Ալեքսանդր Միասնիկեան

Ալեքսանդր Միասնիկեան կեղծանուն՝ Մարտունի (9 Փետրուար 1886, Նոր Նախիջեւան, Ռուսական կայսրութիւն - 22 Մարտ 1925, Թիֆլիսի մօտ Վրացական ԽՍՀ), հայ քաղաքական, հասարակական գործիչ, ԽՍՀՄ համայնավարական Կուսակցութեան անդամ։

Ալեքսանդր Միասնիկեան
Ծնած է 28 Յունուար (9 Փետրուար) 1886[1]
Ծննդավայր Նոր Նախիջեւան, Ռուսական Կայսրութիւն[1]
Մահացած է 22 Մարտ 1925(1925-03-22)[1] (39 տարեկանին)
Մահուան վայր Թիֆլիս, Խորհրդային Միութիւն[1]
Քաղաքացիութիւն  Ռուսական Կայսրութիւն
 Խորհրդային Միութիւն
Կրօնք Աթէիզմ
Ուսումնավայր Մոսկուայի պետական համալսարանի իրաւաբանական բաժին[1]
Մասնագիտութիւն պետական գործիչ, կուսակցական աշխատող, զինուորական, գրաքննադատ
Վարած պաշտօններ Հայաստանի Հանրապետութեան Վարչապետ եւ Համառուսաստանյան հիմնադիր ժողովի անդամ?
Կուսակցութիւն Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն[1]

Կենսագրութիւն Խմբագրել

Ծնած է 1886-ին Նոր Նախիջեւան։ Ուսանած է ծննդավայրի թեմական դպրոցին մէջ, 1904-1906-ններուն՝ Մոսկուայի Լազարեան ճեմարանին մէջ[2]։ 1906-էն Ռուսաստանի սոցիալ-դեմոկրատական բանուորական կուսակցութեան անդամ էր։ 1907-1914-ններուն կուսակցական աշխատանք կատարած է Պաքուի, ապա՝ Մոսկուայի մէջ։ 1911-ին աւարտած է Մոսկուայի պետական համալսարանի իրաւաբանական Հիմնարկը: Ուսանողական տարիներուն աշխոյճօրէն մասնակցած է յեղափոխական շարժումներուն։

Միասնիկեանը Հայաստանի մէջ Խմբագրել

Ալեքսանդր Միասնիկեան, Յունուար 1921-ին նշանակուած է Հայկական ԽՍՀ Ժողկոմխորհի առաջին նախագահ (կը համապատասխանէ ժամանակակից վարչապետին) եւ ռազմական գործերու ժողկոմ։ Յաջորդ տարի Մարտին Անդրկովկասի Խորհրդային միացեալ Սոցիալիստական Հանրապետութեան կազմաւորումէն ետք եղած է դաշնութեան գործկոմի նախագահներէն, ապա՝ ՌԿ(բ) կ Անդրերկրկոմի առաջին քարտուղարը։

Երկրի տնտեսութեան վերականգնման, արեւմտահայ փախստականներուն տեղաւորելու, քաղաքական պատերազմի հետեւանքները վերցնելու, երկրին մէջ կայունութիւն հաստատելու համար, Ալեքսանդր Միասնիկեան մեծ գործունէութիւն ծաւալած է։ Ան կարեւորած է հայ մտաւորականութեան Հայաստանի մէջ համախմբելու եւ անոր համար ստեղծագործ աշխատանքի անհրաժեշտ պայմաններ ապահովելու խնդիրը։ Այդ կապակցութեամբ պաշտօնական հրաւԷրներ ուղղարկած է նկարիչ Մարտիրոս Սարեանին, ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանեանին, լեզուաբան Հրաչեայ Աճառեանին եւ ուրիշներու։ Խորհրդային Հայաստանի գործիչներէն Միասնիկեանը առաջինն է, որ անդրարադձած է Հայաստանի եւ Սփիւռքի փոխ-յարաբերութիւններուն. յատուկ ուսումնասիրութիւն նուիրած է Սփիւռքի մէջ հայ ազգային քաղաքական կազմակերպութիւններու խնդիրներուն։

 
Ալեքսանդր Միասնիկեան, դրօշմանիշ

1910-ական թուականներուն Ալեքսանդր Միասնիկեան լոյս ընծայած էր շարք մը յօդուածներու՝ նուիրուած հայոց գիրերու գիւտի նշանակութեանը, Միքայէլ Նալպանտեանի, Յովհաննէս Թումանեանի, Յովհաննէս Յովհաննիսեանի, Ալեքսանդր Ծատուրեանի ստեղծագործութիւններուն։ Բազմիցս անդրադարձած է Հայկական հարցին՝ զայն «գորդեան հանգոյց» անուանելով, որուն շուրջ հիւսուած են եւրոպական երկիրներու տարաձայնութիւններն ու շահերը։ 1913-ին Մոսկուայի մէջ հանդէս եկած է Հայկական հարցի մասին դասախօսութեամբ, որուն դրոյթները 1913-1914-ին լոյս տեսած են «Մշակ» թերթին մէջ։ Միասնիկեանի աշխատութիւնները լոյս տեսած են առանձին ժողովածուով (Երկեր, 4 հատոր, 1984-86)։

4-5 Յուիս 1921-ին, Ալեքսանդր Միասնիկեան մասնակցած է ՌԿ(բ) կ կենտկոմի Կովկասեան բիւրոյի լիագումար նիստին, ուր քննարկուած է Լեռնային Ղարաբաղի հարցը։ Դէմ է քուէարկել Իոսիֆ Ստալինի միջամտութեամբ Լեռնային Ղարաբաղը Ատրպէյճանի կազմին մէջ մտցնելու մասին որոշմանը։

Զոհուած է 22 Մարտ 1925-ին՝ Թիֆլիսի օդակայանին մէջ՝ օդանաւի արկածէ[3]։

Յիշողութիւն Խմբագրել

Միասնիկեանի անունով կոչուած են՝

 
Ալեքսանդր Միասնիկեանի յուշարձանը Երեւանի մէջ

Երեւանի Միասնիկեանի անուան հրապարակին վրայ տեղադրուած է անոր յուշարձանը։

Տե՛ս նաեւ Խմբագրել

Գրականութիւն Խմբագրել

  • Արամայիս Մնացականեան, Ալեքսանդր Միասնիկեան, Երեւան, 1955:
  • Ս. Դ. Աւագեան, Ալեքսանդր Միասնիկեան հրապարակախօս, Երեւան, 1964:
  • Հայ ժողովուրդի պատմութիւն /ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ./, հատ. VII, Երեւան, 1967:
  • Ա. Կ. Ոսկերչեան, Ալեքսանդր Միասնիկեանը եւ գրական հարցերը, Երեւան, 1974:
  • Գէորգ Ղարիբջանեան, Ալեքսանդր Միասնիկեան, Երեւան, 1976:
  • Վլատիմիր Ղազախեցեան, Հայաստանը 1920-1940-ններուն, Երեւան, 2006:
  • Մհեր Կարապետեան, Էդիկ Գէորգեան, Խորհրդային Հայաստանը 1920-1991-ններուն, Երեւան, 2007:
  • Հայոց պատմութիւն /ՀՀ ԳԱԱ հրատ./, հատ. IV, գիրք I, Երեւան, 2010:

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

Արտաքին յղումներ Խմբագրել