Ներսէս Ակինեան

Ներսէս Ակինեան;
Ծնած է	10 Սեպտեմբեր 1883
Ծննդավայր	Արտուին, Քութայիսի նահանգ, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն
Մահացած է	28 Հոկտեմբեր 1963 (80 տարեկանին)
Մահուան վայր	Վիեննա, Աւստրիա
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն; Աւստրիա
Ազգութիւն	Հայ
Մասնագիտութիւն	եկեղեցական պատմաբան, պատմաբան, բանասէր, ձեռագրագետ
Աշխատավայր	Հանդէս Ամսօրեայ

Հայր Ներսէս Վրդ․ Ակինեան (10 Սեպտեմբեր 1883(1883-09-10)^[1]^[2]^[3], Արտուին, Քութայիսի նահանգ, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն^[2]^[3] - 28 Հոկտեմբեր 1963(1963-10-28)^[3], Վիեննա, Աւստրիա^[3]), հայ բանասէր, ձեռագրագէտ, պատմաբան, մանկավարժ։ Վիեննայի Մխիթարեան միաբանութեան անդամ (1901), Վիեննայի համալսարանի փիլիսոփայութեան պատուաւոր դոկտոր (1954)։

Կենսագրական գիծեր Խմբագրել

Ծնած է պատմական Արտուին քաղաքին մէջ, Ճորոխ գետի ափերուն: Ակինեան փոքր տարիքին ղրկուած է Վիեննա, Մխիթարեաններուն ընծայարանը 1895-ին^[4], եւ 1907-ին ձեռնադրուած կուսակրօն քահանայ:

Միաբանութեան ուղղութեան համեմատ՝ սկիզբէն իսկ հետեւած է բուռն եռանդով պատմաբանասիրական ուսումնասիրութիւններու, եւ ամբողջ Հայոց հին պատմութիւնն ու գրականութիւնը անցուցած է մանրակրկիտ քննութիւներէ՝ գերմակական խստապահանջութեամբ: Իրեն մեծ ծառայութիւն մատուցած է վանքի հարուստ մատենադարանը, որուն տեսուչը եղած է երկար տարիներ:

Գործունէութիւն Խմբագրել

Առաջին հերթին նշանակուած է ուսուցիչ եւ փոխտնօրէն Վիեննայի կղերանոցին (1908-1911), որուն տնօրէն-վերակացուն ալ եղած է 1916-1920 տարիներուն:

Հայր Ներսէս Ակինեան 1909-ի ամրան նշանակուած է «Հանդէս ամսօրեայ»-ի խմբագրապետ եւ երեք շրջաններով (1909-1924, 1929-1938 եւ 1946-1962) քառասուն տարի վարած է այդ պաշտօնը:

1931 թուականին ընտրուած է Մխիթարեան միաբանութեան ընդհանուր վարչութեան անդամ, 1931–1937 թուականներուն՝ Մայրավանքի մեծաւոր, հիւրընկալ։

Հայ մշակոյթը ուսումնասիրելու համար շրջած է բազնաթիւ երկիրներ՝ ինչպէս 1912-ին իր ծննդավայրը եւ Հայաստան, 1924-1929 Խորհրդային Միութեան զանազան կեդրոններ՝ Մոսկուա (Լազարեան Ճեմարան), Նախիջեւան, Պաթում, Թիֆլիս։ Իր կատարած ուղեւորութիւններուն ընթացքին Ակինեան հաւաքած է բազմահազար հայերէն ձեռագիր ու տպագիր գիրքեր ու մանաւանդ հնատիպեր, գրչագիրներ եւ վաւերաթուղթեր` 40-50 տարիներու հոլովոյթով, անդուլ ու ծրագրուած աշխատանքով հարստացնելով Վիեննայի Մխիթարեան մատենադարանին ժողովածուները^[5]:

Հ. Ակինեան արտադրած է հսկայ քանակ մը աշխատասիրութիւններու, հրատարակուած ընդհանրապէս «Հանդէս ամսօրեայ»-ի էջերուն մէջ, բայց նաեւ 50-ի մօտ աշխատանքներ լոյս տեսած՝ առանձին հատորով: Կարգ մը գործեր թարգմանուած են գերմաներէնի եւ անգլերէնի:

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ ^3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 ^3,11 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>
↑ «Հ. Ներսէս ԱԿԻՆԵԱՆ»։ www.dictionnaires-machtotz.org։ արտագրուած է՝ 2022-12-14
↑ «Ստացուած Գիրքեր. «Բանասիրութեան Ուղեւորը` Դոկտ. Հայր Ներսէս Վրդ. Ակինեան (1883-1963) (Հեղինակ` Մեսրոպ Հայունի) – Aztag Daily – Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)»։ www.aztagdaily.com։ արտագրուած է՝ 2022-12-14

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb155968336_data.bnf.fr]:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q2657718">[[:hy:s:Հայկական_սովետական_հանրագիտարան|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:Վիքտոր_Համբարձումեան|Վ.&nbsp;Համբարձումյան]],_[[:Կոստանդին_Խուդաւերդեան|Կ.&nbsp;Խուդավերդյան]]_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1974.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1525071_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q13053618">Հայկական_համառոտ_հանրագիտարան<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1990._—_հատոր&nbsp;1.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a></div>-3] 3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 ^3,11 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>

[4] «Հ. Ներսէս ԱԿԻՆԵԱՆ»։ www.dictionnaires-machtotz.org։ արտագրուած է՝ 2022-12-14

[5] «Ստացուած Գիրքեր. «Բանասիրութեան Ուղեւորը` Դոկտ. Հայր Ներսէս Վրդ. Ակինեան (1883-1963) (Հեղինակ` Մեսրոպ Հայունի) – Aztag Daily – Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)»։ www.aztagdaily.com։ արտագրուած է՝ 2022-12-14

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Ներսէս Ակինեան
Ծնած է	10 Սեպտեմբեր 1883(1883-09-10)^[1]^[2]^[3]
Ծննդավայր	Արտուին, Քութայիսի նահանգ, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն^[2]^[3]
Մահացած է	28 Հոկտեմբեր 1963(1963-10-28)^[3] (80 տարեկանին)
Մահուան վայր	Վիեննա, Աւստրիա^[3]
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն Աւստրիա
Ազգութիւն	Հայ^[2]^[3]
Մասնագիտութիւն	եկեղեցական պատմաբան, պատմաբան, բանասէր, ձեռագրագետ
Աշխատավայր	Հանդէս Ամսօրեայ^[2]