Լեւոն Տէր Պետրոսեան

Լեւոն Տէր Պետրոսեան;
Ծնած է	9 Յունուար 1945 (79 տարեկան) կամ 1945
Ծննդավայր	Հալէպ, Սուրիա
Քաղաքացիութիւն	հայաստանցի
Ազգութիւն	հայ
Կրօնք	Հայ Առաքելական Եկեղեցի
Ուսումնավայր	Երեւանի Պետական Համալսարան; Լենինկրատի համալսարան
Մասնագիտութիւն	արեւելագէտ, քաղաքական գործիչ
Աշխատավայր	Սան Փեթերսպուրկի Համալսարան
Վարած պաշտօններ	Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահ
Կուսակցութիւն	Հայ Ազգային Քոնկրես
Ամուսին	Լյուդմիլա Տէր Պետրոսեան
Երեխաներ	Դաւիթ
	Ստորագրութիւն;

Լեւոն Տէր Պետրոսեան (9 Յունուար 1945, Հալէպ, Սուրիա), նախկին գիտաշխատող, արեւելագէտ, քաղաքական գործիչ: Ան Հայաստանի Հանրապետութեան առաջին նախագահն է:^[4]

Վաղ կեանք եւ ուսում

Լեւոն Տէր Պետրոսեան ծնած է 9 Յունուար 1945-ին, Հալէպ: 1946-ին ներգաղթած է Հայաստան:^[5]

1968-ին կ'աւարտէ Երեւանի Պետական Համալսարանի բանասիրական բաժանմունքի արեւելագիտութեան բաժինը: Տէր Պետրոսեան իր բարձրագոյն ուսումը կը շարունակէ Լենինկրատի համալսարանին մէջ, զոր կ'աւարտէ 1971-ին եւ աւարտաճառը կու տայ 1972-ին: 1987-ին, նոյն համալսարանէն կը ստանայ տոքթորական վկայականը: 1972-էն 1978, իբրեւ կրտսեր գիտաշխատող, կ'աշխատի Երեւանի Ա. Մ. Աբեղեանի անուան գրականութեան հիմնարկին մէջ։ 1978-էն 1985 կը վարէ Մեսրոպ Մաշտոցի անուան Մատենադարանի գիտական քարտուղարի պաշտօնը, ապա 1985-էն ի վեր կը դառնայ աւագ գիտաշխատող, նոյն հաստատութենէն ներս:^[5]

Ամուսնացած է Լիուտմիլա Տէր Պետրոսեանի հետ: Ունին որդի մը՝ Դաւիթ:^[6]

Գիտական աշխատութիւններ

Տէր Պետրոսեան հեղինակ է աւելի քան 70 գիտական աշխատութիւններու, որոնք գրուած են հայերէն, անգլերէն եւ ռուսերէն լեզուներով: Անոնք կը վերաբերին հայ միջնադարեան թարգմանական գրականութեան եւ հայ-ասորական մշակութային առնչութիւններուն:^[7] Ան անդամ է Հայաստանի գրողներու միութեան, ֆրանսական ասիական ընկերութեան եւ Վենետիկի Մխիթարեան ակադեմիային, ինչպէս նաեւ պատուաւոր տոքթոր է Լա Վերնիի, Սոֆիայի, Սորպոնի եւ Սթրասպուրկի համալսարաններէն:^[6]

Ան կը տիրապետէ հայերէնի, ասորերէնի^[8], արաբերէնի, գերմաներէնի, ֆրանսերէնի, ռուսերէնի եւ այլ վտանգուած լեզուներու:^[6]

Քաղաքական գործունէութիւն

Ղարաբաղեան շարժում եւ Հայաստանի վերանկախացում

19 Մայիս 1988-ին կը հիմնուի Ղարաբաղ կոմիտէն ու Լեւոն Տէր Պետրոսեան կը դառնայ Ղարաբաղ կոմիտէի «ղեկավարը»:^[9] Կոմիտէի այլ անդամներու հետ, 10 Դեկտեմբեր 1988-էն 31 Մայիս 1989 Մաթրոսքայա Թիշինայի մէջ կը բանտարկուի:

1989-ին Տէր Պետրոսեան կ'ընտրուի իբրեւ Հայոց Ազգային Շարժման վարչութեան անդամ, ապա իբրեւ Շարժման վարչութեան ատենապետ:

27 Օգոստոս 1989-ին կ'ընտրուի Հայաստանի Խորհրդային Սովետական Հանրապետութեան Գերագոյն Խորհուրդի անդամ: Ան կը վերընտրուի 20 Մայիս 1990-ին եւ 4 Օգոստոսին կը դառնայ Հայաստանի Գերագոյն Խորհուրդի նախագահ:^[10]

Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահութիւն

Ա. նստաշրջան

16 Հոկտեմբեր 1991-ին Լեւոն Տէր Պետրոսեան կ'ընտրուի Հայաստանի Հանրապետութեան առաջին նախագահ:^[5] Անոր ծրագիրը կը բաղկանար չորս գլխաւոր բաժիններէ՝ առեւտրական զարգացում, ռազմավարութիւն, իրապաշտ արտաքին քաղաքականութեան հիմնում, Լեռնային Ղարաբաղի հարցի լուծում:^[11]

Բ. նստաշրջան

22 Սեպտեմբեր 1996-ին Տէր Պետրոսեան երկրորդ անգամ ըլլալով կ'ընտրուի Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահ, ինչ որ շատ մը միջազգային կազմակերպութիւններու եւ այլոց կողմէ կը նկատուի խարդախութիւն: 200,000 հոգի կ'իջնէ ցոյցի ընդդէմ Տէր Պետրոսեանի: Իր ընտրութենէն տարի մը ետք, ան պատկերասփռուած յայտարարութեամբ մը կ'արգիլէ Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան գործունէութիւնը, զայն նկատելով ահաբեկչական կազմակերպութիւն, երկրի անվտանգութեան սպառնալիք եւ քայքայման նպաստող կողմ:

Հրաժարական

Զանազան կողմերէ ճնշումի ենթարկուած, Լեւոն Տէր Պետրոսեան 3 Փետրուար 1998-ին կը ներկայացնէ իր հրաժարականը: Այս դէպքին պատճառներէն մէկը Լեռնային Ղարաբաղի հարցին լուծման նպատակով Ազրպէյճանի հետ կապը վերահաստատելու գաղափարն էր, իսկ այլ պատճառ մը կը նկատուի իր ղեկավարած կուսակցութեան վարած քաղաքականութիւնը:^[11]

Վերադարձ

Հրաժարականը ներկայացնելէ ետք, Տէր Պետրոսեան ժողովուրդէն հեռու կը մնայ: Լուրեր կը տարածուին, թէ ան իր թեկնածութիւնը պիտի առաջադրէ Փետրուար 2003-ի նախագահական ընտրութիւններուն, սակայն ան ամբողջութեամբ կը նուիրուի գիտական ասպարէզին:

2008-ի ընտրութիւններ

21 Սեպտեմբեր 2007-ին, մօտաւորապէս 10 տարուան բացակայութենէ ետք, Տէր Պետրոսեան Հայաստանի վերանկախացման 16-րդ ամեակին առիթով կ'արտասանէ ճառ մը, որուն մէջ ծանրօրէն կը քննադատէ Քոչարեանը: Ապա, 26 Հոկտեմբեր 2007-ին, Տէր Պետրոսեան իր թեկնածութիւնը կ'առաջադրէ 2008-ի նախագահական ընտրութիւններուն: Ան Քոչարեանի կառավարութիւնը կ'ամբաստանէ փտածութեամբ եւ հինգ տարուան ընթացքին 3-էն 4 միլիար տոլար գողութեամբ: Ան կը քննադատէ կառավարութեան յայտարարած տնտեսական աճը եւ կ'ըսէ թէ Քոչարեան եւ վարչապետ Սերժ Սարգսեան Լեռնային Ղարաբաղի հարցին շուրջ հասած են լուծումի մը, որ կը նմանի 10 տարի առաջ առաջադրուածին: Ընդդիմադիր կուսակցութիւններ նեցուկ կը կանգնին այս ժամանակ, ինչպէս Ստեփան Տեմիրճեանի ղեկավարած Հայաստանի Ժողովուրդի կուսակցութիւնը, Արամ Սարգսեանի Հայաստանի Հանրապետական կուսակցութիւնը,^[12] Սոցեալ-Դեմոկրատ Հնչակեան կուսակցութիւնը, Ժիրայր Սեֆիլեանի «Ազատագրում» շարժումը, «Նոր ժամանակներ» կուսակցութիւնը եւ Րաֆֆի Յովհաննիսեանի ղեկավարած Ժառանգութիւն կուսակցութիւնը:^[13]

Ծանօթագրութիւններ

↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ Munzinger Personen
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107343683"></a>
↑ Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов - жертв политического террора в советский период (1917-1991) — СПб.: Петербургское Востоковедение, 2013. — 496 с. — (Социальная история отечественной науки о Востоке) — ISBN 978-5-85803-225-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17982241"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17982434"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17982386"></a>
↑ «Armenia - Independence»։ Encyclopedia Britannica (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 2019-09-21
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 «Հայաստանի Հանրապետութեան առաջին Նախագահ - Գրադարան - Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահ»։ www.president.am (հայերեն)։ արտագրուած է՝ 2019-09-21
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 «Armenian Presidential Candidates - Levon Ter-Petrossian, Karen Demirchyan, Artur Baghdasarian, Vazgen Manukyan, Artashes Geghamyan (Paperback): Books Llc: 9781158257119 | Books | Buy online in South Africa from Loot.co.za»։ www.loot.co.za։ արտագրուած է՝ 2019-09-21
↑ «Levon Ter-Petrossian»։ www.levonpresident.am։ արտագրուած է՝ 2019-09-21
↑ «Armenian Reporter:»։ web.archive.org։ 2013-05-30։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-05-30-ին։ արտագրուած է՝ 2019-09-21
↑ Geukjian, Ohannes. (2011)։ Ethnicity, nationalism and conflict in the South Caucasus : Nagorno-Karabakh and the legacy of Soviet nationalities policy։ Burlington, VT: Ashgate։ ISBN 9781409436317։ OCLC 769819317
↑ «Levon Ter-Petrossian»։ www.levonpresident.am։ արտագրուած է՝ 2019-09-21
↑ ^11,0 ^11,1 {{Cite web|url=https://escholarship.org/uc/item/0c2794v4%7Ctitle=From Ter-Petrosian To Kocharian: Leadership Change in Armenia|website=https://escholarship.org/uc/item/0c2794v4%7Cauthor=Stephan H. Astourian|accessdate=2019-09-21
↑ «Armenian Ex-President Confirms Comeback Plans»։ RadioFreeEurope/RadioLiberty (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 2019-09-21
↑ «ՀԻՄՆԱԿԱՆ - LevonforPresident.com»։ web.archive.org։ 2008-03-10։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2008-03-10-ին։ արտագրուած է՝ 2019-09-21

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|Բրոքհաուզի_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-1] Բրոքհաուզի հանրագիտարան
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q36570165"_data-entity-id="Q107343683">Munzinger_Personen<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107343683"></a></div>-2] Munzinger Personen
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107343683"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189_citetype_Q79244545"_data-entity-id="Q17982241">[https://bessmertnybarak.ru/books/repressirovanny_vostokovedi/page-1/_Люди_и_судьбы._Биобиблиографический_словарь_востоковедов_-_жертв_политического_террора_в_советский_период_(1917-1991)]<span_class="wef_low_priority_links">_—_<span_title="Санкт-Петербург"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">СПб.</span>:_[[:ru:Петербургское_востоковедение|Петербургское_Востоковедение]],_2013._—_496&nbsp;с._—_([[:d:Q17982434|Социальная_история_отечественной_науки_о_Востоке]])_—_ISBN_978-5-85803-225-0</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17982241"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17982434"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17982386"></a></div>-3] Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов - жертв политического террора в советский период (1917-1991) — СПб.: Петербургское Востоковедение, 2013. — 496 с. — (Социальная история отечественной науки о Востоке) — ISBN 978-5-85803-225-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17982241"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17982434"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17982386"></a>

[4] «Armenia - Independence»։ Encyclopedia Britannica (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 2019-09-21

[:0-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 «Հայաստանի Հանրապետութեան առաջին Նախագահ - Գրադարան - Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահ»։ www.president.am (հայերեն)։ արտագրուած է՝ 2019-09-21

[:1-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 «Armenian Presidential Candidates - Levon Ter-Petrossian, Karen Demirchyan, Artur Baghdasarian, Vazgen Manukyan, Artashes Geghamyan (Paperback): Books Llc: 9781158257119 | Books | Buy online in South Africa from Loot.co.za»։ www.loot.co.za։ արտագրուած է՝ 2019-09-21

[7] «Levon Ter-Petrossian»։ www.levonpresident.am։ արտագրուած է՝ 2019-09-21

[8] «Armenian Reporter:»։ web.archive.org։ 2013-05-30։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-05-30-ին։ արտագրուած է՝ 2019-09-21

[9] Geukjian, Ohannes. (2011)։ Ethnicity, nationalism and conflict in the South Caucasus : Nagorno-Karabakh and the legacy of Soviet nationalities policy։ Burlington, VT: Ashgate։ ISBN 9781409436317։ OCLC 769819317

[10] «Levon Ter-Petrossian»։ www.levonpresident.am։ արտագրուած է՝ 2019-09-21

[:2-11] 11,0 ^11,1 {{Cite web|url=https://escholarship.org/uc/item/0c2794v4%7Ctitle=From Ter-Petrosian To Kocharian: Leadership Change in Armenia|website=https://escholarship.org/uc/item/0c2794v4%7Cauthor=Stephan H. Astourian|accessdate=2019-09-21

[12] «Armenian Ex-President Confirms Comeback Plans»։ RadioFreeEurope/RadioLiberty (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 2019-09-21

[13] «ՀԻՄՆԱԿԱՆ - LevonforPresident.com»։ web.archive.org։ 2008-03-10։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2008-03-10-ին։ արտագրուած է՝ 2019-09-21

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Լեւոն Տէր Պետրոսեան

Ծնած է	9 Յունուար 1945(1945-01-09)^[1]^[2] (79 տարեկան) կամ 1945^[3]
Ծննդավայր	Հալէպ, Սուրիա
Քաղաքացիութիւն	հայաստանցի
Ազգութիւն	հայ
Կրօնք	Հայ Առաքելական Եկեղեցի
Ուսումնավայր	Երեւանի Պետական Համալսարան Լենինկրատի համալսարան
Մասնագիտութիւն	արեւելագէտ, քաղաքական գործիչ
Աշխատավայր	Սան Փեթերսպուրկի Համալսարան
Վարած պաշտօններ	Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահ
Կուսակցութիւն	Հայ Ազգային Քոնկրես
Ամուսին	Լյուդմիլա Տէր Պետրոսեան
Երեխաներ	Դաւիթ
Ստորագրութիւն