհասարակ չի խօսիր ըրածին մասին։ Լաւ է որ զինք լաւ ճանչցող մէկը խօսի ի՛ր մասին այս առիթով։ |
|
Սփիւռքահայութեան հետ մշակութային կապի կոմիտէի նախագահ՝Վարդգէս Համազասպեանի վերջին ելոյթէն հատուած մը Շիրակ գրատան բացման առիթով
Խմբագրել|
|
Ես սփիւռքում որտեղ եղայ, Եգիպտոսում, Սուրիայում, չեմ ասում Լիբանանում, մարդիկ որոնք երգը չգիտէին, երգի տեքստը չգիտէին՝ Շիրակ Երգարանն էր ձեռքերում։ Ես ներքին մեծ հրճուանք եմ զգում, երբ փոքրիկ մի հրատարակութիւն, որը Հաննէսեան եղբայրներու ձեռնարկն է, այսպիսի մեծ գործ է կատարում ամբողջ Սփիւռքում եւ այդ երգերը բոլոր, մեր հայրենիքի երգերը, հայրենասիրական երգերը որը նպաստում են մեծ չափով հայապահպանութեան գործում։ Ես չեմ ասում տակաւին բառարանների եւ իրենց միւս բոլոր հրատարակութիւնների գծով։ - Սփիւռքահայութեան հետ մշակութային կապի կոմիտէի նախագահ՝Վարդգէս Համազասպեան Զարթօնք, 4 Փետրուար 1971
|
|