Մկրտիչ Տարագճեան

Մկրտիչ Տարագճեան;
Ծնած է	Դեկտեմբեր 1952
Ծննդավայր	Հալէպ, Սուրիա
Քաղաքացիութիւն	Սուրիա; Քանատա
Ուսումնավայր	ՄաքԿիլ Համալսարան
Մասնագիտութիւն	բժիշկ, քանդակագործ
Կայքէջ	tarakdjian.com

Մկրտիչ Տարագճեան (անգլերէն՝ Megerditch Tarakdjian, Դեկտեմբեր 1952, Հալէպ, Սուրիա), որտեղ ստացած է իր ուսումը. ապա ան հաստատուած է Մոնրէալ, Գանատա: Բժիշկ, օժտուած արուեստագէտ եւ քանդակագործ հրաշալի ստեղծագործութիւններով:

Կենսագրութիւն

Մկրտիչ Տարագճեան ծնած է Հալէպ, Սուրիա ուր ստացած է իր ուսումը՝ Հայկազեան Վարժարան (1960-1966), Քարէն Եփփէ Ազգային Ճեմարան (1966-1972), Հալէպի Համալսարանի Բժշկական կաճառ (1972-1978), ապա ան հաստատուած է Մոնրէալ, Գանատա եւ աւարտած է McGill University Medical School post graduate training (1985-1986):

Փոքր տարիքէն Մկրտիչ յատուկ սէր ունեցած է արուեստի հանդէպ եւ շատ կանուխ, շրջան մը յաճախած է Հալէպի Սարեանի Անուան Արուեստի Ակադեմեան։ Թէեւ ան որպէս ասպարէզ ընտրած է բժշկութիւնը, սակայն արուեստի նուիրումը միշտ վառ մնացած է իր մէջ:

Աւելի ուշ, առողջապահական մարզի մէջ ներգրաւուածութեան կողքին, Մկրտիչ ըլլալով ինքնուս արուեստագետ մը, զարգացուցած է իր ձիրքերը եւ հմտացած քանդակագործութեան մէջ։ Մոնրէալաբնակ քանդակագործ Արթօ Չաքմաքչեանի հետ իր սերտ գործակցութիւնը յաւելեալ զարկ տուած է իր ստեղծագործութիւններուն:

Մկրտիչ Տարագճեանի արուեստի ոճը եւ ինքնատիպութիւնը

Մկրտիչ Տարագճեան թէեւ գերիրապաշտ մըն է, սակայն այս մէկը չի խանգարեր զինք, որպէսզի իրագործէ նաեւ իրապաշտական բնոյթի դիմաքանդակներ, որոնք կը դրսեւորեն անոր ծեփակերտելու հմտութիւնն ու կատարողական մակարդակը:

Իսկ անոր յղացքները (որոնք երեսունէ աւելի են) գրաւականն են անոր հզօր երեւակայութեան եւ տաղանդին:

Անոր գլխաւոր կերպարը Մարդն է` Գլխագիր մարդը, տարօրինակ, երբեմն նոյնիսկ` արտակեդրոն միջավայրի մէջ, ուր տեղի կ՛ունենայ գոյատեւման պայքարն ու մարդու մարդկայնացման տագնապահար գործընթացը: Ան կ՛աշխատի մարդու մարմնի մասերու հանման սկզբունքով, որուն նախակարապետներէն են Օկիւստ Ռոտէնն ու Արշիլ Կորքին:^[1]

Մեր օրերուն բազմաթիւ են այն կերպարուեստագէտները, որոնք ազատօրէն կը վարուին մարդու մարմինի հետ, սակայն քիչ են յաջողածները: Այդ քիչերէն կարելի է համարել Տարագճեանը եւս, որուն «Քրոսինկ տը ուոլ» ստեղծագործութիւնը այս առումով լաւագոյն օրինակը կրնայ հանդիսանալ:

Ան այն յանձնառու արուեստագէտներէն է, որոնց ստեղծագործութիւններէն իւրաքանչիւրը պատգամ մը կը պարունակէ իր մէջ։ Այս պատճառով ալ անոր արուեստը առաւելագոյնս բացայայտելու համար կարիքը կը զգացուի համապատասխան վերլուծումներու եւ մեկնաբանութեան:

Տարագճեան թէեւ գերիրապաշտ մըն է, սակայն այս մէկը չի խանգարեր զինք, որպէսզի իրագործէ նաեւ իրապաշտական բնոյթի դիմաքանդակներ, որոնք կը դրսեւորեն անոր ծեփակերտելու հմտութիւնն ու կատարողական մակարդակը: Իսկ անոր յղացքները (որոնք երեսունէ աւելի են) գրաւականն են անոր հզօր երեւակայութեան եւ տաղանդին:

Մկրտիչ Տարագճեանի արուեստի գործերը

Մասնագիտութեամբ բժիշկ, սակայն էութեամբ արուեստագէտի խառնուածքի տէր, քանդակագործ Մկրտիչ Տարագճեանի արուեստի գործերը կը գտնուին Գանատայի, Միացեալ Նահանգներու եւ Հայաստանի զանազան հանրային հաստատութիւններու մէջ։ Իր կերտած,Գանատահայ համբաւաւոր լուսանկարիչ Յուսուֆ Քարշի յուշարձանը, կանգնեցուած է Գանատայի մայրաքաղաք Օթաուայի կեդրոնը. իսկ Մոն Ռոյալ քաղաքապետարանի հանրային գրադարանին առջեւ զետեղուած է «Ընթերցողը» կերպարին մեծադիր արձանը։

Տարագճեան, որպէս արուեստագէտ բժիշկ, համոզուած է որ արուեստը՝ մարդու ստեղծագործական ներուժը դրսեւերելու կողքին նաեւ բուժիչ գործօն մըն է մարդկային կեանքին մէջ։

Ան ունի շուրջ քառասուն ստեղծագործութիւններ, որոնք արուեստասէրներուն ընդհանուր գաղափար մը կու տան Տարագճեանի ստեղծագործական անցած ուղիի մասին:

«Ազատութիւն» քանդակը

Հայաստանի Հանրապետութեան Անկախութեան 20 ամեակի ցուցահանդէսին Մկրտիչ Տարագճեան ուղարկեց իր «Ազատութիւն» քանդակը, գործ, որ կը ներկայացնէ շիշի մէջէն դուրս եկող հսկային, ով վերջապէս ազատութիւն ձեռք բերած է, ազատուելով իր շղթաներէն։ Այժմ այդ գործը Սփիւռքի նախարար Հրանուշ Յակոբեան գրասենեակին մեջ է:^[2]

Յուսուֆ Քարշի կիսանդրի Քանդակը

Յուսուֆ Քարշի կիսանդրի Քանդակի հեղինակը բժիշկ Մկրտիչ Տարագճեանն է: Յուշարձանի ինժեներական նախագիծը կատարուած է Սուրէն Հաճեանի կողմէն:

Գանատահայ լուսանկարիչ Յուսուֆ Քարշին նուիրուած յուշարձան Գանատայի Օթթաուա քաղաքին մէջ։ Յուշարձանը հայ-Գանատական բարեկամական յարաբերութիւններու խորհրդանիշերէն է: Գանատայի ժառանգութեան նախարարութեան եւ Մայրաքաղաքային յանձնաժողովի հետ համագործակցութեամբ բացուած Յուսուֆ Քարշի յուշարձանը նուէր է հայ ժողովուրդէն Գանատային` Հայ-Գանատական դիւանագիտական Յարաբերութիւններու հաստատման 25-ամեակի եւ Գանատայի Համադաշնութեան 150-ամեակի կապակցութեամբ: Յուշարձանը կը գտնուի Օթթաուայի կեդրոն՝ «Confederation square» Համադաշնութեան հրապարակ^[3]:

Յուշարձանի բացումը կատարած են Գանատայի մօտ ՀՀ արտակարգ եւ լիազոր դեսպան Արմեն Եգանյանը, Գանատայի Սենաթի նախագահ ՃորՃ Ֆիւրին եւ յուշարձանի հեղինակ, Գանատահայ քանդակագործ Մկրտիչ Տարագճեանը, բացման արարողութեանը ներկայ գտնուած են Գանատայի արտաքին գործերու եւ ժառանգութեան նախարարություններու բարձրաստիճան ներկայացուցիչներ, դիւանագէտներ, հայ համայնքային կառոյցներու ղեկավարներ, բազմաթիւ Գանատահայեր, լրագրողներ:^[3]:

«Ընթերցողը» կերպարին մեծադիր արձանը

«Ռեճինալտ Տաուսըն գրադարան»-ի «Reginald J. P. Dawson Library» հիմնադրութեան 50-ամեակին առիթով, օժտուած քանդակագործ բժիշկ Մ. Տարագճեան Մոնրէալ քաղաքին կը նուիրէ պրոնզաձոյլ մեծ չափի հոյակապ գործ մը` «Ընթերցողը»: Ողջունելի յաւելում մը` քաղաքի հանրային արուեստի հաւաքածոյին, որ կը զարդարէ գրադարանի գլխաւոր մուտքը «Կրահամ պուլվար»-ի եւ «Քինտըրսլէ Աւենիւ»-ի անկիւնը:^[4]

Այս յատկանշական յուշարձանին բացումը տեղի ունեցաւ Մայիս 26-ին, խուռներամ արուեստասէրներու ներկայութեան, որոնց շարքին` հեղինակաւոր դէմքերու, ինչպէս` ուժանիւթի նախարար Փիեռ Արքան, Քանատայի մէջ Հայաստանի լիազօր եւ արտակարգ դեսպան Արմէն Եկանեան, քանատահայ թեմի առաջնորդ Բաբգէն եպս. Չարեան, քաղաքապետ` Ֆիլիփ Ռոյ, քաղաքապետութեան անդամ Յարութ Շիթիլեան եւ այլն: Սոյն ցուցասրահը անցեալ տարի ամրան ցուցադրած էր դոկտ. Տարագճեանի աւելի փոքր չափի գործերէն, որոնք դրուած էին իբրեւ մէկ մասը խիստ ժողովրդական եւ ժամանակից ցուցահանդէսի մը: Անոնցմէ մէկը` «Ի՞նչ նորութիւն» խորագրեալ քանդակը նախատիպը հանդիսացաւ այս կոթողին` «Ընթերցող»-ին, որ ունի 1,7 մեթր բարձրութիւն:^[4]

Մկրտիչ Տարագճեանի Ցուցահանդէսները

Քանդակագործ Մկրտիչ Տարագճեանի Քանդակագործութեան ստեղծագործութիւնները ներկայացուած են անհատական ցուցահանդէսներով։

3 Օգոստոս - 17 Օգոստոս, 2017, Մկրտիչ Տարագճեան ունեցաւ իր անհատական ցուցահանդէս Երեւանի Ժամանակակից Արուեստի Թանգարանին մէջ:
28 Յուլիս, 2016, Քանդակագործ Մկրտիչ Տարագճեանի մէկ յատկանշական ցուցահանդէսի պաշտօնական բացումը տեղի ունեցաւ «Մոն Ռոյալ» քաղաքապետարանի «Ռեճինըլտ Տոուսըն» հանրային գրադարանի արուեստի ցուցասրահին մէջ, ներկայութեամբ` Մոն Ռոյալ տարածաշրջանի քանատական խորհրդարանի անդամ` Անթընի Հաոսֆատըրի: Ցուցադրութեան դրուած էին շուրջ քառասուն ստեղծագործութիւններ: Ցուցահանդէսը փակուեցաւ 25 Օգոստոսին:^[5]
Սեպտեմբեր 2016 Հանրապետական Ցուցահանդէս Նուիրուած Հայաստանի Անկախութեան 25 ամեակին։ Երեւան ^[6]
Սեպտեմբեր 2015 ԱՐՈՒԵՍՏ եւ ՅԻՇՈՂՈՒԹԻՒՆ Ցուցահանդէս Նուիրուած Հայոց Ցեղասպանութեան 100 ամեակին Arta Gallery Թորոնթօ, Գանատա
Ապրիլ 2015 Հանրապետական Ցուցահանդէս, նուիրուած Հայոց Ցեղասպանութեան 100 ամեակին։ Կազմակերպուած Մշակոյթի Նախարարութեան եւ Հայաստանի Նկարիչներու Միութեան կողմէ: Երեւան
Հոկտեմբեր 2014 (Scvlptvre), Քեպէքի Քանդակագործներու Առաջին Ցուցահանդէս։ Մոնրէալ, Գանատա
Սեպտեմբեր 2011 Համահայկական Ցուցահանդէս, կազմակերպուած Սփիւռքի նախարարութեան եւ Հայաստանի Նկարիչներու Միութեան կողմէ, նուիրուած Հայաստանի անկախութեան 20 ամեակին:Երեւան,
Մայիս 2011 Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու Հիւս. Գարոլինայի Միջազգային Մանրարուեստի 20-րդ Ցուցահանդէս (20th International Miniature Art Show)
Ապրիլ 2010 Թեքէեան Մշակութային Միութեան Ցուցահանդէս։ Մոնրէալ, Գանատա
2001 Գանատահայ Արուեստագետներու շրջուն ցուահանդէս, կազմակերպուած Համազգային Մշակութային Միութեան կողմէ, նուիրուած Հայաստանի Քրիստոնէութեան 1700 ամեակին։ Տիթրոիթ, ԱՄՆ. Թորոնթօ եւ Մոնրէալ, Գանատա
Մարտ 2001 Քէպէքի Արուեստագէտ Բժիշկներու Միութեան Ցուցահանդէս։ Մոնրէալ, Գանատա
Մարտ 2000 (L’Actualité Médicale) ի հրատարակչութեան կազմակերպած արուեստի ցուցահանդէս։ Մոնրէալ, Գանատա

ՅԱՒԵՐԺՈՒԹԵԱՆ ԿՈԹՈՂ

4 Սեպտեմբեր 2020-ին, Քանատայի մէջ, Մոնրէալի Հայ կեդրոնի մուտքին մօտ, տեղի ունեցաւ Կոմիտաս վարդապետի կիսանդրիի բացման արարողութիւնը, որուն ընթացքին ելոյթով հանդէս եկաւ ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցիչ Յակոբ Տէր Խաչատուրեան^[7]:

Կիսանդրիի հեղինակը քանդակագործ բժիշկ Մկրտիչ Տարաքչեանն է^[7]:

Պատկերասրահ

Եուսուֆ Քարշի կիսանդրին Օթթաուային մէջ, Գանատա

Ծանօթագրութիւններ

Աղբիւրներ

[1] Մկրտիչ Տարագճեանի Իւրայատուկ Ցուցահանդէսը

[2] «Արուեստը մեծ բժշկութիւն է»^{[permanent dead link]}

[noranor.ca-3] 3,0 ^3,1 Աշխարհահռչակ կանադահայ լուսանկարիչ Յուսուֆ Քարշի կիսանդրին կտեղադրվի Օտտավայում^{[permanent dead link]}

[aztagdaily.com-4] 4,0 ^4,1 Մոնրէալաբնակ Արուեստագէտ Մկրտիչ Տարագճեանը Կը Հարստացնէ «Մոն Ռուայալ»-ի Հանրային Արուեստի Հաւաքածոն Իր «Ընթերցողը» Քանդակով

[5] Տարագճեանի Իւրայատուկ Ցուցահանդէսը^{[permanent dead link]}

[6] Ցուցահանդէսներ հաւաքական

[մկօ-7] 7,0 ^7,1 Մոնրէալի Մէջ Բացումը Կատարուեցաւ Կոմիտաս Վարդապետի Կիսանդրիին

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]