Տիգրան Տէրոյեան

Տիգրան Տէրոյեան, (1873, Վան, Թուրքիա - 1898, Կուռուբաշ, առաւել յայտնի է Վազգէն անունով), հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ, խմբապետ, հայդուկապետ, բանաստեղծ, Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն կուսակցութեան անդամ։

Կենսագրութիւն:

Սկզբնապէս անդամագրուած է Արմենական կուսակցութեան, ապա ՀՅԴ-ը։ Քոյրը Զարուհին (Ժենիա) եւ կրտսեր եղբայրը Վարազդատը (Վազրիկ) նմանապէս եղած են ՀՅԴի անդամներ և աշխոյժ ձեւով օժանդակած են Վան-Վասպուրականին հայ ազատագրական շարժումին ժամանակ։

ՀՅԴ կուսակցութեան անդամ։ Ուսանած է Վանի Հայկազեան կենդրոնական վարժարանը։ 1893 թուականին ազատագրական գործունէութեան համար ձերբակալուած է։ Բանտէն ազատելէ ետք՝ 1895 թուականին անցած է Սալմաստ։ Այնտեղէն Նիկոլ Դումանի 60-հոգինոց խումբին հետ, ճանապարհին կռիւներ մղելով, անցած է Վան։ Անոր ջոկատին մէջ գործած է Անդրանիկը (Օզանեան)։ 1896 թուականի Յունիսին Վազգէնը մասնակցած է Վանի ինքնապաշտպանութեանը։ Դէմ եղած է Խանասորի արշաւանքին (1897 թ. Յուլիսի 25)։ Գուրգէնի խումբին մէջ կռուած է Սպահան լիճին մօտ։ Խուսափած է մասնակի և վաղաժամ ընդհարումներէն, ձգտած է գաղտնօրէն զինելով ժողովուրդին՝ նախապատրաստել ընդհանուր ապստամբութեան։ Կազմած է ընդհանուր ապստամբութեան առաջին հրահանգը։ Կողմ եղած է հայ-ասորական մարտական զինակցութեանը։

Զոհուած է 1898 թուականի Յունուարի 2-ին Վանէն ոչ հեռու գտնուող Կուռուբաշ գիւղի ջրաղացին ընթացքին, երբ թուրքերը պաշարած էին անոր եւ իր զինակից ընկեր Շատախցի Միքոյին (Արշակ Չալկադրեան)։

Յիշատակ

1906 թուականին Ժնեւի մէջ լոյս կը տեսնէ Անդրանիկ Օզանեանի «Մարտական հրահանգներ»-ը, որը նշանաւոր հայդուկը ի թիւս միւս ֆիտայիներուն, կը նուիրուի նաեւ Վազգէնի յիշատակին։ 1943 թուականին Աթենքի մէջ վարդապետ կը ձեռնադրուի Կարապէտ Լեւոն Պալճեանը, որը յետագային յայտնի կը դառնայ որպէս Վազգէն Առաջին Ամենայն Հայոց կաթողիկոս, կ'ընդունի Վազգէնի անունը։ Վասպուրականի հետ կապուած անձեր իւրօրինակ կերպով պահպանած են հայդուկի յիշատակը՝ իրենց զաւակներուն կոչելով Վազգէնի անունով։