Առողջապահական թերթ

Առողջապահական թերթ, միամսեայ հանդէս։ Լոյս տեսած է 1881-1884-ին, Երեւանի մէջ։ Խմբագիր-հրատարակիչն էր Լեւոն Տիգրանեանը։ Բժշկական առաջին հանդէսն է հայ իրականութեան մէջ։ Տպագրած է ժամանակի ականաւոր բժիշկներու յօդուածները, թարգմանական նիւթեր ռուսական եւ եւրոպական բժշկական հանդէսներէն։ Առողջապահական թերթը տարածուած է Երեւանի, Մոսկուայի, Թիֆլիսի, Իրանի, հայաբնակ այլ վայրերու մէջ։

Առողջապահական թերթ Առողջապահական թերթ
Տեսակ	թերթ
Լեզու	հայերէն
Խմբագիր	Լեւոն Տիգրանեան
Հիմնադրուած է	1881
Հրատարակիչ	Լեւոն Տիգրանեան
Երկիր	Ռուսական Կայսրութիւն
Գրասենեակ	Երեւան, Ռուսական Կայսրութիւն

Թերթին հրատարակիչն ու խմբագիրը եղած է բժիշկ Լեւոն Տիգրանեանը: Եթէ նկատի չառնուին մինչ այդ Պոլիս հրատարակուած «Աստղիկ Արեւելեան» (1861) «Փունջ» (1860) եւ «Կիլիկիա» (1861) հանդէսները, որոնք չունէին զուտ բժշկական ուղղութիւն, ապա «Առողջապահական Թերթ»ը կարելի է նկատել առաջին բժշկական հանդէսը հայ իրականութեան մէջ:

Բժիշկ Լեւոն Տիգրանեանի կողմէ բժշկական հանդէսին հրատարակումը մեծ եւ մինչ այդ չտեսնուած երեւոյթ էր հայ իրականութեան մէջ: Ահա այդ է պատճառը, որ հանդէսը ջերմ ընդունելութիւն գտած է հայ ընթերցողներուն կողմէ:

«Առողջապահական Թերթ»ը ո՛չ միայն տարածուած էր Երեւանի մէջ, այլեւ` Մոսկուայի, Թիֆլիսի, Քիեւի, Էրզրումի, Ալեքսանդրապոլի, Էլիզավետապոլի, Հին Նախիջեւանի, Քութայիսի եւ հայաբնակ այլ վայրերու մէջ:

Հանդէսը առաջին տարին տպագրուած է 480 օրինակ եւ ոչ միայն փակած է իր ծախսերը, այլեւ դրամական որոշ օգուտ տուած է խմբագիր-հրատարակիչին: Այդ ժամանակներուն, ինչպէս յայտնի է, առանց նիւթական վնասի որեւէ պարբերականի հրատարակումը հայ իրականութեան մէջ այնքան ալ դիւրին գործ մը չէր:

1881-ին նշանաւոր փրոֆեսոր Վերխովը Թիֆլիս գտնուած շրջանին, տեսնելով «Առողջապահական Թերթ»ին առաջին թիւը, զարմացած է, որ հայերէնով առողջապահական հանդէս կը հրատարակուի: Ան կը յայտնէ, որ նման հանդէսի մը հրատարակումը ապացոյց է, որ հայերը կը գտնուին զարգացման բարձր աստիճանի վրայ:

«Առողջապահական Թերթ»ը մեծ դեր է կատարած Հայաստանի մէջ բժշկական գիտելիքներու տարածման ասպարէզին մէջ: Հանդէսը չէ բաւարարուած բժշկութեան վերաբերեալ ընդհանուր բնոյթ կրող յօդուածներ տպագրելով: Դրականն այն է, որ հոն տպագրուած բոլոր յօդուածները բխած են կեանքէն առնուած ճշգրիտ խնդիրներէ:

Հանդէսին առաջին թիւով դրուած է անոր ծրագիրը.

• «Պետական կարգադրութիւնը ժողովուրդին առողջութեան վերաբերութեամբ»,
• «Առողջապահական յօդուածներ աշխարհիկ ոճով, ժողովուրդին առողջապահական պայմանները, բժշկական արհեստը ժողովրդի մէջ, բժշկականութիւնը ժողովրդականացրած,
• «Բժշկական մատենախօսութիւն», «Խառն լուրեր»,
• «Յայտարարութիւններ»:

Հանդէսը երեւան բերած է սնոտիապաշտութեան, վատառողջ կենցաղի, ինքնաբուժութեան այն բոլոր երեւոյթները, որոնք տեղ գտած էին Հայաստանի բնակչութեան շրջաններուն մէջ, ցոյց տուած է անոնց բացասական ազդեցութիւնը մարդոց առողջութեան վրայ:

Հանդէսին միւս արժանիքն ալ այն է, որ հոն տպագրուած յօդուածները գրուած են ժողովուրդին հասկնալի աշխարհաբար լեզուով: Այս պարագան հնարաւորութիւն տուած է հանդէսին` տարածուելու ժողովրդական լայն զանգուածներուն մէջ:

Տպագրուած են յօդուածներ` անձնական առողջապահութեան, հիւանդին առաջին բուժական օգնութիւն ցոյց տալու, հիւանդութիւններու տարածումը կանխելու, դպրոցական առողջապահութեան, մարմնակրթանքի եւ այլ հարցերու մասին:

Ծանօթագրութիւններ

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։