Մարթին Սքորսեզէ

Մարթին Սքորսեզէ; անգլերէն՝ Martin Scorsese
Ծննդեան անուն	անգլերէն՝ Martin Charles Scorsese
Ծնած է	17 Նոյեմբեր 1942[…] (81 տարեկան)
Ծննդավայր	Քուինս, Նիւ Եորք, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Քաղաքացիութիւն	Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ; Իտալիա
Ազգութիւն	իտալական ծագումով ամերիկացի? եւ Sicilian Americans?
Մայրենի լեզու	անգլերէն
Կրօնք	Կաթոլիկութիւն
Ուսումնավայր	Թիշչ արուեստի դպրոց; Cardinal Hayes High School?
Ազդուած է	Հովարդ Հոուքս?
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Տաքսու վարորդ?, Փառավոր տղաներ?, Կազինո?, Նյու Յորքի ավազակախմբերը?, Վախի հրվանդան?, Ավիատոր?, Անիծվածների կղզի?, Ուոլ սթրիթի գայլը?, Լռություն?, Boxcar Bertha?, Իռլանդացի?, Ծաղկի լուսնի սպանողներ?, Մեռածներին հարություն տալով?, New York Stories?, Hugo (ֆիլմ)?, New York, New York?, The Last Waltz?, The Age of Innocence?, After Hours?, Կունդուն?, The Color of Money?, The Last Temptation of Christ?, The Big Shave?, Shine a Light?, Who's That Knocking at My Door?, Ալիսան այստեղ այլևս չի ապրում?, George Harrison: Living in the Material World?, No Direction Home?, Italianamerican?, Rolling Thunder Revue: A Bob Dylan Story by Martin Scorsese?, The Wager?, Mean Streets?, Հանգուցյալները? եւ Raging Bull?
Տեսակ	դրամա?, քրեական ֆիլմ?, թրիլեր?, մարտաֆիլմ?, գանգստերային ֆիլմ?, հոգեբանական թրիլեր ֆիլմ?, նեո նուառ?, ֆենթեզի ֆիլմ?, էպիկական ֆիլմ?, կենսագրական ֆիլմ?, վեստեռն?, միստիկ ֆիլմ?, վավերագրական ֆիլմ?, սպորտային ֆիլմ?, արկածային ֆիլմ?, կինոկատակերգություն?, պատմական ֆիլմ?, historical drama film?, ռազմական ֆիլմ?, ֆիլմ նուար?, comedy horror film?, psychological horror film?, սարսափ ֆիլմ?, crime drama film?, քրեական թրիլլեր? եւ ֆիլմ կողոպուտի մասին?
Մասնագիտութիւն	ժապաւէնի բեմադրիչ, շարժապատկերի դերասան, ժապաւէն արտադրող, հեղինակ, մոնտաժող, Հնչիւնաւորող, հեռուստառեժիսոր, բեմադրիչ, դերասան, գրագէտ, film historian, Հեռատեսիլի յայտագիրներ արտադրող, պրոդյուսեր
Աշխատավայր	Նիւ Եորք Համալսարան
Վարած պաշտօններ	Քաննի շարժապատկերի փառատօնի յանձնաժողովի նախագահ
Անդամութիւն	Արուեստներու եւ գիտութիւններու ամերիկեան կաճառ, Ամերիկա Ուեսթի գրողների գիլդիա? եւ Ամերիկայի ռեժիսորների գիլդիա?
Ամուսին	Laraine Marie Brennan?, Julia Cameron?, Իզաբելլա Ռոսսելլինի?, Բարբարա Դե Ֆինա? եւ Helen Schermerhorn Morris?
Ծնողներ	հայր՝ Չարլզ Սկորսեզե?, մայր՝ Քեթրին Սկորսեզե?
Երեխաներ	Cathy Scorsese?, Ֆրանչեսկա Սկորսեզե? եւ Domenica Cameron-Scorsese?
	Ստորագրութիւն;

Մարթին Սքորսեզէ (անգլերէն՝ Martin Marcantonio Luciano Scorsese, 17 Նոյեմբեր 1942(1942-11-17)^[1]^[2]^[3]^[…], Քուինս, Նիւ Եորք, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ^[4]), ամերիկացի յայտնի բեմադրիչ, ֆիլմարտադրող եւ գրող^[10]։

Կենսագրութիւն

Մարթին Սքորսեզէ ծնած եւ մեծցած է Միացեալ Նահանգներու Նիւ Եորք քաղաքին մէջ։ Անոր ծնողքին երկրորդ մասնագիտութիւնը դերասանութիւն էր։ Հայրը՝ Շարլ Սքորսեզէ նաեւ հագուստի վաճառական էր, իսկ մայրը՝ Քեթրին Սքորսեզէ՝ դերձակ։ Անոր հօր նախնիները գաղթած են Իտալիայէն, Սիկիլիոյի Փալերմօ քաղաքէն։ Անոր ծնողքը կաթոլիկ էին, ան մեծցած է խիստ կաթոլիկ ընտանիքի մը մէջ եւ փոքր տարիքին շատ շփում չէ ունեցած իր տարիքի երեխաներուն հետ։ Անոր մեծ եղբայրը զինք յաճախ շարժապատկերի սրահ կը տանէր, ուր ծնած է իր մեծ սէրը շարժապատկերի հանդէպ։

Ծառայած է Միացեալ Նահանգներու բանակի ծովային հետեւակներու շարքերուն մէջ, աշխատելով իբրեւ խոհարար։ Ծառայութիւնը աւարտելէն ետք ուսանած է Նիւ Եորքի համալսարանին մէջ։ Այդ համալսարանին մէջ սորվելու տարիներուն ալ սկսած է նկարահանել «կարճամեթրաժ» ֆիլմեր։

Սքորսեզէ 5 անգամ ամուսնացած է։ Առաջին կինը Լարինա Մարի Պրեննան (Laraine Marie Brennan) էր, որմէ ունեցած է դուստր մը՝ Քաթարինէ։ Երկրորդ կինը՝ Ճուլիա Քամերոն (Julia Cameron), որմէ նոյնպէս ունեցած է դուստր մը։ Երրորդը՝ դերասանուհի Իզապելլա Ռոսսելինին (Isabella Rossellini), որուն հետ ամուսանցած է 1979-ին եւ անկէ բաժնուած՝ 1983-ին։ Չորրորդ անգամ ամուսնացած է բեմադրիչ Պարպարա Տը Ֆինային (Barbara de fina) հետ՝ 1985-1991 թուականներուն։ 1999-էն մինչ օրս ամուսնացած է Հելէն Մորրիսի հետ, անոնք ունին դուստր մը։

Պատմութիւն

Առաջին բեմադրական աշխատանքը 1959-ին «Վեզուվ» կարճամեթրաժ ֆիլմն էր, որուն կը յաջորդեն 4-5 կարճամեթրաժ ֆիլմեր։ Առաջին լիամեթրաժ ֆիլմը նկարահանած է 1967-ին «Ես կը զանգեմ առաջինը» խորագիրով, սակայն ֆիլմին նկարահանումներու աւարտէն ետք կ՚որոշէ զայն վերանուանել «Ո՞վ կը թակէ իմ դուռս» (Who's That Knocking at My Door) անունով։ Ֆիլմին մէջ հանդէս կու գայ ապագային յայտնի դերասան Հարվի Քէյթլը (Harvey Keitel), որ կը խաղայ նաեւ անոր միւս քանի մը ֆիլմերուն մէջ։

Առաջին յաջող աշխատանքը կարելի է նկատել «Չար փողոցներ» (Mean Streets) ֆիլմը, ուր Հարվի Քէյթլի (Harvey keitel) կը միանայ ուրիշ շատ յայտնի դերասան մը, այդ ֆիլմին մէջ նորեկ՝ Ռոպըրթ Տը Նիրօն (Robert de Niro), որ մինչ այդ աշխատած էր Պրայըն տը Փալմայի (Brian De Palma) հետ։ Յաջորդ ֆիլմերէն մէկուն՝ «Ալիսը ա՛լ հոս չ՚ապրիր» (Alice Doesn't Live Here Anymore) գլխաւոր դերակատարուհի Էլեն Պերսթինը (Ellen Bernstein) Օսքար կը ստանայ՝ «Օսքար լաւագոյն դերասանուհիի համար»։

1977-ին Մարթին Սքորսեզէ կը նկարահանէ իր ամենայայտնի ֆիլմերէն մէկը՝ «Թաքսիսթը» (Taxi Driver), որուն գլխաւոր դերը փայլուն ձեւով կը կատարէ Ռոպըրթ Տը Նիրօ, դառնալով այդ դերասանին լաւագոյն դերակատարումներէն մէկը։

1988-ին Նիքոս Քազանթզաքիսի (Nikos Kazantzakis) գրածին հիման վրայ նկարահանած է «Քրիստոսի վերջին փորձութիւնը» (The Last Temptation of Christ) ֆիլմը, որ կը դառնայ համաշխարհային շարժապատկերի ամէնէն խնդրայարոյց աշխատանքներէն մէկը, քննադատուելով նաեւ եկեղեցւոյ կողմէն։ Շատ բարձր կը գնահատուի անոր 1990-ին նկարահանուած «Փառաւոր տղաներ» (Goodfellas) ֆիլմը։ 2002-ին կը ցուցադրուի անոր լաւագոյն գործերէն մէկը՝ Նիւ Եորքի աւազակախումբերը (Gangs of New York) (գլխաւոր դերերուն մէջ Լէոնարտօ Տի Քափրիօ (Leonardo DiCaprio), Տանիէլ Տէյ-Լիւիս (Daniel Day-Lewis), Քամերոն Տիազ (Cameron Diaz), որուն համար ան կը ստանայ «Ոսկեայ երկրագունդ» լաւագոյն բեմադրիչի համար մրցանակը։

2006-ին Ուրացողները (գլխաւոր դերերով Ճէք Նիքըլսըն (Jack Nicholson), Լէոնարտօ Տի Քափրիօ, Մէթ Տէյմըն (Matt Damon), Մարք Ուոլպըրկգ (Mark Wahlberg), Ալեք Պոլտուին (Alec Baldwin), Մարթին Շին (Martin Sheen)) ֆիլմին համար Օսքար կը ստանայ` «Օսքար լաւագոյն բեմադրիչի համար» եւ Ոսկեայ երկրագունդ լաւագոյն բեմադրիչի համար։ Սքորսեզէի սիրած դերասաններն են Ռոպըրթ Տը Նիրոն եւ Լէոնարտօ Տի Քափրիոն, որոնք հանդէս եկած են անոր մեծ թիւով ֆիլմերուն մէջ։ Անոր ֆիլմերուն մէջ յաճախ կը նկարահանուին նաեւ Հարվի Քէյթլը (Harvey keitel), Ուիլիըմ Տեֆոն (Willem Dafoe), Ճօ Փեշին (Joe Pesci), Ճուտի Ֆոսթըրը (Jodie Foster)։

Մրցանակներ եւ փաստեր

Ընդհանուր թիւով 90 շարժապատկերի-մրցանակ ստացած է եւ թեկնածու եղած է 72 մրցանակի, այդ թիւին մէջ «Օսքար», «Ոսկեայ երկրագունդ», «Ոսկեայ Արմաւենիի ճիւղ», «Կրէմմի, Վենետիկի ֆիլմի փառատօնի մրցանակ», «Ոսկեայ Արջ», GILDA, BAFTA եւ այլ մրցանակներ։

Ամերիկեան բոլոր ժամանակներու 100 լաւագոյն ֆիլմերու ցանկին վրայ առկայ են անոր 4 ֆիլմերը։

Ամերիկեան բոլոր ժամանակներու 10 լաւագոյն ֆիլմեր ըստ 10 ժանրերու ցանկին վրայ ընդգրկուած են անոր 2 ֆիլմերը՝ «Կատղած ցուլ» (Raging Bull) իբրեւ լաւագոյն մարզական ֆիլմ եւ «Փառաւոր տղաներ» ֆիլմը լաւագոյն ֆիլմերու ցանկին 2-րդ տեղը, զիջելով միայն հանրայայտ «Կնքահայրը» (The God Father) ֆիլմին։ IMDb վարկածի 250 լաւագոյն ֆիլմերու ցանկին վրայ ներկայացած է 6 ֆիլմերով։

Ֆիլմերը

Ընդհանուր թիւով 50-է աւելի ֆիլմերու բեմադրիչ է, 13 ֆիլմի սենարիոյի հեղինակ, 40 ֆիլմի փրոտիւսըր։ Որպէս դերասան հանդէս եկած է 13 ֆիլմերու մէջ։ Առաւել նշանաւոր ֆիլմերն են

Տարեթիւ	ֆիլմի անուանում	բնօրինակ անուանում	դերասաններ
1973	Չար փողոցներ	Mean Streets	Ռոպըրթ Տը Նիրօ Հարվի Քէյթլ
1974	Ալիսիան ա՛լ հոս չ՚ապրիր	Alice Doesn’t Live Here Anymore	Հարվի Քէյթլ Էլլեն Բերստին Ճուտի Ֆոսթըր
1976	Թաքսիսթը	Taxi Driver	Ռոպըրթ Տը Նիրօ Հարվի Քէյթլ Ճուտի Ֆոսթըր Մարթին Սքորսեզէ
1977	Նիւ Եորք, Նիւ Եորք	New York, New York	Ռոպըրթ Տը Նիրօ Լայզա Մինելլի
1980	Կատղած ցուլ	Raging Bull	Ռոպըրթ Տը Նիրօ Ճօ Պէշի
1986	Դրամներու գոյնը	The Color of Money	Փոլ Նիւման Թոմ Քրուզ Ջոն Թուրթուրո Ֆորեսթ Ուայթաքեր
1988	Քրիստոսի վերջին փորձութիւնը	The Last Temptation Of Christ	Ուիլիամ Տեֆօ Հարվի Քէյթլ
1990	Փառաւոր տղաներ	Goodfellas	Ռոպըրթ Տը Նիրօ Ճօ Պեշի Ռեյ Լիոտա
1991	Վախի հրուանդանը	Cape Fear	Ռոպըրթ Տը Նիրօ Նիք Նոլթի Ճեսիքա Լենգ Կրէկորի Պեկ
1993	Անմեղութեան դարաշրջան	The Age of Innocence	Տանիէլ Տէյ-Լիւիս Միշել Փֆայֆըր
1995	Քազինօ	Casino	Ռոպըրթ Տը Նիրօ Ջո Պեշի Շերոն Սթոուն Ջեյմս Վուդս
1997	Քունտուն	Kundun
1999	Մեռելներուն յարություն տալով	Bringing Out the Dead	Նիկոլաս Քեյջ Ջոն Գուդման Մարտին Սկորսեզե
2002	Նիւ Եորքի աւազակախումբերը	Gangs of New York	Լէօնարտօ ՏիՔափրիօ Տանիէլ Տէյ-Լիւիս Քեմերոն Դիազ
2004	Աւիաթոր	The Aviator	Լէօնարտօ ՏիՔափրիօ Ալեք Բոլդուին Ուիլյամ Դեֆո Ջուդ Լոու Քեյթ Բլանշետ Քեյթ Բեքինսեյլ
2006	Ուրացողները	The Departed	Լէօնարտօ ՏիՔափրիօ Ջեք Նիկոլսոն
2010	Անիծուածներու Կղզին	Shutter Island	Լէօնարտօ ՏիՔափրիօ Պեն Քինգսլի
2011	Հիւկօ	Hugo
2012	Իռլանտացին	The Irishman	Ռոպըրթ Տը Նիրօ
2013	Լռութիւն	Silence	Տանիէլ Տէյ-Լիւիս Պենիսիօ տել Տորօ

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 Internet Broadway Database — 2000.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 filmportal.de — 2005.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Կոնգրեսի գրադարան — 1800.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q131454"></a>
↑ Ժամանակակից արվեստի թանգարանի առցանց հավաքածու
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q73268604"></a>
↑ https://www.americamagazine.org/arts-culture/2016/12/06/exclusive-martin-scorsese-discusses-his-faith-his-struggles-his-films-and
↑ The Daily Telegraph, Daily telegraph, الديلي تلغراف / C. Evans — London: 2010. — ed. size: 622719 — ISSN 0307-1235; 1477-3805
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q61959516"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q84"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q192621"></a>
↑ WGA Find a Writer
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q86272858"></a>
↑ https://www.dga.org/The-Guild/Members/Profile.aspx?mid=YuUkwwj%2b8aQ%3d — ISSN 0419-2052
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q86284739"></a>
↑ http://www.gonemovies.com/WWW/Acteur/ActeurXtra/ScorseseMartinX.php

Արտաքին յղումներ

IMDB Մարթին Սքորսեզէի փրոֆիլ

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q31964">Internet_Broadway_Database<span_class="wef_low_priority_links">_—_2000.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 Internet Broadway Database — 2000.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q1414426"_data-entity-id="Q15706812">filmportal.de<span_class="wef_low_priority_links">_—_2005.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 filmportal.de — 2005.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|Բրոքհաուզի_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q22806_citetype_Q11422631_citetype_Q53251146_citetype_Q115456878_citetype_Q1789476"_data-entity-id="Q131454">[http://id.loc.gov/authorities/names/n81050379.html_Կոնգրեսի_գրադարան]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1800.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q131454"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Կոնգրեսի գրադարան — 1800.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q131454"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q73268604">Ժամանակակից_արվեստի_թանգարանի_առցանց_հավաքածու<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q73268604"></a></div>-5] Ժամանակակից արվեստի թանգարանի առցանց հավաքածու
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q73268604"></a>

[[https://www.americamagazine.org/arts-culture/2016/12/06/exclusive-martin-scorsese-discusses-his-faith-his-struggles-his-films-and_https://www.americamagazine.org/arts-culture/2016/12/06/exclusive-martin-scorsese-discusses-his-faith-his-struggles-his-films-and]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-6] ttps://www.americamagazine.org/arts-culture/2016/12/06/exclusive-martin-scorsese-discusses-his-faith-his-struggles-his-films-and

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1110794_citetype_Q11032_citetype_Q1002697"_data-entity-id="Q192621">[https://web.archive.org/web/20160108154441/http://www.telegraph.co.uk/culture/film/classic-movies/8229597/Howard-Hawks-The-king-of-American-cool.html_The_Daily_Telegraph,_Daily_telegraph,_الديلي_تلغراف]<span_class="wef_low_priority_links">_/_[[:en:Chris_Evans_(journalist)|C.&nbsp;Evans]]_—_[[:Լոնտոն|London]]:_2010._—_ed._size:_622719_—_ISSN_[https://www.worldcat.org/issn/0307-1235_0307-1235];_[https://www.worldcat.org/issn/1477-3805_1477-3805]</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q61959516"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q84"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q192621"></a></div>-7] The Daily Telegraph, Daily telegraph, الديلي تلغراف / C. Evans — London: 2010. — ed. size: 622719 — ISSN 0307-1235; 1477-3805
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q61959516"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q84"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q192621"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513"_data-entity-id="Q86272858">[https://directories.wga.org/member/4268299b-2cc9-4562-9c62-5e0f7726add4_WGA_Find_a_Writer]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q86272858"></a></div>-8] WGA Find a Writer
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q86272858"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q367035_citetype_Q2217301"_data-entity-id="Q86284739">[https://www.dga.org/The-Guild/Members/Profile.aspx?mid=YuUkwwj%2b8aQ%3d_https://www.dga.org/The-Guild/Members/Profile.aspx?mid=YuUkwwj%2b8aQ%3d]<span_class="wef_low_priority_links">_—_ISSN_[https://www.worldcat.org/issn/0419-2052_0419-2052]</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q86284739"></a></div>-9] ttps://www.dga.org/The-Guild/Members/Profile.aspx?mid=YuUkwwj%2b8aQ%3d — ISSN 0419-2052
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q86284739"></a>

[10] ttp://www.gonemovies.com/WWW/Acteur/ActeurXtra/ScorseseMartinX.php

[1]

[2]

[3]

[4]

[10]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]