Էտմոն Քիրազ

Էտմոն Քիրազ; ֆրանսերէն՝ Edmond Kiraz
Ծննդեան անուն	ֆրանսերէն՝ Edmond Kirazian
Նաեւ յայտնի է իբրեւ	Kiraz
Ծնած է	25 Օգոստոս 1923[…]
Ծննդավայր	Գահիրէ, Եգիպտոս
Մահացած է	11 Օգոստոս 2020 (96 տարեկանին)
Մահուան վայր	Փարիզի 6-րդ շրջան, Փարիզ, Ֆրանսա
Քաղաքացիութիւն	Ֆրանսա
Ազգութիւն	Հայ
Ուսումնավայր	Աքատեմի տը լա Կրանտ Շոմիէր; autodidact?
Մասնագիտութիւն	կոմիքսների հեղինակ, խմբագրականի ծաղրանկարիչ
Աշխատավայր	Ժուր տը Ֆրանս; Իսի Փարի; Կալա; Փարի Մաչ; Պրիթիշ Վոկ; Կլամուր; Փլէյպոյ
Կայքէջ	kiraz-artworks.com

Էտմոն Լեւոն Քիրազ (Քիրազեան, 25 Օգոստոս 1923(1923-08-25)^[1]^[2]^[3]^[…], Գահիրէ, Եգիպտոս^[4] - 11 Օգոստոս 2020(2020-08-11)^[5]^[4]^[6], Փարիզի 6-րդ շրջան, Փարիզ, Ֆրանսա^[5]^[4]^[8]), ֆրանսահայ ծաղրանկարիչ։

Կենսագրութիւն

Ծնած է 1923 թուականին Թուրքիայէն Եգիպտոս հասած Լեւոն եւ Էլիզ Սեթեանի ընտանիքին մէջ, որոնք ունեցած են 4 զաւակներ՝ 3 աղջիկ եւ մէկ տղայ: Էտմոն եւ քոյրը՝ Անահիտը, երկուորեակներ են: Հայրը Էտմոնի անուանակոչուած է ի պատիւ ֆրանսացի բանաստեղծ եւ թատերագիր Էտմոն Ռոստանի:

Քիրազը ուսանած է Գահիրէի Նուպարեան Ազգային Վարժարանը, այնուհետեւ՝ ֆրանսական գոլէճը: Նուագած է շեփոր: 10 տարեկանին նկարած է իր առաջին կտաւը՝ 17-րդ դարու կրօնական թեմաներով նկարի կրկնօրինակը^[9], որ նուիրուած է Պաղտատի հայկական եկեղեցիին: Քիրազի առաջին քաղաքական ծաղրանկարը տպագրած է «Image» «Parade», «La Réforme d’Alexandrie» եւ «Al Moussavar» ամսագիրները «Քիրազ» ստորագրութեամբ, երբ ան 17 տարեկան էր^[10]:

1946 թուականին Գահիրէէն տեղափոխուած է Փարիզ: Ուսանող եղած է Փարիզի ’Académie de la Grande Chaumière-ին: 1950-1951 թուականներուն աշխատակցած է «La Bataille» թերթին, 1951-1952 թուականներուն՝ «le Rouge et le Noir» (Կարմիր եւ Սեւ), 1952-1954 թուականներուն՝ «Samedi Soir» (Շաբաթ Երեկոյ), 1955-1959 թուականներուն՝ «Ici Paris» (այստեղ Փարիզ է) թերթերուն, ուր ստեղծուած է «Carnets de Belles» շարքը: Յետ պատերազմեայ շրջանին ընկերացած է երիտասարդ ծաղրանկարիչներու հետ՝ Պոյնէի, Էֆելի, Բելուսի, Ֆեզանի, Բոսկի, Շավալի, Ալդեբերի, Դուբուայի հետ:

1959 թուականին Մարսէլ Դասոն, որ արդէն նկատած է Քիրազի տաղանդը, կը խնդրէ անկէ ստեղծելու Les Parisiennes» («Փարիզուհիներ») շարքն իր նորաստեղծ «Jours de France» թերթի համար։ Այստեղ սկսած է Քիրազի յայտնի «Փարիզուհիներ» շարքը՝ երիտասարդ, թեթեւ, սլացիկ, էլեգանտ, երկար ոտքերով, սփրթնած դեմքերով, խելացի փարիզուհինեը: 1970 թուականին Հիու Հեֆներու խնդրանքով «Փարիզուհիները» տպագրեց «Փլեյբոյ» ամսագիրը^[11]^[12]:

Քիրազ հեղինակ է աւելի քան 25.000 նկարներու, որոնց կ'ընկերանան երկխօսութիւններ եւ մեկնաբանութիւններ: Ան գրած է «Ինքնակենսագրութիւն եւ յիշողութիւններ» գիրքը: Քիրազի «Փարիզուհիներ» շարքի նկարները ցուցադրուած են Ֆրանսայի եւ արտերկրի բազմաթիւ պատկերասրահներու մէջ: 25 գործեր կը գտնուին Փարիզի «Քարնաւալէ» (Carnavalet) թանգարանին մէջ:

Քիրազի ալպոմները սկսան հրատարակել 1950-ական թուականներուն:

Քիրազ սահուն հայերէն կը խօսէր։ Միայն վերջերս է, որ ան առիթ ունեցած էր Հայաստան այցելելու։ Այս գծով, հարցազրոյցի մը ընթացքին, ան ըսած էր․-

«Հայաստան այցելեցի, որովհետեւ միշտ ալ կը մտածէի, թէ ամօթ է, այսքան ատեն է Հայաստանը չեմ տեսած: ․․․Ուրիշ տեսակ կ'երեւակայէի։ Մանաւանդ Երեւանը աշխարհի միւս քաղաքներուն կը նմանի…։ Կը փափաքէի, որ աւելի հայկական ըլլար: Ամէն երկիր իմ գծագրութիւններէս կ'ուզեն… միակ Հայաստանը չուզեց: Հայաստանի ոչ մէկ թերթ ինձմէ գծագրութիւն ուզած է: Ես ալ ըսի, որ տարօրինակ չէ․․․»^[13]:

- Էտմոն Քիրազ

Երգիծանկարներու հաւաքածոյ

Lissi, Diogène, 1954,
Carnet de belles, Pulcinella, 1959,
Les Parisiennes (Parisian Women), Denoël, 1963,
Les Parisiennes au volant, Denoël, 1966,
La Parfaite Secrétaire, Denoël, 1967,
Parlez-moi de moi։ les Parisiennes, Denoël, 1973,
Sonate à quatre mains, Filipacchi-Denoël, 1978,
Les Femmes de Kiraz, Plon, 1985,
Les Parisiennes se marient, Assouline, 1994,
Je les aime comme ça (I Like Them That Way), Denoël, 2000,
Jamais le premier soir( Never the First Night), Denoël, 2001,
Kiraz dans Playboy (Kiraz in Playboy), Denoël, 2002,
Elles et moi (The Girls and I), Denoël, 2003,
Mini drames, Denoël, 2005^[9]։

Պարգեւներ

«Պատուոյ լեգէոն շքանշան»
«Փարիզի պատուաւոր քաղաքացի»

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 Lambiek Comiclopedia — Lambiek, 1999.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q51343652"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2714676"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 BD Gest'
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2876969"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 Delarge J. Le Delarge — Paris: Gründ, Jean-Pierre Delarge, 2001. — ISBN 978-2-7000-3055-6
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3118641"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11305732"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q20056651"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Fichier des personnes décédées
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q80900474"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 https://www.lefigaro.fr/culture/deces-de-kiraz-le-dessinateur-fou-amoureux-des-parisiennes-20200811
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Who's Who in France — Paris: 1953. — ISSN 0083-9531; 2275-0908
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5924723"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a>
↑ Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 325–326. — ISBN 978-2-905686-93-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a>
↑ «Նոր Յառաջ» Երկօրեայ Թերթ Օգոստոս 15 2020
↑ ^9,0 ^9,1 «Էտմոն Լեւոն Քիրազ (Քիրազեան)»։ Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon) (en-US)։ 2017-12-29։ արտագրուած է՝ 2021-02-01
↑ «Kiraz fête les Parisiennes»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2015-11-24-ին։ արտագրուած է՝ 2016-03-22
↑ Edmond Kiraz's Parisiennes
↑ «Les parisiennes de Kiraz»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2015-09-24-ին։ արտագրուած է՝ 2016-03-22
↑ ֆրանսահայ Հանրածանօթ Գծագրիչ Էտմոն Քիրազի Հրաժեշտը

Արտաքին յղումներ

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q51343652">Lambiek_Comiclopedia<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:en:Lambiek|Lambiek]],_1999.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q51343652"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2714676"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 Lambiek Comiclopedia — Lambiek, 1999.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q51343652"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2714676"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q2876969">BD_Gest'<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2876969"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 BD Gest'
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2876969"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q20056651"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Jean-Pierre_Delarge|Delarge&nbsp;J.]]</i>_Le_Delarge<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:Փարիզ|Paris]]:_[[:fr:Éditions_Gründ|Gründ]],_[[:fr:Jean-Pierre_Delarge|Jean-Pierre_Delarge]],_2001._—_ISBN_978-2-7000-3055-6</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3118641"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11305732"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q20056651"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 Delarge J. Le Delarge — Paris: Gründ, Jean-Pierre Delarge, 2001. — ISBN 978-2-7000-3055-6
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3118641"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11305732"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q20056651"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513_citetype_Q10478639"_data-entity-id="Q80900474">[[:d:Q80900474|Fichier_des_personnes_décédées]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q80900474"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Fichier des personnes décédées
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q80900474"></a>

[[https://www.lefigaro.fr/culture/deces-de-kiraz-le-dessinateur-fou-amoureux-des-parisiennes-20200811_https://www.lefigaro.fr/culture/deces-de-kiraz-le-dessinateur-fou-amoureux-des-parisiennes-20200811]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 https://www.lefigaro.fr/culture/deces-de-kiraz-le-dessinateur-fou-amoureux-des-parisiennes-20200811

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1787111_citetype_Q277759_citetype_Q2217301"_data-entity-id="Q5924723">[[:fr:Who's_Who_in_France|Who's_Who_in_France]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:Փարիզ|Paris]]:_1953._—_ISSN_[https://www.worldcat.org/issn/0083-9531_0083-9531];_[https://www.worldcat.org/issn/2275-0908_2275-0908]</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5924723"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a></div>-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Who's Who in France — Paris: 1953. — ISSN 0083-9531; 2275-0908
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5924723"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q114555440"><i_class="wef_low_priority_links">[[:d:Q114574126|Krikorian&nbsp;A.]],_[[:d:Q114588221|Heratchian&nbsp;H.]]</i>_[[:d:Q114555440|Le_dictionnaire_biographique]]:_Arméniens_d'hier_et_d'aujourd'hui<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:fr:Maisons-Alfort|Maisons-Alfort]]:_2021._—_P.&nbsp;325–326._—_ISBN_978-2-905686-93-0</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a></div>-7] Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 325–326. — ISBN 978-2-905686-93-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a>

[8] «Նոր Յառաջ» Երկօրեայ Թերթ Օգոստոս 15 2020

[:0-9] 9,0 ^9,1 «Էտմոն Լեւոն Քիրազ (Քիրազեան)»։ Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon) (en-US)։ 2017-12-29։ արտագրուած է՝ 2021-02-01

[10] «Kiraz fête les Parisiennes»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2015-11-24-ին։ արտագրուած է՝ 2016-03-22

[11] Edmond Kiraz's Parisiennes

[12] «Les parisiennes de Kiraz»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2015-09-24-ին։ արտագրուած է՝ 2016-03-22

[13] ֆրանսահայ Հանրածանօթ Գծագրիչ Էտմոն Քիրազի Հրաժեշտը

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[8]

[7]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]