Գծային Α (Γραμμική Α)

Գծային Α, պղինձէ դարու ընթացքին մինոացիներուն կողմէն գործածուած գիր։ Կը սեպուի ըլլալ Գծային B (գործածուած է Միկինեան քաղաքակրթութեան շրջանին) գիրին նախահայրը, նախքան Միկինացիներուն գալուստը Կրետէ (Ք․Ա․1800-Ք․Ա․1450)։

Գծային Α - արձանագրութիւն․ յայտնաբերուած է Զաքրոսի պալատին մէջ

Տեղեկութիւններ

Խմբագրել

Գծային Α, Գծային B-ին նման փորագրուած է կաւէ տախտակներու վրայ, որոնք յայտնաբերուած են Կրետէ՝ Քնոսոս, Ֆեսթոս, Այիա Թրիադա, Մալիա, Խանիա, Արխանես, եւայլն, ինչպէս նաեւ Կրետէէն դուրս՝ Միլոս, Քէա, Քիթիրա, Թիրա, Միլիթոս եւ Թրիա (Փոքր Ասիոյ հիւսիս-արեւմուտք)։

 
Գծային Α-ի ցուցակի կտորներ, Սանթորինիի հնավայր՝ Աքրոթիրի բնակավայրին Δ18Α սենեակին մէջ գտնուած

Գծային Α, Գծային B-ին նման վանկագիրերէ եւ նշանագիրերէ (բանատառերէ) կազմուած է։ Գտնուած են մօտաւորապէս 60-70 վանկագիրեր եւ 60 նշանագիրեր։ Անոնցմէ կէսը հասարակ են Գծային B-ի նշանագիրերուն հետ։ Այդ պատճառով Գծային Α կը սեպուի Գծային B-ի նախահայրը։

Արձանագրութեան իրեր

Խմբագրել

Գծային Α-ի արձանագրութեան համար առ հասարակ գործածուած են կաւէ տախտակներ, քարէ իրեր եւ կամ նաեւ մետաղներ։

 
Անօթ Գծային Α արձանագրութեամբ․ գտնուած է Սանթորինիի հնավայր՝ Աքրոթիրի բնակավայրին մէջ
 
Տախտակ Միկինեան արձանագրութեամբ (Գծային Β)․ Աթէնքի հնաբանական թանգարան

Գծային Α նորագոյն հնաբանութեան գլխաւոր առեղծուածներէն է․ դեռ չէ լուծուած։ Անոր լուծումը երեւան պիտի հանէ լեզուն եւ հաւանաբար Մինոացիներուն ծագումը։

նշանագիրերը օգնած են եզրակացնելու տախտակներուն պարունակութիւնը։ Մարդոց եւ ինչքերու ցուցակներ են։

Գծային Α եւ Գծային B գիրերուն մէկ մասի նմանութիւնը օգնած են հասնելու այդ եզրակացութեան թէ երկու գիրերուն հասարակ նշանագիրիրեը հաւանաբար ունին նոյն ձայնական (հնչական) արժէքը։ Հիմնուելով Գծային B-ին, Գծային Α-ի գրութիւնները արտագրուած են, սակայն անոնց հնչական կատարումը չի պատկանիր մինչեւ հիմա ծանօթ որեւէ լեզուի մը։

Ենթադրուած է թէ Գծային Α գրութիւններուն լեզուն կրնայ Էթէօկրետական (Ἐτεόκρητες / Eteocretan․ նախայունական լեզու, որուն մասին վկայութիւններ յայտնաբերուած են հին կրետական քանի մը այբուբենական արձանագրութիւններու մէջ) ըլլալ։

Զուգորդութեան ցուցակ

Խմբագրել
Գծային Α․ Ցուցակը եւ դասաւորումը հիմնուած են E. Bennett-ի աշխատութեան․ նշանագիրերուն դասաւորումը հիմնուած է Գծային B-ին։
*01-*20 *21-*30 *31-*53 *54-*74 *76-*122 *123-*306
  DA

*01

  QI

*21

  SA

*31

  WA

*54

 

*76

 

*123

  RO

*02

 

*21f

 

*34

 

*55

  KA

*77

 

*131a

  PA

*03

 

*21m

  TI

*37

  PA3

*56

  QE

*78

 

*131b

  TE

*04

  MI?

*22

  E

*38

  JA

*57

  WO2?

*79

 

*131c

 

*05

 

*22f

  PI

*39

  SU

*58

  MA

*80

 

*164

  NA

*06

 

*22m

  WI

*40

  TA

*59

  KU

*81

 

*171

  DI

*07

  MU

*23

  SI

*41

  RA

*60

 

*82

 

*180

  A

*08

 

*23m

  KE

*44

  O

*61

 

*85

 

*188

  S

*09

  NE

*24

 

*45

  JU

*65

 

*86

 

*191

 

*10

  RU

*26

 

*46

  TA2

*66

  TWE

*87

 

*301

 

*11

  RE

*27

 

*47

  KI

*67

 

*100/
*102

 

*302

  ME

*13

  I

*28

 

*49

  TU

*69

 

*118

 

*303

  QA2

*16

 

*28b

  PU

*50

 

*70

 

*120

 

*304

  ZA

*17

 

*29

  DU

*51

  MI

*73

 

*120b

 

*305

  ZO

*20

  NI

*30

 

*53

  ZE

*74

 

*122

 

*306

[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11]

Ծանօթագրութիւններ

Խմբագրել
  1. Քանսասի համալսարան․ Գծային Α գրութիւններ եւ արձանագրութիւններ եւ անոնց հնչական արտադրումը, 30-11-2000(անգլերէն)
  2. Omniglot - Գծային Α (անգլերէն)
  3. AEGEAN NUMBER FORTY (U+10113) Font Support Գծային Α հասկացողութեան գրաշարեր(անգլերէն)
  4. Օքսֆորտ դասական բառարան, Գծային Α, Էսթել Սալկարելա, 18-5-2022(անգլերէն)
  5. Հնաբանական նօթեր - Գծային Α․ նոր տասանկիւնէ դիտուած, Ճոն Պիլիկմայըր, (անգլերէն)
  6. Հրանբանական Գիտութեան թերթօն, հատոր 125, Յունուար 2021․Գծային Α-ի Մաթեմաթիկի գիտութեան կոտորակի արժէքները(անգլերէն)
  7. Գծային Α-ի շարադասութիւն, Պրենտ Տէյվիս(անգլերէն)
  8. Գծային Α եւ Մինոասեան․ Անծանօթ ծագումի հանելուկը - Ֆրանչեսքօ Փերոնօ Քաչաֆիոքօ, 2014(անգլերէն)
  9. Emmett L. Bennett-Գծային Α կոտորակային կծկում, 1-1-1980,Kadmos հրատ․ 19 (1): 12–23. (անգլերէն)
  10. [chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.mediterraneanchronicle.org/datafiles/file/MC1_294.pdf Միջերկրականեան արձանագրութիւններ 1․ Մինոասեան եւ Միկինեան արխիւներ- անլուծելի փաստաթուղթերու հարցը, էջ՝ 9-25, 2011, Մասիմօ Փերնա(անգլերէն)]
  11. [chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.unicode.org/L2/L2010/10422-n3973-lineara.pdf (PDF)․ Ուսումնասիրութիւն լուծելու Գծային Α, Էվերսըն Մայքլ, Եանկըր Ճոն, 28-12-2010(անգլերէն)]