Յովհաննէս Զարդարեան
Յովհաննէս Զարդարեան (7 (20) Յունուար 1918[1], Կարս[1] - 21 Յուլիս 1992[2], Երեւան, Հայաստան), հայ գեղանկարիչ։
Յովհաննէս Զարդարեան | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | 7 (20) Յունուար 1918[1] |
| Ծննդավայր | Կարս[1] |
| Մահացած է | 21 Յուլիս 1992[2] (74 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Երեւան, Հայաստան |
| Ազգութիւն | Հայ[1] |
| Քաղաքացիութիւն |
 Խորհրդային Միութիւն Հայաստան |
| Կրթութիւն |
Փանոս Թէրլեմէզեանի անուան գեղարուեստի ուսումնարան[1] Ի. Ե. Ռեփինի անուան գեղանկարչութեան, քանդակագործութեան եւ ճարտարապետութեան հիմնարկի[1] |
| Մասնագիտութնիւն | գեղանկարիչ |
| Պարգեւներ | Հայկական ԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ[1] Աշխատանքային Կարմիր դրօշի շքանշան Ժողովուրդներու Բարեկամութեան շքանշան և Հայկական ԽՍՀ արուեստի վաստակաւոր գործիչ |
| Աշխատավայր |
Խ. Աբովեանի Անուան Մանկավարժական Համալսարան[1] Երեւանի Պետական Գեղարուեստաթատերական հիմնարկ[1] |
| Անդամակցութիւն | ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիա?[1] |
| Զաւակներ | Անահիտ Զարդարյան? |
| Յովհաննէս Զարդարեան Ուիքիդարանում | |
| Hovhannes Zardaryan Ուիքիպահեստում | |
Կեանք եւ գործունէութիւն Խմբագրել
Զարդարեան ծմած է Կարս։ Ուսումը ստացած է Երեւանի մէջ։ Լենինկրատի մէջ նշանակալից դեր ունեցած է Խորհրդային շրջանի հայ հաստոցային գեղանկարչութեան մէջ, յատկապէս իր ստուար յօրինուածքներով:
Կեանքին վերջին տասնամեակներուն Երեւանէն հեռացած է, ապրած եւ ստեղծագործած է Բիւրականի մէջ, աստղադիտարանի կողքը գտնուոց իր տուն-արուեստանոցին մէջ։
Ան երկար տարիներ զբաղած է նաեւ մանկավարժական գործունէութեամբ, դաստիարակած է գեղանկարիչներու շնորհալի քանի մը սերունդներ։
1951-1959 թուականներուն դասաւանդած է Երեւանի գեղարուեստա-թատերական հիմնարկին մէջ, այնուհետեւ գացած է Բիւրական եւ ընդմիջումէ մը ետք կրկին վերադարձած է մանկավարժական գործունէութեան։
1969-1982 թուականներուն ղեկավարած է Հայաստանի Մանկավարժական հիմնարկի գեղանկարի ամպիոնը։
Զարդարեան մահացած է Երեւան, 1992 թուականի Յուլիս 21-ին։
Գործերէն Խմբագրել
Անոր գործերէն է «Սեւանգեսի շինարարների յաղթանակը» կտաւը, «Նախաշավիղը» եւ այլ գործեր։ Զարդարյանի գլուխգործոցն է համարվում «Գարուն» կտաւը։
1950-1960-ական թուականներուն անոր արուեստը փոփոխութիւններու կ'ենթարկուի: Թեմատիկ յօրինուածքներուն մէջ` «Ձգտում», «Վերջալոյս», «Երեկոյ», բնապատկերներուն մէջ`«Ուշ աշուն», «Հոկտեմբերին», «Արարատ», կարգ մը նաթիւրմորթներուն մէջ` «Արագածի կակաչները», «Բիւրականի պիոններն ու վարդերը»… եւ դիմանկարներուն մէջ` «Սորպոնի ուսանողուհին», «Ե. Չարենց», «Ա. Իսահակեան» եւ այլն, սկսած է կարմիր, վարդագոյն, կանաչ, դեղին եւ կապոյտ գոյները կիրարկել ու աւելի լուսեղէն նկարել[3]: Այս նկարներուն մէջ չկայ նախկին գործերուն բնորոշ իրապաշտական ձեւը, բայց նկարները ստացած են երանգաւոր յատուկ փայլք, շքեղութիւն եւ կրքոտ յուզականութիւն։
Այդ արուեստին մասին նոր սերունդը թերեւս այնպիսի պատկերացում մը չունի, ինչպիսին ունի Զարդարեանի սերնդակից այլ նկարիչներու արուեստին մասին:
Սակայն արուեստաբանները եւ Զարդարեանի արուեստին քննադատները կը հաստատեն, որ Զարդարեան հայ ժողովուրդի պատմութեան մեծագոյն նկարիչներէն մին է եւ անցեալ դարու կէսին հայ նկարչութեան մէջ յայտնուած նոր որակները մեծապէս կապուած են Զարդարեանի անունին հետ:
Այսօր Զարդարեանի արուեստին նորովի բացայայտումը պետական քաղաքականութեան մաս կը կազմէ, բացի այդ մեծ նկարիչին արուեստին հանրահռչակմամբ կը զբաղի անոր ընտանիքը՝ նկարչուհի Անահիտ Զարդարեան եւ վերջինիս դուստրը՝ քաղաքագէտ Մարթա Այվազեան:
Յովհաննէս Զարդարեանի արուեստին մասնագէտն է նաեւ արուեստաբան Լիլիթ Սարգսեան[4]:
Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ Հովհաննես Զարդարյան. «Արվեստի էությունը՝ հումանիզմ…»
- ↑ «100-ԱՄԵԱՅ ՅՈԲԵԼԵԱՆ ԵՒ ՎԵՐԱՐԺԵՒՈՐՈՒՄ»։ www.jamanak.com։ արտագրուած է՝ 2022-03-02