Ստեփան Շահումեան

Ստեփան Շահումեան; ռուս.՝ Степа́н Гео́ргиевич Шаумя́н
Ծնած է	13 Հոկտեմբեր 1878
Ծննդավայր	Թիֆլիս, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն
Մահացած է	20 Սեպտեմբեր 1918 (39 տարեկանին)
Մահուան վայր	Թուրքմենբաշի, Խորհրդային Ռուսաստան
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն
Ազգութիւն	Հայ
Ուսումնավայր	Համպոլտթ Համալսարան
Մասնագիտութիւն	քաղաքական գործիչ, Յեղափոխական, գրաքննադատ, լրագրող, թարգմանիչ
Վարած պաշտօններ	Համառուսաստանյան հիմնադիր ժողովի անդամ?
Կուսակցութիւն	Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն, Պոլշեւիկեան կուսակցութիւն եւ Ռուսաստանի սոցիալ-դեմոկրատական բանվորական կուսակցություն?
Ամուսին	Եկատերինա Շահումյան?
Երեխաներ	Սուրեն Շահումյան? եւ Լեւոն Շահումեան
	Ստորագրութիւն;

Ստեփան Շահումեան (13 Հոկտեմբեր 1878(1878-10-13), Թիֆլիս, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն^[1] - 20 Սեպտեմբեր 1918(1918-09-20)^[1], Թուրքմենբաշի, Խորհրդային Ռուսաստան), հայ յեղափոխական, քաղաքական գործիչ, լրագրող եւ գրաքննադատ։

Կեանք եւ գործունէութիւն Խմբագրել

Ծնած է ծնած է Թիֆլիսի, կտորի վաճառականութիւն ընող ընտանիքի մէջ: Նախնական կրթութիւնը ստացած է ծննդավայր Թիֆլիսի մէջ, ապա 1898-ին մեկնած է Սեն Փեթերպուրկ իր ուսումը շարունակելու տեղի Պետական համալսարանին մէջ․ ապա անցած է Ռիկայի կաճառի քիմիական բաժին^[3]:

Ուսման ընթացքը չաւարտած, նիւթական դժուարութեանց պատճառով ուսումը կիսատ ձգելով վերադարձած է Թիֆլիս, իբրեւ սրբագրիչ աշխատելու «Նովոյէ Օպոկրէնիէ» ռուսական թերթին մէջ, միաժամանակ զբաղելով ազգային եւ կուսակցական հարցերով:

Շահումեան եղած է Թիֆլիսի Հայ Սոցիալ դեմոկրատներու միութեան կազմակերպիչներէն, միաժամանակ գլխաւորելով հայկական եւ վրացական Սոցիալ դեմոկրատականներու գրականութեան եւ հրատարակութեան յանձնաժողովը:

Միջոց մը վերջ, ուսումը ամբողջացնելու համար, մեկնած է Գերմանիա, ընդունուելու Պերլինի Հումպոլթտի համալսարանի փիլիսոփայութեան պետական իրաւունքներու բաժանմունքը:

Աւարտելէ ետք վերադարձած է Թիֆլիս, ստանձնելու Կովկասեան միութեան կոմիտէի «Պրոլետարիատի Կռիւը» թերթի խմբագրութիւնը: Միաժամանակ աշխատակցած է ռուսական «Վպերյոդ» եւ «Պրոլետարի» թերթերուն:

Որոշ ժամանակ ետք հիմնած է «Կավկազսքի ռաբոչի լիստոք» ռուսերէն թերթը՝ 1905 թուականին, իսկ 1907-ին յաջորդաբար «Կայծ», «Նոր Խօսք» եւ «Օրեր» թերթերը:

Շահումեան ընդհանրապէս գրած է ընկերվարութեան մասին, հայ ժողովուրդի պատմութեան եւ մշակութային բազմաթիւ հարցերու մասին յօդուածներ ու քննադատութիւններ, գրելու կողքին հայերէնի թարգմանելով նաեւ Քարլ Մարքսի, Վլատիմիր Լենինի եւ այլ օտարազգի հեղինակներու գործերը:

Ստեփան Շահումեան Պաքուի մէջ 26 կոմիսարներու հետ ձերբակալուած ու գնդակահարուած է:

Խորհրդային շրջանին անոր անունով կոչուած են բազմաթիւ շրջաններ, դպրոցներ, փողոցներ ու հրապարակներ. որոնցմէ է Արցախի մայրաքաղաք՝ Ստեփանակերտը^[3]:

Ստեփանաւանի մէջ կը գտնուի Շահումեանի թանգարանային համալիրը: Կիւմրիի եւ Երեւանի Ստեփան Շահումեանի անուան հրապարակներուն վրայ կանգնած է Շահումեանի յուշարձանը^[4]:

Պատկերասրահ Խմբագրել

Ստեփան Շահումեանի յուշարձանը, Երեւան
Ստեփան Շահումեանի տուն-թանգարանը
Ստեփան Շահումեանի յուշարձանը

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Шаумян Степан Георгиевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>
↑ Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 128–129. — ISBN 978-2-905686-93-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 «Մեծանուն Հայեր»։ haymard.am։ արտագրուած է՝ 2022-03-15
↑ «ՍՏԵՓԱՆ ՇԱՀՈՒՄԵԱՆ (1878-1918)»։ www.jamanak.com։ արտագրուած է՝ 2022-03-15

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17378135">Шаумян_Степан_Георгиевич_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Прохоров,_Александр_Михайлович|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохоров]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Шаумян Степан Георгиевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q114555440"><i_class="wef_low_priority_links">[[:d:Q114574126|Krikorian&nbsp;A.]],_[[:d:Q114588221|Heratchian&nbsp;H.]]</i>_[[:d:Q114555440|Le_dictionnaire_biographique]]:_Arméniens_d'hier_et_d'aujourd'hui<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:fr:Maisons-Alfort|Maisons-Alfort]]:_2021._—_P.&nbsp;128–129._—_ISBN_978-2-905686-93-0</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a></div>-2] Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 128–129. — ISBN 978-2-905686-93-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a>

[:0-3] 3,0 ^3,1 «Մեծանուն Հայեր»։ haymard.am։ արտագրուած է՝ 2022-03-15

[4] «ՍՏԵՓԱՆ ՇԱՀՈՒՄԵԱՆ (1878-1918)»։ www.jamanak.com։ արտագրուած է՝ 2022-03-15

[1]

[2]

[3]

[4]

Ստեփան Շահումեան ռուս.՝ Степа́н Гео́ргиевич Шаумя́н

Ծնած է	13 Հոկտեմբեր 1878(1878-10-13)
Ծննդավայր	Թիֆլիս, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն^[1]
Մահացած է	20 Սեպտեմբեր 1918(1918-09-20)^[1] (39 տարեկանին)
Մահուան վայր	Թուրքմենբաշի, Խորհրդային Ռուսաստան
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն
Ազգութիւն	Հայ^[2]
Ուսումնավայր	Համպոլտթ Համալսարան
Մասնագիտութիւն	քաղաքական գործիչ, Յեղափոխական, գրաքննադատ, լրագրող, թարգմանիչ
Վարած պաշտօններ	Համառուսաստանյան հիմնադիր ժողովի անդամ?
Կուսակցութիւն	Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն, Պոլշեւիկեան կուսակցութիւն եւ Ռուսաստանի սոցիալ-դեմոկրատական բանվորական կուսակցություն?
Ամուսին	Եկատերինա Շահումյան?
Երեխաներ	Սուրեն Շահումյան? եւ Լեւոն Շահումեան
Ստորագրութիւն