Նահապետ Ռուսինեան

Նահապետ Ռուսինեան;
Ծնած է	1819
Ծննդավայր	Էֆքէրէ գաւառ (Կեսարիա)
Մահացած է	1876
Մահուան վայր	Կոստանդնուպոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն
Քաղաքացիութիւն	Օսմանեան Կայսրութիւն
Ազգութիւն	Հայ
Ուսումնավայր	Փարիզի գիտությունների ֆակուլտետ?
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Ազգային Սահմանադրութիւն հայոց
Մասնագիտութիւն	հանրային գործիչ, փիլիսոփայ, բժիշկ
Աշխատավայր	Կայսերական զինվորական բժշկական վարժարան?
Վարած պաշտօններ	կազմակերպութեան նախագահ եւ Հայ Ազգային ժողովի պատգամավոր?

Նահապետ Ռուսինեան (1819, Էֆքէրէ գաւառ (Կեսարիա) - 1876, Կ. Պոլիս), հայ գրող, մանկավարժ եւ ազգային գործիչ։

Կենսագրութիւն

Ծնած է 1819 թուականին, Կեսարիոյ Էֆքերէ գաւառին մէջ^[6]։ Տասը տարեկանին կը բաժնուի գիւղէն եւ Պոլիս կ'երթայ իր հօր հետ, որ պալատական նկարիչ մըն էր։ Նախակրթութիւնը կը ստանայ Սկիւտարի թաղային վարժարանին մէջ։ Հօր անակնկալ մահը պատճառ կը դառնայ, որ թարգմանի պաշտօն ստանձնէ թուրք փաշայի մը քով։

Յետագային միայն, է՜ր երբեմն ապրող ազնուական մեծատուներու՝ Յովհաննէս Սերվերեանի, Կարապետ Պալեանի եւ Գրիգոր Օտեանի նիւթական օժանդակութեամբ, կր մեկնի Փարիզ, համալսարանական ուսման^[7] եւ կը հետեւի Սորպոնի գրականութեան դասնթացքներուն։ Փարիզը իր կնիքը տուած է բժիշկ, գրագէտ եւ հանրային մարդ Ռուսինեանին, որ 1870—1848 թուականներու ֆրանսական յեղափոխութեան ընկերային թէ իմացական բոլոր անդրադարձները կ'ապրի։ 1851-ին Պոլիս կը վերադարնայ, երր պայքարը սկսած էր ժողովրդավարութեան եւ լեզուական յեղաշրջումի համար։

Պոլսոյ մէջ մասնաւոր ուսումնական յանձնաժողովի անդամ էր նաեւ ինք, 1854 թուականին։

Ֆրանսան ներկայ է Ռուսինեանի ամէնէն անմեղ գթաղանքներուն մէջ։ Ի դէպ, 1854-ի եւ 1873-ի այս «Տարեցոյց»ներուն մէջ կը գտնենք Ռուսինեանի բառակերտական շնորհին փաստը։

Ռուսինեանի բառակերտական-թարգմանական շնորհին ուրիշ մէկ վկայութիւնն են ֆրանսերէն կարգ մը բառերու հայացումները։ Երջանի՜կ օրեր, երր մարդիկ տունէ տուն ու թատրոնէ թատրոն կը վազէին, նոր բաո մը գտած կամ կարդացած ըլլալու գոհունակութեամթ։ Կը պատմուի, թէ Ռուսինեան տունէն կառք նստած ու շունչը առած է «Մասիս»ի խմրագրատունը, երբ օրին մէկը տեսած է կտրօն (coupon) բառը, բայց Ռուսինեանի անհատականութիւնը ամէնէն աւելի ի յայտ կու գայ իր ժողովականութեան մէջ։

Ռուսինեան, 1857-ի ազզային կանոնագրութեան եւ 1860-ի ազզային սահմանադրութեան մշակումին մէջ ունեցաւ գերակշիռ դեր։

Մահ

Կը մահանայ 1876-ին, ուղեղային արիւնախռնումով:

Ծանօթագրութիւններ

↑ Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ Ով ով է. հայեր / խմբ. Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053761"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28722393"></a>
↑ Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 482. — ISBN 978-2-905686-93-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 10 — հատոր 10. — է. 96–97.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124737637"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ «Երգարան (Բ.)»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2017-02-02-ին։ արտագրուած է՝ 2016-12-29
↑ «Նահատակ հեղինակներ, Արեւմտահայ եւ սփիւռքի գրականութիւն, Գեղարուեստական գրականութիւն»

Աղբիւրներ

Մինաս Թէօլէօլեան, Դար մը գրականութիւն (Բ հրատարակութիւն), Հալէպ, էջ 120-125
«Դիմաստուերներ», Հրանդ Ասատուր, 1921, էջ 63-73։

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q2657718">[[:hy:s:Հայկական_սովետական_հանրագիտարան|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:Վիքտոր_Համբարձումեան|Վ.&nbsp;Համբարձումյան]],_[[:Կոստանդին_Խուդաւերդեան|Կ.&nbsp;Խուդավերդյան]]_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1974.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-1] Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1787111"_data-entity-id="Q28722393">[[:d:Q28722393|Ով_ով_է._հայեր]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:hy:Հովհաննես_Այվազյան|Հ.&nbsp;Այվազյան]]_—_[[:Երեւան|Երևան]]:_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_2005.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053761"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28722393"></a></div>-2] Ով ով է. հայեր / խմբ. Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053761"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28722393"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q114555440"><i_class="wef_low_priority_links">[[:d:Q114574126|Krikorian&nbsp;A.]],_[[:d:Q114588221|Heratchian&nbsp;H.]]</i>_[[:d:Q114555440|Le_dictionnaire_biographique]]:_Arméniens_d'hier_et_d'aujourd'hui<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:fr:Maisons-Alfort|Maisons-Alfort]]:_2021._—_P.&nbsp;482._—_ISBN_978-2-905686-93-0</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a></div>-3] Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 482. — ISBN 978-2-905686-93-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1238720"_data-entity-id="Q124737637">Հայկական_սովետական_հանրագիտարան,_հատոր_10<span_class="wef_low_priority_links">_—_հատոր&nbsp;10._—_է.&nbsp;96–97.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124737637"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 10 — հատոր 10. — է. 96–97.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124737637"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-5] Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[6] «Երգարան (Բ.)»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2017-02-02-ին։ արտագրուած է՝ 2016-12-29

[7] «Նահատակ հեղինակներ, Արեւմտահայ եւ սփիւռքի գրականութիւն, Գեղարուեստական գրականութիւն»

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]