Արմէն Սամուէլեան
Արմէն Սամուէլեան (29 Յուլիս 1931[1], Փարիզի 6-րդ շրջան, Փարիզ[1] - 24 Յունիս 2016[1], Chevilly-Larue[1]), հայ արեւելագէտ։
| Արմէն Սամուէլեան | |
|---|---|
| Ծնած է | 29 Յուլիս 1931[1] |
| Ծննդավայր | Փարիզի 6-րդ շրջան, Փարիզ[1] |
| Մահացած է | 24 Յունիս 2016[1] (84 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Chevilly-Larue[1] |
| Քաղաքացիութիւն |
 Ֆրանսա |
| Մասնագիտութիւն | արեւելագէտ |
Արմէն՝ հօրմէն վարակուած եւ գրատան գիրքերու բոյրին եւ փոշիներուն մէջ հասակ առնելով, Արեւելագիտութեան մատենագիտութեան ճիւղին մէջ հմտանալու համար յաճախած է Փարիզի Արեւելեան լեզուներու ամպիոնը, հետեւելով փրոֆ. Ֆրետերիք Ֆէյտիի դասընթացներուն, սորված՝ հայերէն եւ արաբերէն։ Պատմաբան Անահիտ Տէր Մինասեանի վկայութիւնը՝ Փարիզի Հայ Ուսանողաց Տան մէջ, «Սամուէլեան» գրատան նուիրուած Արման Ֆրանժիւլիէնի լուսանկարներու ցուցահանդէսին զուգահեռ 2015 Յունիս 10-ին տրուած բանախօսութեան ընթաքին[2]․
|
Աւելի ուշ գրատուն այցելող մտաւորականները իրմէ խորհուրդ կ՚առնէին արեւելագիտութեան մարզէն ներս հրատարակութեանց վերաբերեալ։ Արմէն Սամուէլեան մեծ սէր ունեցած է գիրքերու նկատմամբ եւ շատ բան սորված է հին հատորները պրպտելով։ Նոյնիսկ հինցած գիրքերու հոտն ու բուրմունքը հրապուրած է զինք։ Արմէնը ի տարբերութիւն իր հօր, մեծ հռետոր չէ եղած եւ երբեք բեմերէն չէ խօսած…։ - Անահիտ Տէր Մինասեան
|
|
1945-ականներէն խորասուզուած է հօր գրատան հազարաւոր գիրքերուն մէջ, իսկ 1977-էն ետք՝ Արմէն Սամուէլեան, հօր մահէն ետք, գրատան սեփականատէրը դարձած ու իր քրոջ՝ Ալիսի հետ վարած է հօր հիմնած եւ սփիւռքահայութեան համար առասպելական դարձած Փարիզի Սամուէլեան Արեւելեան գրատունը[3]։
|
|
80 ականներու առաջին տարիներուն, իր հօր՝ Հրանդ Սամուէլի անունը տուած էինք Տեսինի Հայ մշակոյթի տան սրահին եւ այդ առիթով մօտէն ծանօթացած էի Սամուէլեաններուն: Ամէն անգամ յատուկ խանդաղատանքով զիս կ՛ընդունէին գրատան պատերէն ներս: Արփիկ Միսաքեանի եւ ուրիշներու մահէն վերջ, հայ մշակոյթի այս անխոնջ պահակները նախապատերազմեան Փարիզի վերջին մոհիկաններէն էին: - Հիլտա Չոպոյեան
|
|
Հայ Դատի թունդ պաշտպաններ՝ Արմէն Սամուէլեան եւ քոյրը մեծ ներդրում ունեցած են նաեւ հրատարակչական գործին մէջ, ինչ կը վերաբերի Հայ Դատի եւ Հայկական Հարցի թեմաներով լոյս տեսած ֆրանսերէնով հատորներուն։
85 տարեկանին իր մահկանացուն կը կնէ Արմէն Սամուէլեան՝ 24 Յունիս 2019-ին։
Սամուէլեան Գրատուն Խմբագրել
Փարիզի Մէօսիէօ-լը-Փրենս փողոցին մէջ կը գտնուի Սամուէլեան գրատունը։ Ան դարձած է Ցեղասպանութենէն ետք Փարիզի մէջ կազմաւորուող հայ համայնքի, բայց նաեւ գաւառաբնակ ամբողջ Հայութեան հանդիպման վայրը:
Վերջին շրջաններուն շաբաթը քանի մը օր միայն ան իր դռները բացած է յաճախորդներուն առջեւ: Գրատան հայ այցելուները ուխտագնացութիւն մը կատարելու պէս կը մտնէին այդ յարկէն ներս։ Օտար գիրքերու կողքին այդտեղ կարելի էր հանդիպիլ հայ գիրքերու եւ հանդէսներու ընտիր հաւաքածոյի մը։
Գրատունը հիմնուած է Հայաստանի առաջին հանրապետութեան պատուիրակութեան անդամ Հրանդ Սամուէլի կողմէ, 1930-ին։
Հրանդ Սամուէլ մօտիկ գործակից եղած է Շաւարշ Միսաքեանի, յատկապէս պատմական նիւթերով իր խմբագրականներով։
1977-ին, Հրանդ Սամուէլի մահէն ետք, Արմէն Սամուէլեան իր քրոջ՝ Ալիսի հետ, կը շարունակէ իր հօր գործը։
|
|
Եօթանասունականներէն ի վեր, Հրանդ Սամուէլի որդին, իր քրոջ՝ Ալիսի հետ կը վարէր հօր հիմնած եւ սփիւռքահայութեան համար առասպելական դարձած Փարիզի Սամուէլեան Արեւելեան գրատունը, իր բազմալեզու եւ հազուագիւտ գիրքերու հաւաքածոներով: Հոն է, որ Սփիւռքի չորս ծագերէն տակաւին կարելի էր հանդիպիլ հայութեան գիտակից եւ գրասէր զաւակներուն, որոնց հանրագիտարանը դարձած էին քոյր եւ եղբայր Սամուէլեանները: Եւ ո՛չ միայն: Արմէնն ու Ալիսը անկախ Հայաստանի Փարիզ ապաստանած կամ ժամանակաւոր հանգրուան հաստատած բոլոր դերակատարներուն մասին պատմութիւններու եւ դրուագներու շտեմարան մըն էին եւ են: Հակառակ մռայլ արտաքինին, Արմէն ազնիւ, հետաքրքրական եւ ծառայասէր անձնաւորութիւն մըն էր[4]։ - Հիլտա Չոպոյեան
|
|
Սամուէլեան գրատունը արեւելեան մշակոյթներու հետ հայկական հին ու ժամանակակից հատորներու կարեւոր կեդրոն մըն եղած է, նոյն ատեն նաեւ՝ դիմումի ու հանդիպումի կեդրոն մը ամբողջ աշխարհի հայագէտներուն, հայ գիրքով հետաքրքրուողներուն համար[5]։
Պարգեւներ Խմբագրել
Իրենց ունեցած վաստակին համար, 2007 թուականին, Հայաստանի տարուան առթիւ Արմէն եւ Ալիս պարգեւատրուած են Պատուոյ լեգէոնի ասպետի շքանշանով: