Վահէ Քաչա

Վահէ Քաչա (բուն անունը՝ ՎահԷ Գառնիկ Խաչատուրեան , 1 Ապրիլ 1928(1928-04-01), Դամասկոս, Սուրիոյ եւ Լիբանանի ֆրանսական մանտադ - 14 Յունուար 2003(2003-01-14), Փարիզի 16-րդ շրջան, Փարիզ), արեւմտահայ գրող, ստեղծագործեր է գլխաւորապէս ֆրանսերէն։

Վահէ Քաչա
Ծնած է	1 Ապրիլ 1928(1928-04-01)
Ծննդավայր	Դամասկոս, Սուրիոյ եւ Լիբանանի ֆրանսական մանտադ
Մահացած է	14 Յունուար 2003(2003-01-14) (74 տարեկանին)
Մահուան վայր	Փարիզի 16-րդ շրջան, Փարիզ
Քաղաքացիութիւն	Ֆրանսա
Մայրենի լեզու	Ֆրանսերէն
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Գիշատիչների խնջույքը?
Մասնագիտութիւն	գրագէտ, հեղինակ, լրագրող

Կենսագրութիւն

Նախնական կրթութիւնը ստացեր է Պէյրութի մէջ։ 1945 թուականին մեկներ է Փարիզ, երեք տարի հետեւած է ժապաւէնի ղեկավարութեան դասընթացներուն։ Եղած է «Սուար տը Պէյրութ» («Soir de Beyrouth») թերթի թղթակիցը Փարիզի մէջ։

• 1953 թուականին տպագրուած է իր առաջին վէպը՝ «Կիրակի օրուընէ մնացած ծուխեր»։
• Հեղինակին մեծ յաջողութիւն բերած է «Ակն ընդ ական» (1955, հայերէն հրատարակուեր է 1956 թուականին, Ռիվարոլ մրցանակ, 1957) վէպը։
• Վահէ Քաչայի վէպերու ու վիպակներու մեծ մասին բնորոշ է տիրող իրականութեան արատներու քննադատութիւնը, պատերազմի դատապարտումը։ Քաչայի ստեղծագործութեան մեջ նկատելի է (Existentialism) Էքզիսթենցիալիզմի այսինքն՝ գոյապաշտութեան կամ գոյութենապաշտութեան փիլիսոփայութեան որոշակի ազդեցութիւնը։
• Քաչայի ստեղծագործութեան գլուխ-գործոցը «Դաշոյն մը այս պարտէզին մէջ» (1981) վէպն է, դիւցազներգական (Ֆր. épique) լայն շունչի ծաւալուն ստեղծագործութիւն մը, որը կը ներկայացնէ Արեւմտեան Հայաստանի իրականութիւնը, պոլսահայութեան կեանքը՝ համիտեան արհաւիրքներէն մինչեւ Մեծ եղեռնը:

• Վահէ Քաչան գրական գործունէութեանը զուգահեռ համագործակցած է ֆրանսական շարժանկարի ղեկավարներու (Ֆր. cinéastes) հետ, շարունակելով լրագրութիւնը։
• 1962 թուականին «Խղճահարութիւն չկայ կոյրերու հանդէպ» եւ «Քաղցկեղաւորները» տեղեկագրութիւններու համար ստացեր է մամուլի Փելման մրցանակ։
• Իր «Ակն ընդ ական», «Արարիչի ութերորդ օրը», «Կալիա», «Ուզածիդ չափ», «Հրեայի մահը», «Մարդ մը ինկաւ փողոց», «Գիշատիչներու խնճոյքը», «Լողի ուսուցիչը» վէպերն ու վիպակները նկարահանուեր են։
• Քաչայի ստեղծագործութիւնները թարգմանուեր են աշխարհի շատ լեզուներով:

Ստեղծագործութիւններ

• 1953 «Կիրակի օրուընէ մնացած ծուխեր» վեպ
• 1955 «Ակն ընդ ական» (հայերէն հրատարակութիւն՝ 1956, Ռիվարոլի մրցանակ՝ 1957)
• 1957 «Կարթ» (հայերէն հրատարակութիւն՝ 1958)
• 1958 «Սեղմուած բռունցքներ»
• 1960 «Արարիչի ութերորդ օրը» (հայերէն հրատարակութիւն՝ «Գրական թերթ», 1965, № 40-43)
• 1960 «Գիշատիչներու խնճոյքը» (հայերէն հրատարակութիւն՝ «Գրական թերթ», 1967, 41. 49-52, 1968, 1-2)
• 1963 «Գաւազան» (հայերէն հրատարակութիւն՝ «Գարուն», 1970, № 7-8)
• 1966 «Կապիկներու նաւը»
• 1968 «Հրեայի մահը»
• 1975 «Մարդ մը ինկաւ փողոց» (հայերէն հրատարակութիւն՝ «Փողոցին մէջ ինկած է մարդ մը», «Աշխարհ», 1977)
• 1979 «Աղմուկը, որ կը լսուէր»
• 1981 «Դաշոյն մը այս պարտէզին մէջ» (հայերէն հրատարակութիւն՝ 1999):

Հայերէն հրատարակուած երկեր

• Ակն ընդ ական, Պէյրութ, 1956, 108 էջ:
• Կարթ, Երեւան, 1958:
• «Գիշատիչներու խնճոյքը» (պատմուածքներ), Երեւան, 1976:
• «Դաշոյն մը այս պարտէզին մէջ»(ասք հայոց), Երեւան, 1999, 496 էջ:
• Ակն ընդ ական, Երեւան, 2005, 91 էջ:
• Սեղմուած բռունցքներ, Երեւան, 2005, 192 էջ:
• «Արարիչի ութերորդ օրը»: «Գիշատիչներու խնճոյքը», Երեւան, 2006, 145 էջ:
• Դեւը արթնցաւ, Էջմիածին, 2008, 147 էջ:
• Սեղմուած բռունցքներ, Երեւան, 2012, 196 էջ:

Գրականութիւն

• Թորոս Թորանեան, 12 վեպէրու հեղինակ Վահէ Քաչայի հետ: «Գարուն», 1967, № 2, էջ 72-74։ Archived 2020-06-05 at the Wayback Machine.

Աղբիւրներ

• «Ով ով է։ Հայեր» հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, գլխ. խմբ. Յովհ. Այվազեան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երեւան, 2007։
• Երկ. Գիշատիչներու խնճոյքը (Պատմուածքներ). Երեւան, 1976։
• arménienne de Beyrouth disparaît peu à peu : Alice Khatchadourian sœur de Vahé Katcha
• The Armenian intelligentsia of Beirut gradually disappears: Alice Khatchadourian sister of Vahé Katcha

Արտաքին յղումներ

• Վահէ Քաչան գրապահարանի մէջ

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։