Բաբկէն Առաքելեան

Բաբկէն Առաքելեան (1 Փետրուար 1912(1912-02-01)[1][2], Մրգաշատ, Էջմիածին, Երեւանի նահանգ, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն[1][2] - 16 Օգոստոս 2004(2004-08-16)[1], Երեւան, Հայաստան), պատմաբան, հնագէտ, պատմական գիտութիւնների տոքթոր, փրոֆէսոր, Հայաստանի Գիտութիւններու Ակադեմիոյ ակադեմիկոս։

Բաբկէն Առաքելեան
Ծնած է 1 Փետրուար 1912(1912-02-01)[1][2]
Ծննդավայր Մրգաշատ, Էջմիածին, Երեւանի նահանգ, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն[1][2]
Մահացած է 16 Օգոստոս 2004(2004-08-16)[1] (92 տարեկանին)
Մահուան վայր Երեւան, Հայաստան
Քաղաքացիութիւն  Ռուսական Կայսրութիւն
 Խորհրդային Միութիւն
 Հայաստան
Ազգութիւն Հայ[1]
Ուսումնավայր Երեւանի Պետական Համալսարանի Պատմութեան Բաժանմունք[1]
Կոչում փրոֆէսոր[1][2]
Մասնագիտութիւն պատմաբան, հնաբան
Վարած պաշտօններ տնօրէն[1]
Անդամութիւն Հայաստանի Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիա[2]
Կուսակցութիւն Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն[1]

Կենսագրութիւն Խմբագրել

Բաբկէն Առաքելեանը ծնած է 1912-ին Արմաւիրի Մրգաշատ գիւղին մէջ։

1938-ին աւարտած է Երեւանի Պետական Համալսարանի Պատմութեան բաժինը, 1940-ին՝ ԽԸՀՄ Գիտութիւններու Ակադեմիոյ Հայկական Մասնաճիւղի (Արմֆան) Պատմութեան Ինստիտուտի ասպիրանտուրան։

1941-ին պաշտպանած է հայ միջնադարեան պատկերաքանդակներուն նուիրուած թեկնածուական ատենախօսութիւնը։ 1942-ին զօրակոչուած է բանակ եւ մինչեւ 1945-ը մասնակցած է Բ․Աշխարհամարտի ընթացքին մղուած մարտերին։ Զօրացուելէն յետոյ վերադառնալով Երեւան՝ զբաղած է Հայաստանի պատմութեան եւ հնագիտութեան, միջնադարեան քաղաքներու եւ արհեստներու, հայ հին մշակոյթի եւ արուեստի գիտական ուսումնասիրութիւնով։ 1949-էն վարած է Հայաստանի Գիտութիւններու Ակադեմիայի Պատմութեան Ինստիտուտի Հնագիտութեան եւ Վիմագրութեան Բաժինը։

Առաքելեանը երկար տարիներ ղեկավարած է Գառնիի, Արմաւիրի, հին Արտաշատի հնագիտական պեղումներու աշխատանքները։ Ան գիտութեան տաղանդաւոր կազմակերպիչ էր։ Անոր այդ յատկանիշը յատկապէս վառ դրսեւորուեցաւ 1959-էն սկսեալ, երբ ստանձնեց Հայաստանի Գիտութիւններու Ակադեմիայի իր իսկ հիմնադրած Հնագիտութեան եւ Ազգագրութեան Ինստիտուտի տնօրէնի պաշտօնը։ Իր ջանքերով այդ Ինստիտուտը վերածուեցաւ գիտական հեղինակաւոր կեդրոնի՝ ձեռք բերելով նաեւ միջազգային ճանաչում։ 1957-ին իրեն շնորհուած է փրոֆէսորի կոչում։

1964-ին Առաքելեանը պաշտպանած է ատենախօսութիւն՝ «Քաղաքները Եւ Արհեստները Հայաստանում IX-XIII Դարերում» թեմայով եւ արժանացած է պատմական գիտութիւններու տոքթորի աստիճանի։

1982-1990 Բաբկէն Առաքելեանը ղեկավարած է Հայաստանի Գիտութիւններու Ակադեմիայի Պատմութեան եւ Տնտեսագիտութեան Բաժանմունքի աշխատանքները՝ լիուլի դրսեւորելով գիտութեան հմուտ կազմակերպչի իր կարողութիւնները։

Հրատարակած գործեր Խմբագրել

Հեղինակած է աւելի քան 120 գիտական աշխատութիւն։ Առաքելեանի պատմագիտական աշխատանքներէն են՝

  • «Քաղաքները եւ Արհեստները Հայաստանում IX-XIII Դարերում աշխատութիւնը» (հատոր 1-2, Երեւան, 1958, 1964)
  • «Միգրացիոն Տեսութիւնը եւ Հայ Ժողովրդի Առաջացման Հարցերը» (1948)
  • «Հայկական Պատկերաքանդակները IV-VII Դարերում» (1949)
  • «Հին Արտաշատ» (1975)
  • «Ուրարտու-Հայաստան» (1988, համահեղինակներ՝ Գէորգ Ջահուկեան, Գագիկ Սարգսեան)

Աղբիւրներ Խմբագրել

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. ԽուդավերդյանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Հայկական համառոտ հանրագիտարանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.